وجود غربالگری لازمه بین‌المللی شدن بازار مالی اسلامی ایران است
گروه اقتصاد: کارشناس مالی اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار کرد: اگر بخواهیم به سمت بین‌المللی شدن بازار مالی اسلامی خودمان حرکت کنیم و با بورس‌های دنیا تعامل داشته باشیم، باید موضوع غربالگری به صورت جدی در دستور کار قرار گیرد.
مجید پیره، کارشناس مالی اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بحث درباره اهمیت نظارت شرعی و غربالگری در توسعه بازار مالی اسلامی پرداخت و اظهار کرد: در این مورد لازم است ابتدا به این نکته اشاره کنم که ماه گذشته کمیسیون اوراق بهادار مالزی با همکاری کامسک ترکیه اجلاسی را با عنوان «بازار سرمایه اسلامی» و با محوریت ظرفیت‌سازی در حوزه مالی اسلامی در شهر دبی برگزار کردند و بنده به نمایندگی از سازمان بورس و اوراق بهادار این فرصت را پیدا کردم که در این دوره شرکت کنم.
پیشروی مالزی در مالیه اسلامی
وی ادامه داد: این رویداد از سلسله رویدادهایی بود که با هدف معرفی دستاوردهای جدید در حوزه مالی اسلامی در کشور مالزی ترتیب داده بودند و محور بحث‌های این دوره، آخرین تحولات بازار سرمایه اسلامی با تأکید بر وضعیت کشور مالزی بود.
پیره افزود: همانگونه که در جریان هستید کشور مالزی در حوزه مالیه اسلامی از کشورهای پیشرو است و اکنون کشورهای مختلف دنیا در حوزه بازار سرمایه اسلامی کمابیش و البته با رعایت مسائل فقهی از الگوهای مالزی پیروی می‌کنند و به همین دلیل بررسی وضعیت نظارت شرعی در بازار مالی اسلامی مالزی ضروری به نظر می‌رسد.
وضعیت نظارت شرعی در کشور مالزی
کارشناس مالی اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار کرد: کشور مالزی در ساختار نظارت شرعی خود از یک قالب چند لایه پیروی می‌کند؛ بدین معنا که در نهادهای ناظر، چه کمیسیون اوراق بهادار و چه بانک مرکزی مالزی یک شورای شریعت وجود دارد که این شورا مصوبات را اعلام و ابلاغ می‌کند و ارکان بازار سرمایه ملزم به تبعیت از آن هستند.
وی افزود: در لایه بعدی در بدنه اجرایی نهادهای مالی در کشور مالزی قالب‌های دیگر نظارت شرعی را دارا هستیم و در این لایه‌های پائین‌تر و در سطح اجرا، این ناظران شرعی هستند که بر حُسن اجرای مسائل شرعی مختلف نظارت می‌کنند.
اهمیت غربالگری در بازار مالیه اسلامی
پیره عنوان کرد: حکم اعضای شورای شریعت به تأیید پادشاه مالزی می‌رسد ولی در لایه‌های پائین‌تر، طبق فرایند دیگری و از طریق برگزاری دوره‌های تخصصی، آزمون‌ها و مدارک تأیید صلاحیت‌های فقهی و شرعی، افراد دیگری تأیید صلاحیت شده و می‌توانند به عنوان ناظر شرعی در بدنه اجرایی ورود پیدا کنند.
وی ادامه داد: یکی از موضوعات مهمی که در این اجلاس در دبی مطرح شده و مورد بررسی قرار گرفت، موضوع ساختار حاکمیت شرعی در کشور مالزی و موضوع غربالگری به عنوان یکی از ابزارهای مهم در زمینه نظارت بر بازارهای مالی برای نظارت با شریعت بود.
مفهوم و کارکرد غربالگری
پیره اظهار کرد: غربالگری ساختاری است که به موجب آن، اینکه چه نوع از ابزارهای مالی منطبق با موازین شریعت هستند، می‌توانند در سند دارایی‌های صندوق‌های اسلامی قرار گرفته و سرمایه‌گذاران مسلمان به آنها مراجعه کنند، شناسایی می‌شوند.
کارشناس مالی اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار خاطرنشان کرد: اهمیت این موضوع در کشوری همانند مالزی در آنجاست که چون ساختار مالی اسلامی مالزی یک ساختار دوگانه است، به همین دلیل نهادهای مالی اسلامی در کنار نهادهای مالی متعارف فعالیت می‌کنند و از این رو لزوما تمام محصولات و ابزارهای مالی در آنجا منطبق با احکام شریعت نیستند.
اهمیت انطباق با احکام شریعت برای سرمایه‌گذاران مسلمان
وی افزود: این مسئله برای سرمایه‌گذاران مسلمان حائز اهمیت است و ساختار غربالگری این امکان را فراهم می‌کند که به موجب آن طبق ضوابط و فرایند مشخصی، سهام خاصی با عنوان سهام اسلامی محسوب شود و در سبد دارایی‌های سرمایه‌گذاری منطبق با شریعت قرار بگیرد.
پیره اظهار کرد: اینکه آیا این سهم یا این دارایی مالی خاص با ضوابط مشخص شرعی تطبیق دارد یاخیر را ناظران شرعی تأیید می‌کنند و در صورتی‌که این ناظران حکم تأیید خود را بر آن محصول وارد کنند، آن محصول می‌تواند به عنوان یک محصول مالی منطبق با شریعت در سبد دارایی‌های اسلامی صندوق‌ها یا بانک‌های اسلامی قرار بگیرد.
اهمیت غربالگری در شرایط وجود بازار دوگانه
کارشناس مالی اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: به همین دلیل است که غربالگری، یکی از موضوعات حائز اهمیت در شرایطی است که محصولات مالی اسلامی همزمان در کنار محصولات مالی متعارف وجود داشته باشند.
وضعیت غربالگری در بازار سرمایه ایران
وی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت غربالگری در بازار سرمایه ایران اظهار کرد: متأسفانه در مورد غربالگری در بازار سرمایه ما کار جدی صورت نگرفته است و دلیلش این است که اصل 43 قانون اساسی ما بر لزوم پیروی ساختارهای مالی از ضوابط شریعت تأکید می‌کند.
پیره ادامه داد: به همین دلیل ساختار مالی کشور ما ساختاری مالی همانند مالزی نیست و محصولات ما در اینجا مطابق قوانین و مقررات باید با ضوابط شریعت تطبیق داشته باشند و به همین دلیل است که ما کمتر با مسائل مربوط به غربالگری مواجه شده‌ایم .
وی در پایان تأکید کرد: اما اگر بخواهیم به سمت بین‌المللی شدن مالی اسلامی در کشور خودمان حرکت کنیم و با بورس‌های دنیا تعامل داشته باشیم، موضوع غربالگری اهمیت بسیاری دارد و در آینده باید به صورت جدی در دستور کار قرار گیرد.
