خلأ وقف در حوزه علوم پایه

به گزارش خبرنگار ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی صبح امروز، 16 مهرماه، در نشست بررسی نحوه مشارکت و هم‌افزایی در سند توسعه وقف قرآنی که با حضور جمعی از مدیران امور قرآنی در سازمان اوقاف برگزار شد با اشاره به اینکه درباره موضوع وقف به صورت خاص مطلبی در قرآن نداریم، گفت: با این وجود مضامین فراوانی که دال بر وقف است در قرآن بیان شده است.

وی افزود: آیه 92 سوره مبارکه آل عمران «لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَیءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ» یا «وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ مَرَدًّا»(مریم/19) و ده‌ها آیه دیگر از آیاتی است که شامل مفهوم وقف می‌شود. در حوزه وقف روایات متعددی است، از جمله روایتی که از رسول اکرم(ص) نقل شده و شهرت روایی هم دارد که می‌فرماید «إِذَا مَاتَ اِبْنُ آدَمَ اِنْقَطَعَ عَمَلُهُ إِلاَّ عَنْ ثَلاَثٍ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ وَ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ بَعْدَهُ وَ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ» وقتی انسان از دنیا می‌رود، هیچ چیز با خود نمی‌برد، اما سه چیز می‌برد که قطعاً وقف، یکی از همین مصادیق است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اینکه فرهنگ وقف در بین ایرانی‌ها از قدیم‌الایام وجود داشته است، اظهار کرد: از گذشته‌های دور مردم ثروت و تمکن خود را وقف عرصه‌های مختلف می‌کردند، گاهی یک عالم و مرجع عالیقدری را جلو می‌انداختند و زمین را وقف احداث مسجد، بیمارستان، درمانگاه، قبرستان و سایر موارد عام‌المنفعه می‌کردند. 

خسروپناه با تأکید بر اینکه ویژگی ارزشمندی که مردم ایران در زمینه وقف دارند، در زیست فردی و اجتماعی مردم ایران است، بیان کرد: من اخیراً با مجمع عمومی خیرین جلسه داشتم، آنجا گزارش غرورآفرینی دادند. 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه به بایسته‌های حوزه وقف اشاره و اظهار کرد: بایسته‌هایی وجود دارد که در حوزه وقف باید به آنها توجه کرد. یکی از این بایسته‌ها ترویج و توسعه وقف در عرصه‌های مختلف است. برخی مردم گمان می‌کنند در صورتی وقف مقبول است که در حوزه‌های صرفاً دینی باشد. مثلاً اگر کسی بگوید من می‌‌خواهم در خصوص علوم پایه دانشگاهی وقفی را ثبت کنم، شاید برخی فکر کنند این مقبول نمی‌افتد و آخرت‌ساز نیست. در صورتی که اگر نیت توحیدی باشد همین وقف در حوزه علم هم مانند وقف در حوزه دین و قرآن آخرت‌ساز خواهد بود. اگر علوم پایه از دانشگاه منقطع شود به پیشرفت علم آسیب خواهد رسید؛ وقتی این آسیب وارد شود تمدن ایران اسلامی آسیب می‌بیند.

بایسته‌های حوزه وقف

وی با تأکید بر اینکه یکی از بایسته‌های حوزه وقف، خلأ وقف در حوزه علم است، بیان کرد: در اینجا منظور علوم دینی نیست، چون وقف علوم دینی روشن است و در آن بحثی نداریم. ما وقف در حوزه‌های علمی خیلی کم داریم. علوم طبیعی، علوم بنیادین و ... . مردم بدانند اگر در حوزه ریاضیات و شیمی و فیزیک هم وقف کردند موجب پیشرفت کشور شده‌اند.

