چگونه با خدا رفیق باشیم

ایکنای چهارمحال‌وبختیاری در سلسله گفت‌وگوهایی که با حجت‌الاسلام محمدابراهیم حجت‌پناه، مسئول کانون‌های خدمت رضوی در چهارمحال‌وبختیاری و حافظ کل قرآن کریم داشته به شرح و بسط محتوای دعاهای روزانه ماه مبارک پرداخته است که بخش سیزدهم این گفت‌وگوها در خصوص شرح دعای روزهای بیست و پنجم تا بیست و هشتم تقدیم مخاطبان می‌شود:

حجت‌پناه در تشریح دعای روز بیست وپنجم ماه مبارک رمضان و با اشاره به اینکه به اختتامیه ماه مبارک رمضان و افتتاحیه سال معنوی خود نزدیک می‌شویم، اظهار کرد: هر چه از ابتدای ماه رمضان جلوتر می‌رویم، هنر در سیر تربیتی و معنوی دعا را مشاهده می‌کنیم، امروز در روز بیست‌وپنجم ماه رمضان در اوج معنویت و اخلاص به خدا عرضه می‌داریم که ما را از محبوبان اولیای خود قرار دهد.

وی ادامه داد: انسان در این ماه بر صحنه بندگی خدا قرار می‌گیرد و خدا و رسولش و اولیای الهی عمل ما را می‌بینند و بنده چنان بار می‌آید که محبوب اولیاءالله شود؛ خداوند در قرآن با توصیف اولیای خود پیامبرش را بر تحمل سختی‌ها و تلخی‌ها دعوت می‌کند تا از دشواری مسیر دعوت خسته نشود و غمگین نباشد.

این کارشناس مذهبی تصریح کرد: در روز بیست و پنجم ماه مبارک رمضان از خدا می‌خواهیم که دشمن دشمنان خویش قرارمان دهد، درواقع باید از آن روز بترسیم که دشمن از ما تعریف و تمجید کند. در فراز مُسْتَنّاً بِسُنَّةِ خَاتَمِ أَنْبِيَائِكَ از خدا طلب می‌کنیم که محبوب اولیا باشیم و مسیر و امیر مشخصند، کافیست دل دل نکنیم و دل را به دریا بسپاریم و وارد این وادی شویم.

راه سعادت را در سنت پیامبر(ص) بجوییم

حجت‌پناه با تأکید بر اینکه سنت پیامبر(ص) کامل و جامع است، بیان کرد: پیامبر(ص) هر آنچه از سعادت و خوشبختی و کمال لازم بود به ما اعطا فرمود و هر چه باعث شقاوت باشد، به ما هشدار دادند؛ خداوند نیز صراحتاً در آیه هفتم سوره مبارکه حشر دستور می‌دهد که هرچه از جانب رسولش به ما رسیده عمل کنیم و هر چه نهی کرده از آن بپرهیزیم و این همان راه سعادت است.

وی با ذکر اینکه گاه انسان اگرچه در ساحت فردی خوب و نیکوکار است اما به کار دین نمی‌آید، قوت قلب اولیای الهی و امام زمان(عج) و ولی‌فقیه زمان و خار چشم دشمنان نیست، تصریح کرد: ما که می‌خواهیم در معیت پیامبر(ص) باشیم، نیازمند یک عقبه فردی هستیم، همچنان که ریشه فریادهای امام(ره) بر سر مستکبران عالم که می‌گفتند آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند، در زمزمه‌ها و نیایش‌های نیمه‌شب در محضر خدا بود و ایشان ثابت کردند که با دستان خالی می‌توان دشمن تا دندان مسلح را به خاک نشاند.

حجت‌پناه در خصوص تعبیر  يَا عَاصِمَ قُلُوبِ النَّبِيِّينَ، تصریح کرد: اگرچه نبوت ختم شد اما جریان نبوت قطع و ختم نشده است و ما نیز می‌توانیم در این مسیر قرار گیریم و حکم مأموریت و اطاعت بگیریم و ایفای نقش کنیم.

