کاهش مرگ و میر مادران باردار در پی ارتقای نظام سلامت

 

در یادداشت پیش رو، به یکی از دستاورد‌های نظام سلامت در حوزه کاهش مرگ و میر مادران باردار و نوزدان می‌پردازیم.

 

کاهش مرگ و میر مادران از تعهدات ملی و بین‌المللی است و شاخص‌های مرگ مادران و عوارض دوران بارداری از شاخص‌های مهم پیشرفت کشور‌ها محسوب می‌شود. مرگ مادر اتفاق تلخی است که در هر دقیقه خانواده‌ای را از مهر مادری محروم می‌کند و کانون آن را از هم می‌پاشد و خانواده و جامعه با فقدان مادر دچار چالش‌های عدیده فردی و اجتماعی می‌شود. هر چند مرگ مادران در اثر عوارض بارداری و زایمان در گستره جهانی و در طی چنددهه گذشته به صورت خیره‌کننده‌ای کاهش یافته است، اما نباید از نظر دور داشت که مراقبت مادران باردار در نظام سلامت کشور  نیز به شکل چشمگیری ارتقا یافته است.

 

اگر تا قبل از راه‌اندازی نظام بهداشتی فعلی کشور، مادران بسیاری(بیش از ۲۵۴ در یکصد هزار تولد زنده) جان خود را از دست می‌دادند و فقط یک درصد مراجعین به واحد‌های بهداشتی را زنان باردار تشکیل می‌داد و نسبت بهره‌مندی شهرنشینان ۲۰ برابر روستاییان بود، امروزه صددرصد زنان باردار کشورمان از خدمات بهداشت باروری سالم و زایمان ایمن برخوردار هستند و موارد مرگ مادر به طور چشمگیر کاهش پیدا کرده و از هدفگذاری‌های بین‌المللی و ملی نیز پیشی گرفته است. 

 

براساس گزارش برنامه توسعه ملل متحد، از سال ١٣٣٩ تا ۱۳۵۷ شاخص امید به زندگی در بدو تولد از ۴۹.۵ سال در سال ابتدایی به ۵۱.۵ سال به سال انتهایی رسید، اما اکنون گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد، امید به زندگی مردم ایران از ابتدای انقلاب تاکنون ۲۵ سال افزایش یافته و به بیش از ۷۶ سال رسیده است.

 

با پیشرفت پزشکی و نظام سلامت در جمهوری اسلامی ایران، علل مرگ و میر کمتر شده و فوت ناشی از بیماری‌های واگیردار و مشکلات بارداری و زایمان در ایران کاهش یافته است. افزایش خدمات بهداشتی در جمهوری اسلامی ایران، موجب تغییر در ترکیب مرگ و میر و دگرگونی در ترکیب بروز بیماری‌ها شده، شاخص مرگ‌ و میر خام در کشور ایران بر اساس آمار‌ها از ۱۳ نفر به ازای هر هزار تولد زنده در سال‌های ۱۳۵۴ - ۱۳۴۹ به رقم پنج نفر در سال‌های اخیر کاهش یافته و براساس مطالعات انجام شده، کاهش عمومی در مرگ و میر کودکان در کشور طی چهار دهه اخیر وجود داشته است.

 

براساس آخرین آمار و اطلاعات مربوط به دوران پیش از انقلاب که برای سال ۱۳۵۶ است، میزان مرگ و میر مادران باردار معادل ۲۵۴ در ۱۰۰ هزار نفر بود که این میزان اکنون به ۲۵.۱ در ۱۰۰ هزار نفر رسیده است. همچنین پیش از انقلاب اسلامی، میزان مرگ و میر نوزادان ۱۵۴ در یک‌هزار تولد زنده بود که این میزان اکنون به ۹.۲۴ در هزار تولد زنده رسیده است. میزان مرگ‌ و میر کودکان زیر ۵ سال نیز کاهش یافته، به نحوی که میزان مرگ و میر این گروه از ۲۲۵ در هزار نفر دوران پیش از انقلاب اسلامی به ۱۴ در هزار نفر رسیده است.

 

وزارت بهداشت همچنین توانسته است برخی از بیماری‌های مهم واگیردار را کنترل، حذف یا ریشه‌کن کند. در واقع شرایط به نحوی است که برخی از بیماری‌ها در کشور‌های دیگر وجود دارد، اما ایران توانسته است که بسیاری از این بیماری‌ها را کنترل کند. واکسیناسیون کودکان نیز را به مرز ۱۰۰ درصد نزدیک شده است.