بحران کرونا فرصت خوبی برای تغییر عادت‌هاست

علی محمدپور، ناشر و مدیر استارت‌آپ «دانی»، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره کتاب‌های الکترونیک و دسترسی و استفاده از آن‌ها در بحران کرونا گفت: دغدغه اصلی ناشران و فعالان این حوزه این است که جامعه ما آشنایی خوبی با کتاب‌های الکترونیک ندارد و برای اینکه عادت‌ها تغییر کند، شرایط خاص می‌تواند بسیار مؤثر باشد و اکنون ما در شرایط شیوع بیماری کرونا هستیم و می‌توان از این فرصت به بهترین نحو استفاده کرد.

وی افزود: این تغییر عادت‌ها باید پیش از اینها رخ می‌داد و تأخیر در این مسئله آسیب‌هایی را به همراه دارد که اکنون در حل آن‌ها مانده‌ایم، برای مثال آموزش‎وپرورش باید از مدت‌ها پیش آموزش از راه دور، مجازی و مکمل را ایجاد می‌کرد، اما این کار انجام نشده و اکنون این مسئله همانند گره کوری شده است، زیرا همه دانش‌آموزان به اینترنت دسترسی ندارند. یکی از دلایل این مسئله را چه در بحث آموزش و چه درباره کتاب‌های الکترونیک می‌توان نگاه سنتی و راحت‌طلبانه دانست.

    بیشتر بخوانید:

• بستر‌های ضعیف امنیتی در عرضه کتاب‌های الکترونیک

محمدپور درباره چرایی این امر بیان کرد: محتوایی که در پلت فرم و به صورت کتاب الکترونیک قابل عرضه است، بیشترین سود را برای ناشر به همراه می‌آورد، یعنی همان ناشران سنتی که در بازار فعالیت می‌کنند، اگر بخواهند یک کتاب کاغذی چاپ کنند، 15 تا 20 درصد از قیمت پشت جلد کتاب، سود نصیبشان می‌شود، اما در پلتفرم‌ها 50 تا 70 درصد سود می‌کنند. در مرکز ملی فضای مجازی کمیته‌ای در حوزه پلتفرم‌های کتاب وجود دارد و براساس پایشی که از سوی این کمیته انجام می‌شود، هر سال نسبت به سال قبل آن فروش کتاب دیجیتال یا الکترونیک  2 تا 3 برابر بوده است و در سال‌های آتی بازار بزرگی در این حوزه به وجود خواهد آمد.

ایجاد بازاری جدی برای ناشران

این ناشر گفت: در حال حاضر این بازار نسبت به سال‌های قبل برای ناشران حتی ناشران سنتی قابل توجه و جدی شده است و اگر تاکنون رغبتی برای حضور در این بازار نداشته‌اند، به چند دلیل بوده است؛ یکی اینکه مسئله در آمریکا با فعالیت شبکه آمازون منجر به تعطیلی 50 درصد کتابفروشی‌های این کشور شد و ناشران را تحت فشار گذاشت، زیرا این سایت به طور مستقیم وارد مذاکره با نویسندگان شد و ناشران در این میان حذف شدند. این ایراد بزرگی بود زیرا آمازون فقط یک پلتفرم بود و نمی‌توانست در حوزه محتوا کار تخصصی انجام دهد. حتی اگر نیروی بیشتری در این زمینه به کار می‌گرفت، زیرا ناشران بزرگی در آمریکا بودند که تجربه‌های ارزشمندی داشتند. از این رو آمازون بیشتر در حوزه کتاب‌های رمان و داستان موفقیت‌هایی را به دست آورد و در سایر زمینه‌ها مجبور شد با ناشران قرارداد ببندد. در ایران نیز این دغدغه وجود داشت، زیرا برخی از پلتفرم‌ها وقتی رغبتی از سوی ناشران ندیدند، دست به تولید محتوا و ترجمه آثار زدند.

آشنایی اندک مخاطبان با کتب الکترونیک

مخاطبان ایرانی آشنایی اندکی نسبت به کتاب‌های الکترونیک دارند و رسانه ملی و حتی خبرگزاری‌ها هم کمتر به این موضوع پرداخته‌اند و بنابراین سیاست درست و مشخصی در معرفی این کتاب‌ها وجود نداشت و ندارد، بنابراین ناشران از استقبال مخاطبان از این آثار اطمینان ندارند

وی تصریح کرد: مخاطبان ایرانی آشنایی اندکی نسبت به کتاب‌های الکترونیک دارند و رسانه ملی و حتی خبرگزاری‌ها هم کمتر به این موضوع پرداخته‌اند. بنابراین سیاست درست و مشخصی در معرفی این کتاب‌ها وجود نداشت و ندارد. بنابراین ناشران از استقبال مخاطبان از این آثار اطمینان ندارند، در حالی که باید به مردم آموزش داد که چگونه کتاب الکترونیک بخوانند.

محمدپور ادامه داد: در آغاز ظهور کتاب‌های الکترونیک در اروپا، مالیات 25 درصدی بر آن اعمال شد تا از سرعت رشد این کتاب‌ها بکاهند و کتاب‌های کاغذی کمتر آسیب ببینند، اما وقتی جامعه نسبت به آن آشنایی پیدا کرد، جایگاه هر یک از این کتاب‌ها نیز مشخص شد و این قانون نیز حذف شد.

وی ابراز کرد: در کشور ما رشد کتاب‌های الکترونیک در حوزه عمومی بوده است، زیرا بخش‌های آموزش کودک و نوجوان و علمی و دانشگاهی در دست نهادهای دولتی است و برای رشد کتاب‌های الکترونیک در این زمینه‌ها، ناشر نیازمند همکاری و هماهنگی با آن‌هاست و این مسئله آن‌ها را به دلیل دردسرهای فراوانش از کار با نهادهای دولتی بازمی‌دارد.

کتابخانه‌های عمومی وارد گود شوند

این ناشر با اشاره به وضعیت بحران کرونا در کشور گفت: یکی از راهکارها در این وضعیت این است که کتابخانه‌های عمومی بتوانند محتوای کتاب‌ها را به صورت الکترونیک در اختیار مخاطبان قرار دهند که این مسئله در کشورهای مهم جهان حل شده است و بسیاری از کتابخانه‌ها نیز به صورت شبکه‌ای به هم متصل شده‌اند و مخاطب با کارت عضویت کتابخانه می‌تواند به محتوای مورد نیاز خود دسترسی داشته باشد و مطالعه کند. اما در این شرایط که این امکان وجود ندارد، کتابخانه‌های عمومی می‌توانند کتاب‌های مورد نیاز مخاطبان را به صورت امانت تلفنی در اختیار مخاطبان قرار دهند، هر چند مسائل فراوانی برای افراد خاص مانند معلولان وجود دارد.

وی یادآور شد: امیدوارم مسئولان پس از عبور از بحران کرونا به کمبودها و زیرساخت‌های کشور بیندیشند و برای رفع آن‌ها اقدام کنند.