خیر و شر از درون افراد نشئت می‌گیرد

فضل‌الله صلواتی، استاد سابق دانشگاه اصفهان و پژوهشگر تاریخ اسلام، در گفت‌وگو با ایکنا اصفهان، در خصوص مفهوم خیر و شر، اظهار کرد: خیر و شر از درون افراد نشئت می‌گیرد و امری نسبی است، یعنی بعضی خیر و شر را در وجود خود ایجاد می‌کنند، مثلاً ترحم بر پلنگ تیزدندان، شر است، ولی این ترحمی است که انسان انجام می‌دهد. اما ترحم بر انسان‌ها و حیوانات ضعیف، خیر قلمداد می‌شود و این خیر را خود انسان درک می‌کند.

وی ادامه داد: مربیان لایق و شایسته بشریت خیر و شر را برای انسان ترسیم می‌کنند، مثلا امام رضا(ع) می‌فرمایند: «اگر خدمتی به مردم شود و وجود تو برای مردم موثر باشد این یک خیر است، اما اگر وجود و دانش تو برای مردم مفید نباشد این شر است».

این استاد سابق دانشگاه اصفهان افزود: خیر چیزی است که به نفع جامعه انسانی و یا حتی حیوانات و گیاهان باشد و شر آن است که زیان‌بار باشد، مانند آلوده کردن هوا و آب و محیط زیست.

وی با اشاره به آیه 2 سوره فلق بیان کرد: در این آیه آمده است: «مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ؛ از شرِّ هر صاحب شرّى که آفریده است» که منظور از «شر» در این آیه شری است که در جامعه وجود دارد و شیطان است. امکان دارد چیزهایی که برای انسان مناسب است در جایی دیگر مضر باشد. اینها همه آفریده شده‌اند و شاید در جای نادرست برای انسان شر باشند که این آیه می‌گوید آن شر شامل حال من نشود. به طور مثال از زهر مار داروها و مواد مفیدی به دست می‌آید که می‌تواند خیر هم باشد و ما نمی‌خواهیم که شر آن شامل حال ما شود.

صلواتی تصریح کرد: انسان باید خیر و شر را شناخته و درک کند، در این صورت این شناخت به او کمک می‌کند از شر دور بماند. این شناخت گاهی به وسیله خود انسان و گاهی به کمک دانشمندان و علما به دست می‌آید. مثلا شیطان شر مطلق است و انسان باید از او پرهیز کند.

وی تاکید کرد: خیر و شر همیشه در دنیا وجود دارند. خداوند هیچگاه شر را نیافریده، بلکه انسان‌ها خودشان بعضی چیزها را به شر تبدیل می‌کنند، مثلا تریاکی تولید می‌کنند که به جای خاصیت دارویی، برای انسان سستی و مستی به همراه دارد.