نظام مسائل مالی برای موقوفات قرآنی تعریف شود / وقف قرآنی؛ بذری نکاشته
حجت‌الاسلام محمدابراهیم حجت‌پناه، حافظ کل قرآن کریم گفت: ضرورت دارد که یک نظام شفاف مسائل مالی برای موقوفات قرآنی استان تعریف شود و فعالیت‌های قرآنی که بار مالی دارند، مشخص شوند؛ برای جلب اعتماد واقف و جذب وقف قرآنی باید کاملاً مشخص باشد که موقوفه قرآنی در چه مسیری هزینه می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدابراهیم حجت‌پناه، دبیر کانون‌های خدمت رضوی در چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره اهمیت سنت حسنه وقف از دیدگاه قرآن و روایات، اظهار کرد: اگرچه در قرآن کریم آیه‌ای دال بر وقف وجود ندارد اما از آنجا که وقف یک صدقه جاریه و باقیات‌الصالحات است، اشارات و تأکیدات فراوانی بر این عمل خیر وجود دارد و بر طبق قرآن، آثار این سنت حسنه حتی پس از فوت واقف نیز ماندگار است. داستان نذر مادر حضرت مریم یکی از نمونه‌های قرآنی وقف است که وی پیش از به دنیا آمدن فرزند و حتی بدون آگاهی از جنسیت آن‌را وقف کارهای عبادی و خدمت در راه خدا کرد که آثار و برکات این نذر تا نسل‌های بعد نیز ماندگار شد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا حکومتی شدن سنت وقف رونق و گسترش این عمل خیر را دچار آسیب می‌کند یا خیر؟ بیان کرد: در فرهنگ دینی اسلام، مقدس شدن حکومت امکان‌پذیر است و این موضوع یک امر امتحان شده و ثابت شده است که انسان در هر جایگاه از حکومت می‌تواند خط و مشی اسلامی داشته و حضور در محل کار و اشتغال در پیکره حکومت به مثابه حضور در مسجد برای عبادت باشد بنابراین نظام داشتن یک امر در قالب حکومت و دولت منافاتی با مقدس و نورانی شدن آن و پیمودن مسیر صحیح ندارد.
این کارشناس دینی با تصریح اینکه نظام عالم نیز تحت یک تشکیلات اداره می‌شود، بیان کرد: اداره امور گوناگون تحت نظام بوروکراسی و تشکیلات اداری لازم و ضروری است و مشاهده این یا آن نقص و کاستی در نظام اداری نباید اصل مزایا و اهمیت تشکیلاتی بودن را زیر سؤال ببرد. در تشکیلات، نیت‌ها و هدف‌گذاری‌ها و ابزار و لوازم مورد استفاده برای نیل به هدف باید صحیح باشد تا حق مطلب ادا شود.
ریشه‌های ضعف در حوزه وقف قرآنی
حجت‌پناه در تشریح ریشه‌های کمبود در حوزه وقف قرآنی، بیان کرد: وقتی صحبت از قرآن می‌شود، باید عالم را قرآنی ببینیم و نظام مسائل و اولویت پرداخت به مسائل قرآنی باشد، در این راستا بهترین الگو به بیان قرآن، پیامبر(ص) به‌عنوان نمونه عملیاتی شده آیات قرآن کریم هستند که سخن گفتنشان وحی است، خُلقشان قرآن است و قرآن ناطق هستند. بنابراین کار برای قرآن پیش از هر چیز مستلزم قرآنی شدن ما است و برای این منظور باید عالم را قرآنی ببینیم و بر طبق دستورات قرآن، مشکلات خود را حل و فصل کنیم.