تبیین واژه مشکور

وی در ادامه در تشریح دعای روز بیست‌و‌ششم ماه مبارک رمضان با اشاره به واژه مَشْکوراً در دعای این روز، بیان کرد: این واژه برایمان آشناست و از جمله در آیه إِنَّ هَٰذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاءً وَكَانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُورًا(انسان/۲۲) آمده است‌، همچنین در آیه ۱۹ سوره مبارکه اسراء این واژه را می‌بینیم که اشاره دارد همه انسان‌های عالم در حرکتند که برخی به دنبال نتایج زودبازده و عاجل هستند اما برخی دیگر برنامه‌ریزی بلند مدت انجام می‌دهند یعنی گروه اول در جست‌وجوی فست‌فودهای معنوی و الهی و منتظر یک بسته معنوی مثلاً لیالی قدر هستند تا پروازی را که انسان‌های معنوی در طول سال تجربه می‌کنند، یک شبه کسب کنند.

وی با ذکر اینکه انسان اگر در طول سال هر لحظه‌اش را قدر بداند، در شب قدر نیز که در مسیر نزول ملائکه قرار می‌گیرد و دمخور با آنان می‌شود برایش جدید نیست، ادامه داد: اگر انسان‌ها بگویند که خدای ما الله است و اهل استقامت باشند، ملائکه بر آنان نازل خواهد شد و لذا در تعامل با ملائکه یاد می‌گیریم که اگر فیضی دریافت کردیم چگونه آن‌را حفظ کنیم.

حجت‌پناه بیان کرد: اگر در ایام سال دل را از کویری بودن خارج کنیم و آبادش کنیم، اگر آبی در اختیارمان قرار گرفت به‌صورت بهینه و کانالیزه شده از قطره قطره آن بهره می‌گیریم تا دل را سرسبز کنیم. اما کسی که از قبل زراعتی انجام نداده و با این فضا مأنوس نبوده است مبهوت می‌ماند و مطلوب را حاصل نمی‌کند.

با فست‌فودهای معنوی به تعالی نمی‌رسیم

این حافظ کل قرآن کریم در استان تأکید کرد: وقتی کسی هدف بلندمدتِ آبادی آخرت را برای خود ترسیم کند و با ایمان سعی و تلاش را به سمت آخرت سوق می‌دهد، اما کسی که دنیا را می‌بیند معلوم نیست که با فست‌فودهای گاه و بی‌گاه معنوی به اهداف والا دست یابد و به تصریح آیه ۱۸ سوره مبارکه اسراء، کسانی که دنبال طبیعت خود می‌روند و فطرت را به حاشیه می‌رانند راه به جایی نمی‌برند. خداوند هر آنچه بخواهد به کسی که بخواهد عطا می‌فرماید. آن روی سکه دنیا تلخی آخرت است و کسی که به دنبال دنیاست در آخرت هیچ اعتبار و سرمایه‌ای ندارد چرا که آنچه در دنیا به عنوان سرمایه و ثروت مطرح بود در آخرت هیچ ارزشی ندارد.

حجت‌پناه در خصوص کسانی که در این دنیا به‌دنبال جمع‌آوری سرمایه‌های اخروی هستند و تلاش کردند و ایمان و عمل صحیحی دارند، گفت: سعی و تلاش اینان به تصریح آیه ۱۹ از همین سوره مقبول و مشکور است؛ همچنان که اهل‌بیت(ع) به ما یاد دادند که می‌توان از دل همین دنیا سرمایه آخرت را استخراج کرد و اُخروی زیست. گنج آخرت را باید از خرابه دنیای خاکی بیرون آورد و نباید به این مخروبه دل بست بلکه آن‌را با اخروی کردن، آباد ساخت، چرا که کسی که آخرتش آباد باشد طبعاً دنیایش نیز آباد بوده است.

