تجهیز انسان به پیامبر درونی و بیرونی؛ عامل توجیه‌ناپذیری گمراهی

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، احمدرضا بسیج، رئیس بسیج اساتید استان و پژوهشگر قرآن شامگاه گذشته ۲۳ آذرماه در جلسه هفتگی تدبر در قرآن با موضوع «گفت‌وگوی ناپیوستگان به قرآن کریم در برزخ و قیامت» که با همت بسیج اساتید و ویژه دانشگاهیان استان در بستر فضای مجازی برگزار شد، با نقل حدیثی از حضرت زهرا(س)، اظهار کرد: آن حضرت پس از نمازهای مغرب این دعا را می‌خواندند که «اللَّهُمَّ أَحْيِنِي مَا عَلِمْتَ اَلْحَيَاةَ خَيْراً لِي وَ تَوَفَّنِي إِذَا كَانَتِ اَلْوَفَاةُ خَيْراً لِي یعنی پروردگارا تا آنجا كه زندگى را برايم خير مى‌دانى، زنده‌ام بدار و آن هنگام كه مرگ برايم بهتر است، مرا بميران.»، دوزخیان کسانی هستند که سال‌های عمر آنان سقوط در سرازیری و رفتن به سمت اسفل‌‌السافلین بوده و اصطلاحاً مرگشان تحلیلی است.

بیشتر بخوانید 

• ناپیوستگان به قرآن در روز قیامت چه می‌گویند؟
• بی‌توجهان به قرآن به عرفان‌های کاذب روی می‌آورند
• چرا عده‌ای به قرآن توجه ندارند؟/ پاسخ‌های روانشناختی قرآنی
• توصیف ویژگی‌های ناپیوستگان به قرآن

وی با ذکر اینکه بهشتیان و پیوستگان به قرآن کریم مرگی تبدیلی داشته‌اند، ادامه داد: در شعری از مولانا مفهوم مرگ تبدیلی به‌خوبی بیان شده است:

از جمادی مُردم و نامی شدم
وز نما مُردم به ‌حیوان سرزدم

مُردم از حیوانی و آدم شدم
پس چه ترسم؟ کی ز مردن کم شدم؟

حمله دیگر بمیرم از بشر
تا برآرم از ملائک بال و پر

وز ملک هم بایدم جستن ز جو
کل شیء هالک الا وجهه

بار دیگر از ملک پران شوم
آنچه اندر وهم ناید آن شوم

پس عدم گردم عدم چو ارغنون
گویدم کانا الیه راجعون

بسیج با استناد به آیه شریفه وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ (ملک/۱۰)، بیان کرد: دوزخیان در روز قیامت اظهار ندامت و پشیمانی دارند و می‌گویند: اگر ما در دنیا سخن انبیا می‌شنیدیم یا به دستور عقل رفتار می‌کردیم (امروز) از دوزخیان نبودیم. اما باید دانست که اندیشیدن و تعقل لوازمی دارد که همه انسان‌ها نمی‌توانند به این ابزار و لوازم دست یابند. لذا دوزخیان و ناپیوستگان به قرآن کریم کسانی هستند که در دنیا نه به‌دنبال لوازم تعقل‌ورزی بوده‌اند و نه دست یاری انبیا و ائمه و اولیا و شهدا و مفسران و حاملان قرآن را برای هدایت یافتن گرفته‌اند.

عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان استان در تبیین مفهوم أَصْحَابِ السَّعِيرِ، تصریح کرد: خداوند در این آیه از تعبیر اهل جهنم استفاده نکرده بلکه واژه اصحاب به‌معنی همراهان را به کار می‌برد، مثلاً مراد از صحابه پیامبر تنها کسانی هستند که در زمان حیات ایشان را همراهی می‌کردند‌، لذا اصحاب جهنم کسانی هستند که در دنیا و آخرت با جهنم همراه هستند و نه‌تنها در آخرت بلکه در دنیا نیز در جهنم به سر می‌برند. به‌دیگر بیان، وجود زندگی در جهنم مربوط به دنیا و ظهور آن در آخرت است، بهشت و جهنم همواره موجودند اما در آخرت بروز و ظهور می‌یابند.

