چرا عده‌ای به قرآن توجه ندارند؟/ پاسخ‌های روانشناختی قرآنی
یک پژوهشگر قرآن با طرح این پرسش که چرا عده‌ای به قرآن توجه ندارند بلکه از آن گریزان هستند، تصریح کرد: در یک مطالعه روانشناختی قرآنی می‌توان موارد متعددی از تحلیل‌های روانی قرآن را برای پاسخ به این پرسش یافت که این تحلیل‌ها هم مسلمانان و هم غیرمسلمانان را پوشش می‌دهد.
به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، احمدرضا بسیج، رئیس بسیج اساتید استان و پژوهشگر قرآن شامگاه ۱۸ آبان‌ماه در جلسه هفتگی تدبر در قرآن که با همت بسیج اساتید و ویژه اساتید دانشگاه‌های استان در بستر فضای مجازی برگزار شد، با اشاره به اینکه به تصریح آیه ۳۰ سوره مبارکه انفال، پیامبر(ص) در روز قیامت از امتش به‌دلیل مهجور داشتن قرآن شکایت می‌کنند، اظهار کرد: با تأمل در حقیقت این آیه شریفه و اینکه پیامبر رحمت و مهربانی از امت خودشان و نه دیگر امت‌ها گلایه دارند در می‌یابیم که مهجوریت کتاب آسمانی امری بسیار سنگین و ثقیل است.
وی با توجه دادن به استفاده از واژه مهجور به‌جای تعبیراتی چون متروک در این آیه، گفت: متروک آن است که در جایی دور از دسترس روزمره قرار گیرد و مورد استعمال قرار نگیرد حال آنکه مراد از مهجور داشتن امری به‌معنی هجرت و گریز از آن و ضد آن عمل کردن است. مهجوریت قرآن کریم آن است که انسان به‌ویژه فرد مسلمان سبک زندگی خود را جز سبک زندگی قرآنی انتخاب کند.
وی با اشاره به آیه ۴۹ سوره مبارکه مدثر «فَمَا لَهُمْ عَنِ التَّذْكِرَةِ مُعْرِضِينَ»، بیان کرد: خداوند در این آیه این پرسش را مطرح می‌کند که چرا از توصیه و اندرز قرآن فرار می‌کنند؟ در آیات بعدی با یک مثال قرآنی گریز چنین افرادی از قرآن را به گریز گورخرانی شبیه می‌داند که از شیر فرار می‌کنند و پیداست که فرار گورخر از شير بر اساس عقل و شعور نيست، با وحشت همراه است، با هدف خاصى صورت نمى‌گيرد و فراركننده توان و فرصتى براى تجديد قوا ندارد و عاقبت اسير خواهد شد.
دلایل روانشناختی قرآن برای مهجوریتش در میان انسان‌ها
بسیج با طرح این پرسش که چرا عده‌ای به قرآن توجه ندارند و بلکه از آن گریزان هستند؟ تصریح کرد: در یک مطالعه روانشناختی قرآنی می‌توان موارد متعددی از تحلیل‌های روانی قرآن کریم را برای پاسخ به این پرسش یافت که این تحلیل‌ها هم مسلمانان و هم غیرمسلمانان را پوشش می‌دهد. ما در جهانی زندگی می‌کنیم که به‌قول شاعر، «ز هر طرف به کمینم نشسته شیرانند، من از نهایت غفلت به خواب خرگوشم». دنیای امروز مملو از جاذبه‌ها و فریب‌های فراوان است حال آنکه باید بتوان صراط مستقیم را شناخت و طی کرد و مستقیم در دکان کسی نشست که در دکان شکر دارد، اگر ترازو نداشته باشیم هر کسی می‌تواند ما را فریب دهد و به تباهی بکشاند. به‌قول حافظ: «طی این مرحله بی همرهی خضر مکن، ظلمات است بترس از خطر گمراهی.»