این کارشناس مذهبی در استان در خصوص تعبیر و عَملی فیهِ مَقْبولاً از دعای روز بیست‌و‌ششم ماه مبارک رمضان، تصریح کرد: از خدا در این روز می‌خواهیم که رزومه خوب و پر و پیمان بتوانیم برای خودمان جمع کنیم و خدا اعمال نیک ما را در این رزومه ثبت کند. همچنین از خداوند پوشاننده عیوب می‌خواهیم که کاستی‌ها و عیوب کار ما را بپوشاند.

حجت‌پناه در تشریح دعای روز بیست‌و‌هفتم ماه مبارک رمضان بیان کرد: در مسیر بندگی دو روش وجود دارد، نخست آنکه خودمان همت بگماریم و کار معنوی را انجام دهیم و اقدام به کارهای خیر کنیم، دوم آنکه از خدا طلب کنیم تا فضایل خود را نصیب ما فرماید؛ لذا گاه مباشرت با کار می‌یابیم و گاه از خدا طلب فضایل و نیکی‌ها می‌کنیم.

وی با تأکید بر اینکه ذات دنیا سختی و ذات بهشت آسانی است، ادامه داد: در فراز صَيِّرْ أُمُورِي فِيهِ مِنَ الْعُسْرِ إِلَى الْيُسْ از دعای روز بیست‌و‌هفتم می‌خواهیم آنچنان مؤمن باشیم که حتی اگر تمام بار دنیا را بر دوشمان قرار دهند چون نگاه اخروی داریم، برایمان سهل و آسان باشد. بازی طلب دنیا حتی اگر به دستش بیاوریم با روحیاتی چون بُخل، ترس از دست دادن، نگرانی کم شدن و غیره جز باخت نیست و لذا نباید برایش جزع و فزع کنیم. انسان دنیوی حتی اگر سرمایه‌های معنوی نیز در اختیارش قرار گیرد، باز هم خیالش آسوده نیست و نورانیت را دریافت نمی‌کند.

حجت‌پناه تأکید کرد: در این روز پس از گذراندن شب قدر بیست‌و‌هفتم از خدا می‌خواهیم که امور ما را از سختی به آسانی بدل کند و سرتاسر وجودمان دغدغه آخرت شود و تمام قدم‌ها و کارهایمان برای خدا خواهد بود. از خدا در این روز طلب می‌کنیم که عذرهای ما را که اقتضای زیست در دنیای مادی است، بپذیرد. بدترین بندگان خدا نیز اگر با توبه و انابه به درگاه الهی باز گردند و استغفار کنند خدا خواهد پذیرفت.

گناه یعنی دنیوی شدن

این کارشناس مذهبی در استان با تصریح اینکه گناه یعنی دنیوی شدن و تمام گناه‌ها جنبه مادی دارند، بیان کرد: هیچ گناهی جنبه معنوی ندارند بلکه گرد و خاک دنیاست و این غبار گاه حتی بر اعمال معنوی و عبادی ما می‌نشیند، نماز وقتی با ریا و تزویر همراه شد و خاکی و مادی شد، انسان را به تعالی و معراج نمی‌برد و نه‌تنها باعث پرواز نشده بلکه دست و پاگیر می‌شود.

حجت‌پناه گفت: انسان قرار نیست دائماً گرفتار خاک باشد بلکه باید به آسمان برسد و میوه‌های مرغوب را در سرشاخه‌های بلند آسمانی شدن تولید کند. به خدا عرضه می‌داریم که این دعاها را حق ندارم از تو مطالبه کنم بلکه درخواست می‌کنم چرا که می‌دانم اعمالم درست نبوده اما من با خداوند رَءُوفاً بِعِبَادِهِ الصَّالِحِينَ و نه با خدای سریع‌العقاب و شدیدالحساب گفت‌وگو می‌کنم.

