مشق فجر انقلاب در پاییز + فیلم

قیام پنجم آذر گرگان ۷۷ روز قبل از پیروزی انقلاب اتفاق افتاد که در آن اهالی گرگان، بندرگز، کردکوی، علی‌آباد و تعدادی از ترکمن‌های منطقه در اعتراض به جنایت ۲۹ آبان حکومت شاهنشاهی در یورش به صحن حرم رضوی و به شهادت رساندن زائران به خیابان‌های گرگان آمده و علیه رژیم تظاهرات کردند. واکنش ماموران ژاندارمری به معترضان تیراندازی مستقیم بود که به استناد مدارک کتب تاریخی و اسناد ۱۴ نفر به شهادت رسیده و بیش از صد نفر مجروح شدند. صبح روز پنجم آذر سال ۱۳۵۷ حدود ۳۰ هزار نفر از مردم استرآباد ساکن محدوده‌ای به وسعت بندرگز تا علی‌آباد در فلکه امامزاده عبدالله گرگان جمع شدند تا ضمن علنی کردن اطاعت خود از فرمان امام خمینی(ره) مبنی بر برگزاری عزای عمومی واقعه ۲۹ آبان، خشم و ناراحتی خود را از اتفاق رخ داده در حرم مطهر امام رضا (ع) نشان دهند.

تجمع مردم برای یک راهپیمایی آرام بود اما ماموران رژیم پهلوی در همان آغاز تظاهرات با تیراندازی مستقیم مانع بلندشدن صدای اعتراض مردم شدند و خیابان مول‌اندروژ (پنج آذر فعلی) را به دریایی از خون و اشک و فریاد تبدیل کردند. براساس صورت جلسات به جا مانده از گروه ضربت ژاندارمری و کلانتری‌ها و نیروهای شهربانی گرگان و ساواک، ماموران رژیم پهلوی از ساعت ۸ صبح تا آخر شب حدود هشت هزار انواع گلوله برای سرکوب مردم بی دفاع گرگان شلیک کردند.

همزمانی این رویداد انقلابی با تحصن ۶۰ روزه اهالی رسانه و مطبوعات کشور در پاییز ۵۷ صدای اعتراض مردم گرگان را به گوش مردم کشور نرساند و این قیام بزرگ، ناشناخته و رازها و علل چگونگی وقوع آن سر به مهر باقی ماند. فقط روزنامه اطلاعات بعد از شکسته شدن اعتصاب مطبوعات به طور خلاصه در مورد قیام پنج آذر گرگان نوشت: «گروهی از مردم جهت تظاهرات در امامزاده عبدالله گرد آمده بودند که از طرف ماموران مخالفت به عمل آمد و به سوی مردم تیراندازی شد. در جریان این تظاهرات طبق گزارش پزشک قانونی ۱۳ کشته و بیش از یکصد نفر زخمی شدند.»

اگر چه دسترسی اندک مردم به رادیو و تلویزیون در زمان واقعه، دلیل اصلی مهجور ماندن قیام پنج آذر گرگان است اما در سال‌های بعد نیز زوایای پیدا و پنهان این قیام مورد بررسی قرار نگرفت و نام پنج آذر از حد یک خیابان و بیمارستان در گرگان فراتر نرفت. لزوم واکاوی و معرفی این حماسه تا حدی اهمیت دارد که رهبر معظم انقلاب اسلامی در ۱۵ آذرماه سال ۹۵ در دیدار با اعضای شورای سیاست‌گذاری اجلاسیه ۴ هزار شهید استان گلستان، بر معرفی و شناساندن قیام پنج آذر گرگان به نسل جوان تاکید کردند. سید اسماعیل حسینی، احمد سبطی، سیدنظام الدین نبوی، حسین مقصودلو، سیدجعفر علاالدین، چنگیز امیر لطیفی، عباس خالداران، ابوالحسن هادی، حجت الله عباسی، فرامرز ویزواری، حسینعلی نصیری، حسین محبی راد و خواهران شهیده صدیقه پروانه و نرگس قصابان شهدای قیام پنجم آذر مردم گرگان هستند.

امرعلی گل محمدی