بسیج يَا وَيْلَتَىٰ لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا (فرقان/۲۸) را از دیگر گفت‌وگوهای ناپیوستگان به قرآن کریم در قیامت برشمرد و توضیح داد: آنان اظهار ندامت می‌کنند که ای کاش در دنیا تحت تأثیر این یا آن اندیشمند و مکتب و فرقه قرار نمی‌گرفتم، تصور می‌کردم فلان اندیشمند راه واقعی را یافته و فلان تفکر چون امروزین است پس همان عرفان واقعی است. دوزخی در آیه بعدی نیز اعتراف می‌کند که آنان مرا از قرآن کریم بعد از آنکه این کتاب وحیانی توسط رسول خدا(ص) به دستم رسیده و حجت بر من تمام شده بود، غافل ساختند.

وی با اشاره به آیه شریفه وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا (احزاب/۶۷)، گفت: دوزخیان سپس می‌گویند اشتباه دیگرمان این بود که اطاعت امر بزرگان و پیشوایان فاسد خود را کردیم که ما را به راه ضلالت کشیدند. اینان کسانی هستند که در دنیا فریب قدرت و علم و ثروت و ریش سفید بزرگان را خورده بودند و چون ترازو را گم کرده‌بودند نتوانستند سره را از ناسره تشخیص دهند، آنان اسیر اسماء و القاب شدند و به بیراهه رفتند. حال آنکه قرآن با تمام تأکید و توصیه‌ای که بر لزوم پیروی و تکریم پدر و مادر دارد، در فراز وَإِنْ جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا ۚاز سوره مبارکه عنکبوت صراحتاً اعلام می‌کند که حتی اگر پدر و مادرت بکوشند تا تو به خدای یگانه‌ از روی جهل و نادانی شرک آوری، هرگز اطاعت امر آنها مکن.

بسیج بیان کرد: بر طبق آیه ۲۹ سوره مبارکه فصلت، ناپیوستگان به قرآن کریم در قیامت خطاب به خداوند می‌گویند رَبَّنَا أَرِنَا اللَّذَيْنِ أَضَلَّانَا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ نَجْعَلْهُمَا تَحْتَ أَقْدَامِنَا لِيَكُونَا مِنَ الْأَسْفَلِينَ یعنی پروردگارا، آن دو گروه از جن و انس را که ما را گمراه کردند به ما نشان ده تا آن‌ها را زیر پا بیفکنیم تا پست و ذلیل‌ترین مردم شوند. همانطور که مجازات جهنمیان مطابق با اعمال آنان در دنیاست خواسته‌های آنان نیز مطابق با شرایط آنان در دنیاست که خوار و بیچاره شدند و لذا خواسته آنان در قیامت خوار و تحقیر کردن عاملان این وضعیت است.

باز شدن چشم حقیقت‌بین انسان در قیامت

این پژوهشگر قرآن با اشاره به آیه ۲ از سوره مبارکه حجررُبَمَا يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ كَانُوا مُسْلِمِينَ، افزود: جمله دیگر دوزخیان در روز قیامت این است که وقتی چشم حقیقت‌بین آنان باز می‌شود ای بسا آرزو کنند که کاش مسلم و خداپرست بودند. مراد از واژه مُسْلِمِينَ در این آیه الزاماً مسلمانان نیست بلکه معنای تسلیم شدگان را دارد و بدان معناست که انسان به آخرین نسخه دین خدا در زمان خود ایمان داشته و تسلیم امر الهی باشد لذا تمامی کسانی که تا پیش از ظهور اسلام مسیحیت را باور داشتند مسلمان محسوب می‌شوند یعنی مسیحیان تا پیش از ظهور اسلام مسلمان بودند اما اکنون مسلمان محسوب نمی‌شوند زیرا تسلیم امر خدا و دین پیامبر خاتم(ص) نیستند و قرآن کریم را قبول نکردند، حال آنکه خداوند در آیه ۸۵ سوره مبارکه آل‌عمران می‌فرماید: وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ یعنی هر کس غیر از اسلام دینی اختیار کند هرگز از وی پذیرفته نیست، و او در آخرت از زیانکاران است.