مفهوم‌شناسی واژه نوافل

مسئول کانون‌های خدمت رضوی در استان در تشریح دعای روز بیست‌و‌هشتم از ماه مبارک رمضان با اشاره به اینکه در این روز خداوند از یک بنده نیازمند توبه و انابه و پاکسازی و خالص شدن یک بنده‌ای را تحویل می‌دهد که می‌خواهد در حیطه نوافل ورود کند، بیان کرد: واژه نوافل در حدیثی نبوی به‌عنوان ابزار تقرب‌جویی و شباهت و سنخیت به خداوند معرفی شده است و خداوند چشم و گوش و زبان و دست و پای بنده‌اش می‌شود.

حجت‌پناه با تأکید بر اینکه انسان با تسلط بر مسائل دینی تا حد مشخصی یعنی به بهشت رفتن در مسیر بندگی خدا پیشرفت می‌کند، گفت: اگر انسان بخواهد به اعلی درجه علیین و همنشینی با انبیا و اولیا برسد، تنها با اقامه واجبات و فرایض نمی‌تواند به این هدف نائل شود بلکه باید وارد حیطه نوافل و مستحبات شود تا فرایض خود را تکمیل کند.

این کارشناس مذهبی در استان در خصوص عبارت واكْرِمْنی فیهِ بإحْضارِ المَسائِلِ از دعای روز بیست‌و‌هشتم، گفت: از خدا طلب می‌کنیم که بر مسائل خود آگاه باشیم و بدانیم که چقدر به فرایض عمل نکردیم و از بدی‌ها دست نکشیدیم؛ ما نیاز به یادگیری مسائل داریم؛ شهید عبدالعظیم خلیل‌زاده ۱۳ ساله از شهر نقنه، شهید فهمیده چهارمحال‌وبختیاری، با این سن کم مطالعه فراوانی داشت و بر احکام و مسائل مسلط بود، اینجاست که در می‌یابیم شهدا نسبت به واجبات و مستحبات و حلال و حرام دقت و تقید داشتند.

حجت‌پناه بیان کرد: انسان در این دنیا اگر نوافل را مورد دقت قرار دهد، فرایض را نیز درست و کامل انجام داده و ادا کرده است اما اگر تنها به واجبات اکتفا کند شاید نتواند توفیق ویژه‌ای کسب کند، گاه همان مستحبات توفیق انجام واجبات را به انسان عطا می‌کند. نافله ابزار بسیار قدرتمندی در راه بندگی و رفاقت با خداست. در حکایت تشرف سید رشتی خدمت امام زمان(عج) آمده است که حضرت به ایشان تأکید فرمودند: شما چرا نافله نمی‌خوانید؟ «سه مرتبه» فرمود: «نافله، نافله، نافله» و باز فرمود: شما چرا عاشورا نمی‌خوانید؟ «سه مرتبه» فرمود: «عاشورا، عاشورا، عاشورا» و بعد فرمود: شما چرا جامعه نمی‌خوانید؟ «جامعه، جامعه، جامعه».

این کارشناس مذهبی در استان با استناد به حدیثی از امام حسن عسکری(ع) که خواندن ۵۱ رکعت نماز در شبانه‌روز را یکی از نشانه‌های مؤمن ذکر کرده‌اند، افزود: چه بسیار بزرگانی که از کودکی با نوافل انس داشتند و به زیبایی بندگی کردند. انسانی که در نوافل ورود کند در انجام واجبات نیز توفیق خواهد یافت و در مسیر بندگی خدا پیشرفت می‌کند؛ نافله سبب وفور نعمت و بهره شده و پاداشی فراتر از حساب و کتاب هندسه و ریاضی نصیب انسان می‌کند و انسان با ابزار نافله با خدا رفاقت می‌کند و راحت است.

حجت‌پناه با ذکر اینکه خداوند وسایل و ابزار تقرب را در عالم قرار داده و از بندگان خواسته است که به سمت این ابزار بروند، بیان کرد: به اقتضای بندگی و خضوع و خشوع در محضر الهی باید به دنبال این وسایل باشیم و به خدا عرضه می‌داریم که دوست داریم از خودت دریافت کنیم و مستقیماً با خودت در ارتباط باشیم.