سقوط از اوج به حضیض + فیلم

نهج‌البلاغه متن سخنانی است که ۱۴۰۰ سال قبل بر زبان امیرالمومنین علی(ع) جاری شده است و هر چه از تاریخ صدور آن فاصله می‌گیریم چون گنجینه‌ای گرانبها، ارزش و درخشش بیشتری پیدا می‌کند و عجیب اینکه قدمت این بیانات از به‌روز بودن و کاربردی بودن آنها کم نکرده است؛ گویی همین روزها حکیمی بر فراز منبر رفته برای انسان امروز سخن گفته است.

 

محسن اسماعیلی؛ استاد حقوق دانشگاه تهران که سال‌ها به پژوهش در نهج‌البلاغه مشغول بوده است، در درس‌گفتارهایی که به مناسبت ماه مبارک رمضان، تولید شده است به بیان نکات پندآموز و حکیمانه از نهج‌البلاغه و برای زندگی امروز پرداخته است.

 

فیلم و متن قسمت دهم این درس‌گفتار در ادامه می‌آید. 

 

 

عقاب تیز پروازی را در نظر بگیرید که در اوج آسمان‌ها در حال پرواز است. چه اتفاقی می‌افتد که در دام صیاد گرفتار می‌شود و آن قدرت و عظمت پرواز را از دست می‌دهد و ذلیل و خوار در دست صیاد گرفتار می‌شود. عامل خواری و فرود آمدن این پرنده خوش‌پرواز چیزی نیست جز طمعی که در دانه دام صیاد کرده است. وقتی به یک دانه چشم می‌دوز و غافل می‌شود از اینکه این دانه، دام اوست و فرود می‌آید، پرهای خودش را بسته و خودش را برای ابد در قفس خواهد دید و باید تا ابد به خاطر این بردگی حسرت بخورد.

 

تیز پرواز بودن عقاب و خوش‌پرواز بودن او به گرد پای انسان نمی‌رسد. انسان بلندپروازترین موجودی است که خدا آفریده است. انسان می‌توان تا جوار رحمت الهی، خودش را بالا بکشد. چه می‌شود که این انسان گاهی آنقدر ذلیل می‌شود که باید در برابر این یا آن سر تعظیم فرود بیاورد و چاره‌ای غیر از اطاعت از بندگان ناتوانی مانند خودش و بلکه ناتوان‌تر از خودش نمی‌بیند. عاملش طمعی است که انسان را از پرواز باز می‌دارد و از اوج آسمان‌ها به حضیض خاک گرفتار می‌کند و او را برای همیشه در زندان و قفسی که شیطان برای او تدارک دیده است زندانی می‌کند.

 

اگر می‌خواهیم پرِ پرواز داشته باشیم و در فضای انسانیت اوج بگیریم مراقب باشیم در دانه کسی طمع نکنیم چون حضرت علی(ع) در حکمت یکصد و هشتادم نهج‌البلاغه، این حقیقت تابنده ابدی را به ما یادآوری کرد که «الطّمع رقّ مؤبّد» یعنی چشم دوختن به این و آن همان و بندگی و بردگی جاودان همان.