بسیج فراز فَيَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِي إِلَىٰ أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُنْ مِنَ الصَّالِحِينَ از سوره منافقون را یکی دیگر از گفت‌وگوهای ناپیوستگان به قرآن کریم در قیامت دانست و توضیح داد: آنان حسرت می‌خورند که پروردگارا، چرا اجل مرا اندکی تأخیر نینداختی تا صدقه و احسان بسیار کنم و از نکوکاران شوم؟ حال آنکه خداوند عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ است و آگاه از همه چیز است و می‌داند که اگر دوزخیان به دنیا برگردند، دوباره همان اعمال گذشته را ادامه می‌دهند.

مدرس دانشگاه فرهنگیان استان بیان کرد: دوزخیان بر طبق آیه ۱۰۶ سوره مبارکه مومنون، قَالُوا رَبَّنَا غَلَبَتْ عَلَیْنَا شِقْوَتُنَا وَکُنَّا قَوْمًا ضَالِّینَ، مى‏‌گویند پروردگارا! بدبختى ما بر ما چیره شد و ما قوم گمراهى بودیم. در اینجا دوزخیان از در برانگیختن ترحم و مظلوم‌نمایی وارد می‌شوند و می‌گویند قصد مقابله با خدا نداشتیم اما گمراه شدیم و با بدشانسی راه را گم کردیم. حال آنکه انسان در دنیا به پیامبر درونی یعنی عقل و فطرت و نبی بیرونی مجهز است لذا حجت درونی و بیرونی بر او تمام شده و هیچ توجیهی برای گمراهی و ضلالت ندارد.

بسیج با یادآوری آیه رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْهَا فَإِنْ عُدْنَا فَإِنَّا ظَالِمُونَ (مومنون/۱۰۷) که در قیامت از زبان دوزخیان بیان می‌شود، گفت: وجدان‌ها در قيامت بيدار مى‌شوند و مجرمان به گناهان خود ذليلانه اعتراف مى‌كنند و از خدا می‌خواهند که فرصت دوباره‌ای به آنان بدهد، آنان را از جهنم خارج کند و به دنیا باز گرداند و اگر بار ديگر به كفر و گناه بازگشتند، قطعاً از ستمکاران هستند اما خداوند با كوبنده‌ترين كلمات با كفار سخن مى‌گويد و پاسخ آنان را اینگونه می‌دهد «اخْسَؤُا فِيها وَ لا تُكَلِّمُونِ» یعنی دور شويد و در آتش گم شويد و با من سخن مگوييد. همین گفت‌وگوی دوزخیان را در آیه ۳۷ سوره مبارکه فاطر نیز می‌خوانیم: و آن کفار در آتش دوزخ فریاد و ناله کنند که ای پروردگار، ما را از این عذاب بیرون آور تا بر خلاف گذشته به اعمال نیک بپردازیم. (خطاب شود) آیا شما را به اندازه‌ای عمر ندادیم که هر که اهل تذکر و پند شنیدن است در این مدت متذکر شود و به توبه پردازد؟ و آیا بیم دهندگان بر شما نیامدند؟ پس (امروز) عذاب دوزخ را بچشید که ستمکاران را هیچ یار و نجات دهنده‌ای نخواهد بود.

وی با اشاره به آیه كُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَهَا ۖ حَتَّىٰ إِذَا ادَّارَكُوا فِيهَا جَمِيعًا قَالَتْ أُخْرَاهُمْ لِأُولَاهُمْ رَبَّنَا هَٰؤُلَاءِ أَضَلُّونَا فَآتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِنَ النَّارِ ۖ قَالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ وَلَٰكِنْ لَا تَعْلَمُونَ (اعراف/۳۸)، گفت: این آیه یکی از صحنه‌های تکان‌دهنده قیامت را به تصویر می‌کشد زمانی که پیروان و هواداران با سران و رئیسان خود که باعث دوزخی شدن آنان شده‌اند، روبرو می‌شوند و یکدیگر را لعن و نفرین می‌کنند اما خداوند در پاسخ به دوزخیان که می‌خواهند سرانشان دو برابر عذاب شوند می‌فرماید شما نیز دو برابر عذاب می‌شوید زیرا به کار رئیسان خود در دنیا بها و رونق دادید، برایشان کف زدید، آنان را امر به معروف و نهی از منکر نکرده و بلکه از آنان پیروی کردید.