بیشتر بخوانید
حافظ کل قرآن کریم با طرح این پرسش که علت سوق یافتن وقف‌ها به سمت موضوعاتی چون امام رضا(ع)، عزاداری سیدالشهدا(ع) یا مسجد و مدرسه چیست؟ گفت: قرآن کریم پاسخ این پرسش را در آیه ۳۹ سوره مبارکه نجم لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَی، علت آن است که در این حوزه در طی سالیان متمادی بسیار کار شده و وقت و نیرو صرف شده است. در بخشی از تاریخ موقوفات امام رضا(ع) نقل شده است که چه بسا افرادی که خودشان استطاعت وقف را نداشتند اما در محل سکونت خود تریبونی در اختیار داشتند و از مروجان و مبلغان فعال جذب موقوفات با نیت ثامن‌الائمه(ع) بودند.
حجت‌پناه تأکید کرد: همچنین در حوزه مدرسه‌سازی کارهای میدانی فراوانی در طول انقلاب انجام شده است، خیران در دورترین مناطق محروم از مدرسه حضور یافته، دلشان به رنج آمده، عواطفشان تحریک شده و به نیاز عمیق جامعه به مدرسه‌سازی پی برده‌اند. این خیران پس از توجیه و اقناع، اموال خود را در اختیار مدرسه‌سازی قرار دادند؛ کارگزاران نیز از این اموال به‌درستی استفاده و گزارش کار به خیرات ارجاع دادند و این چرخه مطلوب و پرتکرار تا حد بسیاری نیاز کشور را به مدرسه پاسخ گفت.
تبیین چرخه صحیح در جذب موقوفات
دبیر کانون‌های خدمت رضوی در استان با ذکر اینکه این چرخه صحیح در جذب موقوفات از شیوه‌های تبلیغ در قرآن کریم بهره‌مند شده‌ایم، بیان کرد: بر طبق قرآن وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ(ابراهیم/۴)، پیامبران الهی نیز با زبان قوم خودشان با آنان سخن می‌گفتند. در فرایندهای جذب وقف، کارشناسانی از جنس خود مردم و نام‌آشنا با زبانی دوستانه با خیر و واقف سخن گفته‌اند و این سخنان با زبانی به‌دور از مغلق‌گویی، پیچیدگی و با زبانی خودمانی به آنان منتقل شده است. در این فرایند، واقف حس بیگانگی ندارد و اعتماد ایجاد می‌شود، با رعایت این نکات و قواعد تبلیغی قرآنی، نتایج خوب نیز مشاهده شد.
حجت‌پناه با اشاره به وجود نظام وقف در حوزه مساجد و مجالس عزاداری و مدرسه و غیره، بیان کرد: برای نمونه، سازمان اوقاف در راستای اجرای نیات واقفان در حوزه تبلیغ دین، اعزام مبلغ را در دستور کار قرار داده است و پذیرش مبلغان در این طرح با سختگیری و آزمونی دشوار انجام می‌گیرد، مبلغان برگزیده به‌صورت دقیق در جهت اجرای نیت واقف به امامزادگان یا بقاع متبرکه و یا نقاط مختلف استان اعزام می‌شوند و به تبلیغ دین می‌پردازند. پیداست که چنین تشکیلات و نظامی اعتماد واقف را جلب و او را از حیرت خارج می‌کند و کارگزار اوقاف نیز برای ارائه گزارش به واقف دستش پُر است.
نبود نظام و تشکیلات در حوزه وقف قرآنی
وی با ذکر اینکه این نظام و تشکیلات در حوزه وقف‌های قرآنی مشاهده نمی‌شود، توضیح داد: لازم است که یک نظام شفاف مسائل مالی برای موقوفات قرآنی استان تعریف شود و فعالیت‌های قرآنی که بار مالی دارند، مشخص شوند؛ در واقع برای جلب اعتماد واقف و جذب وقف قرآنی باید کاملاً مشخص باشد که موقوفه قرآنی در چه مسیری هزینه می‌شود، در این راستا لازم است که ضمن تعریف یک نظام مشخص و شفاف، حوزه بهره‌برداری از وقف قرآنی را تخصصی کنیم.