وی با بیان اینکه خداوند باید بهترین دوست باشد چرا که خیر و صلاح ما را تشخیص می‌دهد و زشتی و زیبایی را نشان می‌دهد، ادامه داد: صراط مستقیم که خدا به‌روی ما گشوده است، راهی است که سعادت اخروی انسان را رقم می‌زند و بی‌شک ما را با تمام فراز و نشیب‌ها و پستی و بلندی‌ها و خطر به مقصود می‌رساند. صراط مستقیم را نمی‌توان از مسیرهای دیگری اعم از مکاتب و اندیشه‌های دیگر یا پول و ثروت و علم و مقام و غیره طی کرد بلکه تمام این مقوله‌ها ابزاری برای یافتن و در مسیر بودن و حرکت است که جز با قرآن امکان‌پذیر نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان استان با اشاره به اشارات قرآن به ناچیز و بی‌ارزش بودن حیات دنیوی، گفت: خداوند در آیه ۲۴ سوره مبارکه فجر «يَقُولُ يَا لَيْتَنِي قَدَّمْتُ لِحَيَاتِي»، حیات اخروی را به حیات تعبیر می‌کند پیداست که زندگی واقعی و ابدی در آخرت شکل می‌گیرد و حیات دنیوی زودگذر و ناپایدار است.
بسیج با یادآوری اینکه پرداختن به علل اعراض یا دوری و یا بی‌توجهی به قرآن باید یکی از فوریت‌های زندگی ما باشد، افزود: گروهی از انسان‌ها به تصریح آیه «إِنْ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ» (مومنون/۳۷) به‌کلی حیات اخروی و توحید و نبوت و معاد را قبول ندارند، چنین فردی که منکر خداست طبعاً قرآن را نیز قبول ندارد.
وی گروه دوم را ناظر به کسانی دانست که از حقایق قرآن کریم بی‌خبرند و گفت: امام علی(ع) در حکمتی از نهج‌البلاغه در نکوهش جهل و نادانی قائل به این نکته هستند که مردم دشمن چیزی که نمی‌دانند، هستند. این موضوع برای ما نیز اتفاق می‌افتد که هرگاه در موضوعی علم و آگاهی نداشته باشیم نسبت به آن موضع منفی می‌گیریم. قرآن نیز به این گروه اشاره دارد و به‌عنوان نمونه در آیه ۶۶ همین سوره نمل می‌فرماید: «بلکه به روز قیامت دانا شوند و تدارک کار کنند (هیهات) بلکه اینان از قیامت هم در شک و ریبند بلکه به کلی از عالم آخرت (بی‌خبر و از مشاهده آن جهان) کورند. در آیه ۸۴ همین سوره نیز خداوند خطاب به گمراهان می‌فرماید: «خدا به آنها بفرماید که آیا آیات مرا که به آن احاطه علمی نیافتید تکذیب کردید یا آنکه در مقام عمل (با آن آیات) چه می‌کردید؟
این پژوهشگر قرآن بیان کرد: گروه سوم کسانی هستند که پیش‌فرض خاصی در قبال شخص پیامبر اسلام(ص) دارند و بر طبق آیه قرآن، «يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ» (نحل/۱۰۳)، معتقدند که یک بشر مطالب قرآن را به پیامبر(ص) می‌آموزد؛ چنین تفکری امروز نیز در میان برخی افراد و چه بسا روشنفکران هنوز وجود دارد و باید برای دفاع و محافظت از قرآن کریم در قبال چنین افرادی مجهز باشیم و بتوانیم قرآن را حفظ کنیم.
نقش شبهه‌زایی و شک‌پراکنی در مهجوریت قرآن
بسیج، گروه بعدی را کسانی عنوان کرد که در خصوص صحت و سلامت قرآن شک و شبهه دارند و ادامه داد: آنان قائل به این نکته هستند که اگرچه قرآن کتابی وحیانی است اما مانند دیگر کتب آسمانی دچار تغییر شده است. گروهی دیگر نیز با افترا و تهمت به پیامبر(ص) حضرت را به تصریح آیه ۴ سوره مبارکه ص، ساحر و کذاب و یا به‌بیان آیه ۱۴ سوره مبارکه دخان، تعلیم‌یافته مجنون می‌خوانند و این گروه‌ها در زمان پیامبر(ص) حاضر نبودند از الهه‌های خود دست بکشند و پیرو دین حضرت شوند؛ مصداق چنین افرادی را در جامعه امروز نیز با قالب‌ها و اشکال مختلف می‌توان مشاهده کرد.