خسروپناه دومین بایسته حوزه وقف را مسئله رسانه معرفی کرد و افزود: خطایی که اکثر دستگاه‌ها دارند این است که بین روابط عمومی و رسانه تمایز قائل نشده‌اند، روبط عمومی یعنی خبری را منتشر کردن اما رسانه یعنی پیام را به جانِ مخاطب انتقال دادن، رسانه یعنی مخاطب را از نظر بینشی و منشی و کنشی متحول کردن و به او زیست‌جهان جدید دادن؛ ما در حوزه وقف کار رسانه‌ای نکرده‌ایم، کار روابط عمومی کرده‌ایم. سوال این است که چقدر توانسته‌ایم زیست‌جهان انسان‌ها را در موضوع وقف تغییر دهیم. 

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی سومین بایسته در حوزه وقف را بحث سند معرفی کرد و افزود: سند توسعه وقف نوشته شده است خیلی هم عالی است اما سند پنج درصد قصه است، 95 درصد راهبری سند است. ما سند را راهبردی می‌دانیم که این بحث راهبردی تنها پنج درصد است. بحث راهبری که 95 درصد است این است که دستگاه‌ها سهم خود را در ترویج وقف ارائه کنند. باید در حوزه روانشناسی و جامعه‌شناسی وقف نظریه داشته باشیم. الان در فرهنگ مردم تا اسم وقف بیاید چهره خاصی به ذهنشان می‌آید در حالی که یک بعد قضیه وقف، اقتصادی است.

وی با اشاره به اینکه باید برای توسعه علوم انسانی وقف داشته باشیم، تصریح کرد: حکمت وقف و فلسفه وقف، فقط فقه وقف نیست. سند وقتی محقق می‌شود که به وقف یک نگاه حکمرانی داشته باشیم. از قضا وقف را نباید حکومتی کرد. وقف به حکمرانی نیاز دارد، اما حکومتی کردن وقف به آن آسیب می‌زند.

محدود در تدوین سند نباشیم

خسروپناه افزود: برخی می‌گویند در کشور سند بسیار نوشته شده است، این حرف کاملاً غلطی است. من می‌گویم ما حتی سند هم کم داریم، آنچه بد است سندبَسَندگی است، یعنی سند را بنویسیم بعد دیگر کار را تمام شده بدانیم، سندی ارزشمند است که به دنبال آن راهبری داشته باشیم. سیاست را می‌نویسم بعد در زمان اجرا و تنظیم‌گری آن را رها می‌کنیم. در شورای عالی انقلاب فرهنگی هم این مشکل را داریم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی دیگر از بایسته‌های وقف را اعتماد مردم بیان کرد و گفت: اگر وقف مطابق با نیات واقف تحقق پیدا کند، مردم اعتماد خواهند کرد. تساهل و تسامح در نیت واقف خیلی خطرناک است و ریشه وقف را می‌خشکاند. نباید نیت را تغییر داد این باعث سلب اعتماد واقفین می‌شود. 

خسروپناه به عملیات طوفان‌الاقصی از سوی نیروهای فلسطینی اشاره و اظهار کرد: مردم فلسطین در يک عملیات حساب شده اشغالگران قدس را که ادعا می‌کردند از نظر عملیاتی، اطلاعاتی، هوش و منابع اطلاعاتی در نهایت قدرت هستند، زمین‌گیر کردند. این عملیات آثار ارزنده‌ای داشت. تعداد کشته‌ها، اسرا و زخمی‌های طرف اشغالگر بسیار بیشتر از شهدای فلسطینی است. 

وی در پایان بیان کرد:‌‌ وظیفه رسانه است که این قصه را به خوبی تفسیر و روایت‌گری کند. به جریان مقاومت این پیروزی ارزشمند را تبریک می‌گوییم. اینها آثار و ثمرات حرکتی بود که شهید سپهبد قاسم سلیمانی انجام داد. ان‌شاءالله در آینده نزدیک زوال اسرائیل را خواهیم دید و همه در قدس به امامت مقام معظم رهبری نماز جماعت اقامه می‌کنیم.