حکم روزه بیماران کرونایی در فقه شیعه و اهل سنت
آیت‌الله هادی عباسی خراسانی ضمن اشاره به اینکه طبق نظریه امامیه و عامه، اگر فرد احتمال ضرر بدهد، می‌تواند روزه‌اش را افطار کند، تصریح کرد: تفاوت در این است که فقهای امامیه ترک روزه را عزیمت می‌دانند، ولی علمای عامه رخصت می‌دانند.
به گزارش ایکنا؛ جلسه درس خارج فقه آیت‌الله هادی عباسی خراسانی با عنوان «مسائل کرونا در فقه اسلامی» صبح امروز 24 خردادماه برگزار شد.
وی در این جلسه اظهار کرد: مباحث ما در مسائل ویژه بیماری‌ها، خصوصاً بیماری‌های تنفسی و مسری و بالاخص بیماری کرونا بود. عرض کردم این بیماری بعضی احکام تکلیفی و برخی احکام وضعی دارد. مسئله‌ای که امروز می‌خواهیم مطرح کنیم، تکلیف روزه است؛ یعنی روزه انسانی که مریض است و به خصوص این مریضی‌های خاص را دارد، چگونه است؟ به عبارت دیگر، اگر کسی در حال بیماری خاص باشد، روزه او چطور است؟
وی افزود: به اعتقاد ما، بحث روزه انسان مریض و حتی انسان مسافر در آیه شریفه مطرح شده است. آیه 184 و 185 سوره بقره: «أَيَّامًا مَعْدُودَاتٍ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ؛ [روزه در] روزهاى معدودى [بر شما مقرر شده است] [ولى] هر كس از شما بيمار يا در سفر باشد [به همان شماره] تعدادى از روزهاى ديگر [را روزه بدارد] و بر كسانى كه [روزه] طاقت فرساست كفارهاى است كه خوراك دادن به بينوايى است و هر كس به ميل خود بيشتر نيكى كند پس آن براى او بهتر است و اگر بدانيد روزه گرفتن براى شما بهتر است ماه رمضان [همان ماه] است كه در آن قرآن فرو فرستاده شده است [كتابى ] كه مردم را راهبر و [متضمن] دلايل آشكار هدايت و [ميزان] تشخيص حق از باطل است پس هر كس از شما اين ماه را درك كند بايد آن را روزه بدارد و كسى كه بيمار يا در سفر است [بايد به شماره آن] تعدادى از روزهاى ديگر [را روزه بدارد] خدا براى شما آسانى مىخواهد و براى شما دشوارى نمىخواهد تا شماره [مقرر] را تكميل كنيد و خدا را به پاس آنكه رهنمونيتان كرده است به بزرگى بستاييد و باشد كه شكرگزارى كنيد».
استاد حوزه علمیه ادامه داد: برای پاسخ به اینکه اگر کسی مریض باشد، روزه بر او واجب است یا نه، همین آیه کفایت می‌کند و دیگر نوبت به روایات نمی‌رسد؛ گرچه روایات زیادی هم در این زمینه وجود دارد. به لحاظ مبانی فقهای اسلام، در اینکه آیا سلامت شرط صحت صوم است یا شرط صحت صوم نیست، اختلاف وجود دارد. مرحوم سیدیزدی تصریح دارد یکی از شروط صحت روزه این است که شخص، مریض نباشد و حتی چشم درد نداشته باشد. ایشان تصریح داد در تحقق ضرر، همین که احتمال خوف دهد، کفایت می‌کند: «عدم المرض أو الرمد الذي يضره الصوم لإيجابه شدته أو طول برئه أو شدة ألمه أو نحو ذلك سواء حصل اليقين بذلك أو الظن بل أو الاحتمال الموجب للخوف بل لو خاف الصحيح من حدوث المرض لم يصح منهم.»
وی ادامه داد: در میان علمای عامه، به عنوان نمونه جناب ابن قدامه تصریح می‌کند: «أَجْمَعَ أَهْلُ الْعِلْمِ عَلَى إبَاحَةِ الْفِطْرِ لِلْمَرِيضِ فِي الْجُمْلَةِ» یعنی اهل علم اجماع دارند که افطار کردن برای مریض مباح است. وی در ادامه می‌گوید: «فَإِذَا ثَبَتَ هَذَا، فَإِنْ تَحَمَّلَ الْمَرِيضُ وَصَامَ مَعَ هَذَا، فَقَدْ فَعَلَ مَكْرُوهًا؛ لِمَا يَتَضَمَّنُهُ مِنْ الْإِضْرَارِ بِنَفْسِهِ، وَتَرْكِهِ تَخْفِيفَ اللَّهِ تَعَالَى، وَقَبُولَ رُخْصَتِهِ، وَيَصِحُّ صَوْمُهُ وَيُجْزِئُهُ؛ لِأَنَّهُ عَزِيمَةٌ أُبِيحَ تَرْكُهَا رُخْصَةٌ»، یعنی اگر کسی مریض بود و روزه گرفت، عمل مکروهی انجام داده است، ولی روزه‌اش درست؛ چراکه وجوب روزه عزیمت است، ولی ترکش رخصت است.
عباسی خراسانی تأکید کرد: بنابراین هم نظریه امامیه و هم نظریه عامه این است که اگر فرد احتمال ضرر بدهد، می‌تواند روزه‌اش را افطار کند؛ ولی تفاوت مبنای علمای امامیه و علمای عامه در این است که بر مبنای امامیه شخص مریض حتماً باید افطار کند، یعنی فقهای امامیه ترک روزه را عزیمت می‌دانند، ولی علمای عامه رخصت می‌دانند. نتیجه‌اش این است که بر مبنای امامیه اگر یک کسی که روزه برایش ضرر دارد روزه گرفت، باید آن روزه را قضا کند، چون اصلاً امر به روزه نیست و اساساً تکلیفی وجود ندارد.
انتهای پیام