این مدرس دانشگاه در استان علت دیگر روگردانی و بی‌توجهی به قرآن کریم و به تعبیر آیه ۶۶ سوره مبارکه نمل کوردلی در قبال قرآن را گناه عنوان کرد و توضیح داد: به تصریح آیه ۱۴ سوره مطففین، «كَلَّا ۖ بَلْ ۜ رَانَ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ مَا كَانُوا يَكْسِبُونَ» یعنی ظلمت ظلم و بدکاری‌هاشان بر دل‌های تیره آنها غلبه کرده است(که قرآن را انکار می‌کنند)، گناه به تعبیر مولوی بتدریج بر دل‌های گناهکاران زنگار بسته و حقیقت را نشان نمی‌دهد.
بسیج، گروه دیگر غافلان از قرآن را ناظر به کسانی دانست که در ابتدا زندگی قرآنی را پیشه می‌کنند اما بر اثر غفلت و در جا زدن و کاهلی برای طی درجات بالاتر بتدریج از مسیر اصلی دور می‌شوند افزود: چنین افرادی که پیشرفت و تعالی را تجربه نمی‌کنند، پس از مدتی خسته می‌شوند، چرا که به این توصیه قرآن در آیه ۱۳۶ سوره مبارکه نساء عمل نمی‌کنند که فرمود: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا» و مراد آیه آن است که گامى فراتر نهيد و به درجات بالاتر دست يابيد؛ در واقع ايمان داراى درجاتى است و خداوند در آيات ديگر نيز مى‌فرمايد: «وَ الَّذِينَ اهْتَدَوْا زادَهُمْ هُدىً» (محمد/۱۷) كسانى كه هدايت شدند خداوند به هدايت آنان بيفزايد، «لِيَزْدادُوا إِيماناً مَعَ إِيمانِهِمْ» (فتح/۴) تا ايمانى بر ايمان خويش بيفزايند. لذا توصیه این است که انسان مانند رودی در جریان و لحظه به لحظه نو شود و به تعبیر مولوی: عمر همچون جوی نو نو می‌رسد، مستمری می‌نماید در جسد.
وی عده‌ای دیگر از غافلان قرآن را کسانی دانست که می‌گویند قرآن مطالبی تکراری و نقل سرگذشت و داستان‌های پیشینیان است و توضیح داد: به‌تصریح آیه «وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ ۙ قَالُوا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ» (نحل/۲۴)، هرگاه به این مردم(مستکبر) گفته شود که خدایتان چه فرستاده است؟ گویند: این آیات همه افسانه‌های پیشینیان است»؛ «أَساطِيرُ» جمع «اسطوره» به معناى حكايات و افسانه‌هاى خرافى است كه نسل به نسل منتقل و به‌صورت مكتوب درآمده باشد.
رئیس بسیج اساتید استان بیان کرد: برخی نیز قائل به این نکته هستند که بر طبق آیه ۲۲ سوره مبارکه زخرف، «إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَىٰ أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَىٰ آثَارِهِمْ مُهْتَدُونَ، یعنی ما پدران خود را به عقاید و آیینی یافتیم و البته ما هم که در پی آنها رویم، بر هدایت هستیم، که امروز نیز چنین تفکری ذیل عناوین گوناگون بر بخشی از جامعه حاکم است. برخی دیگر نیز گرفتار زندگی دنیا هستند و به تصریح آیه ۳۵ سوره مبارکه جاثیه، حیات دنیوی آنان را فریفته و غره ساخته است.
انتهای پیام