حجت‌پناه با اشاره به الگوی موفق کمیته امداد امام خمینی(ره) در جذب حمایت‌های مردمی، بیان کرد: جذب کمک‌ها در این نهاد مردمی به‌صورت تخصصی در حال انجام است؛ به‌عنوان نمونه در آستانه سال تحصیلی با برپایی جشن عاطفه‌ها مردم و خیران از حیرت خارج می‌شوند، اعتمادشان جلب می‌شود و می‌دانند که کمک آن‌ها کدام نیاز از نیازهای جامعه را برطرف می‌کند و بنابراین به کمک به دانش‌آموزان نیازمند می‌پردازند، و یا در عید قربان با اختصاص نذر قربانی به نیازمندان در ثواب این کار شریک می‌شوند؛ حوزه وقف قرآنی نیز نیازمند تخصصی شدن است.
وی گفت: تا زمانی که مردم نیازها و ضرورت‌ها را لمس نکنند و قانع نشوند، قدمی برای کمک برداشته نخواهد شد همچنان که در زمان هشت سال دفاع مقدس، مردم حتی با وجود نیازمندی خود، از اموال خود برای رزمندگان اسلام وقف می‌کردند و جبهه‌ها با کمک‌های مردمی پشتیبانی می‌شد؛ نظیر این نهضت مردمی در کمک‌رسانی را در مواسات و کمک‌های مؤمنانه در ایام کرونایی شاهد هستیم که مردم در لبیک به مقام معظم رهبری وارد میدان شدند.
حافظ کل قرآن کریم با ذکر اینکه بذری برای وقف قرآنی کاشته نشده است، افزود: نه تنها در این راستا کاری نشده بلکه برای تبلیغ و ترویج قرآن نیز کم‌کاری شده است همچنان که پیامبر(ص) بر طبق آیه ۳۰ سوره مبارکه فرقان، از مهجور ماندن قرآن نزد پیروانش شکایت دارند.
حجت‌پناه با لزوم راه‌اندازی یک نهضت و حرکت قرآنی در کشور و استان، بیان کرد: نمونه این نهضت قرآنی در دهه شصت با ظهور نابغه قرآنی سید محمدحسین طباطبایی حافظ کل قرآن کریم در جامعه آن روزگار ایجاد شد و سیلی از وقف‌های قرآنی به ثبت رسید که جامعة‌القرآن با ده‌ها شعبه در داخل و خارج کشور ثمره همین نهضت قرآنی بود.
وی با تأکید بر اینکه کارهای برای قرآن و با قرآن باید مشخص و تعریف شوند، گفت: مردم برای امور مبهم وقف نمی‌کنند بلکه برای سوق یافتن وقف به سمت نیات قرآنی، کارگزاران باید ضمن آگاهی بر ضرورت وقف قرآنی به شیوه‌های تبلیغی قرآن تاسی کنند و نکات را برای واقف تبیین و او را اقناع کنند. تمام مجموعه‌های قرآنی در این راستا تکلیف دارند و باید برای مردم تبیین و مشخص کنند که با قرآن و برای تبلیغ قرآن چکار می‌توان کرد.
حجت‌پناه افزود: مردم باید توجیه شوند که با قرآن می‌توان حافظه را تقویت کرد، افراد را به اخلاق اسلامی و قرآنی متخلق کرد، زندگی را مستحکم کرد، جامعه را اصلاح کرد، به پیشرفت و تمدن دست یافت و بسیاری از این دست کارها با قرآن میسر است بنابراین مردم باید اهمیت قرآن در زندگی را بدانند. برای عملیاتی کردن این اهداف قرآنی لازم است هزینه‌هایی صرف شود که باید مشخص و تعریف و مردم وارد میدان شوند.
وی گفت: مردم ما خیران نیک‌اندیشی هستند که بسیاری از امور مملکت را با امور خیریه پیش می‌برند و سابقه طولانی و درخشانی در کمک‌رسانی در تمامی حوزه‌ها دارند؛ واقفان آماده کار هستند و اگر ظرفیت عظیم قرآن برایشان تبیین و نیازها و ضرورت‌های فعالیت‌های قرآنی اعم از آموزش و تبلیغ و ترویج به‌صورت صریح مشخص شود، قطعا پای کار هستند.
انتهای پیام
