خودکفایی ایران در تأمین قرنیه چشم

امروز در آستانه چهل و پنج سالگی انقلاب اسلامی وضعیت بهداشت و درمان در اقصی نقاط کشور به‌گونه‌ای تغییر کرده و پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه‌های مختلف به ارمغان آورده است که می‌توان به آن بالید و افتخار کرد. یکی از این پیشرفت‌ها، در حوزه بهداشت رقم خورد. براساس آمار، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، در حوزه‌های مختلف از جمله بهداشت و سلامت، پیشرفت‌های فراوانی حاصل شده است. افرایش تعداد بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، توسعه بهداشتی، افزایش امید به زندگی و کاهش مرگ و میر کودکان زیر یک سال سال و کاهش مرگ و میر مادران، رشد تعداد پزشکان و متخصصان حوزه سلامت و رشد دانشگاه‌های علوم پزشکی، ارتقای تجهیزات پزشکی و درمانی و ... بخشی از دستاورد‌های انقلاب اسلامی در حوزه پزشکی و بهداشت محسوب می‌شود.

در یادداشت پیش رو، به یکی از دستاورد‌های نظام سلامت در حوزه بانک قرنیه چشم می‌پردازیم.

ایران از نظر وضعیت تحقیقات و پژوهش در حوزه چشم پزشکی با کشور‌های پیشرفته برابر است و به دلیل گستردگی و کیفیت بالای ارائه خدمات و درمان چشم‌پزشکی، بیماران به خارج اعزام نمی‌شود و بیماران زیادی از کشور‌های مختلف دنیا برای درمان به ما مراجعه می‌کنند. ایران قطب چشم پزشکی در خاورمیانه است و سطح دانش و تجهیزات چشم پزشکی کشور از نظر جراحی و آموزش علمی با دنیا برابری می‌کند.

اولین بار پیوند قرنیه در ایران در سال ۱۳۱۴ در بیمارستان فارابی تهران انجام شد و سپس حدود سال‌های ۱۳۴۶-۱۳۵۶ این عمل در شیراز انجام می‌گرفت. پس از آن با رفتن پزشک متخصص این عمل از ایران، این کار متوقف شد تا اینکه در سال ۱۳۶۱ دوباره عمل پیوند قرنیه توسط دکتر سجادی در تهران آغاز شد و هم‌اکنون با حضور دانش‌آموختگان جدید، این عمل در اکثر مراکز دانشگاهی و خصوصی انجام می‌شود، به طوری که از سال ۱۳۶۵ به‌طور رسمی اعزام بیماران نیازمند به پیوند قرنیه به خارج از کشور متوقف شده است.

در حال حاضر هر سال، حدود ۷ هزار جراحی پیوند قرنیه در ایران انجام می‌شود. پیوند قرنیه نوعی جراحی چشم است که در آن بافت آسیب‌دیده قرنیه چشم توسط یک بافت سالم قرنیه از فرد دهنده به فرد گیرنده جایگزین می‌شود. در این عمل، شفافیت قرنیه آسیب‌دیده بیشتر شده و بینایی فرد بهتر می‌شود.

مطالعات نشان می‌دهد شانس موفقیت عمل پیوند قرنیه بالا است، هرچند احتمال رد پیوند قرنیه نیز در مواردی وجود دارد که با طراحی و ساخت قرنیه مصنوعی این مشکل حل شده است که می‌تواند جایگزین مناسبی برای پیوند قرنیه طبیعی باشد؛ بر همین اساس در ایران محققان و متخصصان یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان توانسته‌اند قرنیه مصنوعی را در کشور طراحی و تولید کنند که با تولید این محصول داخلی دیگر نیاز به اعزام بیمار به سایر کشور‌ها نخواهد بود و می‌توان بیماران را در داخل کشور درمان کرد.

در حوزه چشم پزشکی هزینه‌ها گران است و خدمات درمانی این بخش در کشور ارزان‌تر است و به دلیل تجهیزات مدرن و مهارت بالای پزشکان، بیماران خارجی تمایل دارند در ایران جراحی انجام دهند.

کشور ما پس از انقلاب به برکت پیشرفت‌های پزشکی، صاحب یکی از بهترین بانک‌های قرنیه جهان شده و قادر است طی ۲۴ ساعت قرنیه مورد نیاز بیماران را تأمین کند و مشکلی در زمینه کمبود قرنیه نداشته و بانک قرنیه آن جزو ۱۰ بانک برجسته دنیاست که خودکفا و خودبرداشت است.

یکی دیگر از دستاورد‌های کشور تولید قرنیه مصنوعی و پیوند آن به بیمارانی است که نمی‌توانند از بافت انسانی و سلول‌های بنیادی پیوند بگیرند، تاکنون جراحی در این زمینه موفقیت‌آمیز بوده و بینایی خود را بدست آورده‌اند.

اکنون از سیستم‌های هوشمند در درمان چشم پزشکی نیز استفاده می‌شود و مشکلی از لحاظ کمبود چشم‌پزشک وجود ندارد.