ارزیابی نقاط قوت و ضعف جریانهای جهادی در کشور + متن کامل گزارش

به گزارش ایکنا، دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «ارزیابی جریان‌های جهادی در کشور، با تأکید برگروه‌های جهادی» آورده است گروه‌های جهادی از مهم‌ترین بازوهای انقلاب اسلامی برای خدمت به محرومین هستند. این گروه‌ها نقاط قوت فراوانی دارند و در عین حال ممکن است دچار برخی آسیب‌ها نیز بشوند. لازم است نقاط قوت تقویت و نقاط ضعف نیز ترمیم شود تا این گروه‌ها همچنان بتوانند به خدمت‌رسانی و فعالیت مقدس خود به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حلقه‌های واسط میان مردم و حاکمیت ادامه دهند.

این گزارش بیان می‌کند که گروه‌های جهادی دارای نقاط قوت زیادی هستند؛ از جمله تسریع در محرومیت‌زدایی، جلب حضور و مشارکت مردمی برای خدمت به محرومان، حفظ و بهبود ارتباط میان مسئولان و مردم محروم، افزایش سرمایه اجتماعی حاکمیت، امید آفرینی، تربیت و رشد جوانان، بازسازی توأمان معنوی و مادی مناطق محروم و افزایش همدلی میان قشرهای مختلف مردم در نتیجه همیاری میان گروه‌های جهادی و محرومان. 

در ادامه این گزارش مطرح شده است که باوجود این نقاط قوت و فرصت‌هایی که گروه‌های جهادی در جامعه فراهم کرده‌اند، غفلت و بی‌دقتی ممکن است باعث برخی سیاست‌گذاری‌های نادرست و در نتیجه تدوین برخی قوانین نامناسب شود که به گروه‌های جهادی آسیب بزند.

این گزارش در ادامه برخی نقاط ضعف گروه‌های جهادی را برشمرده که شامل نبود بانک اطلاعاتی مناطق محروم، نبود قوانین حمایتی از گروه‌های جهادی و جهادگران (چه در زمان فعالیت، چه در زمان بروز حوادث و سوانح)، نبود بستر لازم برای بالفعل شدن توان گروه‌های جهادی، خطا در درک و دریافت مدیران از گروه جهادی، بی توجهی به استقلال و خودجوش بودن گروه‌های جهادی، کم توجهی به توانمندی و ظرفیت‌های گروه‌های جهادی، نگرش تک ساحتی و تحدید شده به فعالیت جهادی، سوءاستفاده از شبکه جهادی توسط برخی از افراد سیاسی، ضعف در تدوین نقشه راه و برنامه ریزی بلندمدت، گسترش دستوری گروه‌های جهادی، بی سامانی در ثبت، حمایت و نظارت بر گروه‌های جهادی، تبعیض و بی عدالتی در حمایت از گروه‌های جهادی، تغییرات ساختاری بدون برنامه، بی‌برنامگی برای فعالیت در شرایط عادی و بحرانی، عدم ارائه گزارش فعالیت به خیرین و مسئولان یا ارائه گزارش غلط، فقدان مهارت‌های لازم برای مطالبه‌گری، بی توجهی به مسائل ایمنی و امنیتی در فعالیت‌های جهادی، کم توجهی به موضوع تربیت نیرو، ضعف رسانه‌ای، بالا بردن کاذب انتظارات مردم، کوتاهی در جلب مشارکت مردم محلی، تزریق فرهنگ شهری در مناطق روستایی و تغییر بافت و فرهنگ منطقه، کم توجهی به مسائل بانوان، ضعف در فعالیت‌های فرهنگی و معنوی و ناهماهنگی و ناتمام ماندن پروژه‌ها، می‌شود. 

هدف از نگارش این گزارش اینطور مطرح شده است که سیاست‌گذاران و نمایندگان محترم مجلس نسبت به فرصت‌ها و چالش‌های گروه‌های جهادی آشنا شوند و قوانینی را که باعث تقویت چالش‌ها و تضعیف فرصت‌ها می‌شوند، تصویب نکنند. 

این گزارش در ادامه به راه حل‌هایی متناسب با چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی گروه‌های جهادی را مطرح کرده و بیان می‌کند که کانون و محور این پیشنهادها نسبت به کارکرد تقنین و نظارتی مجلس شورای اسلامی، طراحی و تدوین قوانین مرتبط با فعالیت‌های جهادی توسط جمعی از نخبگان جهادی متشکل از بخش‌های مردمی و حاکمیتی با مدیریت مجلس شورای اسلامی است و پیشنهادهای دیگر می‌تواند در قالب این گزارش مورد توجه قرار گیرد.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در این گزارش پیشنهاد می‌کند که نگرش گروه‌های خاص اصلاح و افکار عمومی نسبت به چیستی و کارکرد گروه‌های جهادی روشن شود. همچنین نهادهای مرتبط مانند صداوسیما، سازمان بسیج مستضعفین، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات آحاد جامعه را با اهداف و برنامه‌های گروه‌های جهادی آشنا کرده و برکات فعالیت‌های جهادی را با تهیه برنامه‌های رسانه‌ای تأثیرگذار، تشریح کنند. همچنین مجموعه تنظیم‌گر و تسهیل گر فعالیت‌های جهادی ایجاد شود که وظیفه شتاب دهندگی، پشتیبانی، هدایت‌گری، شناسایی و معرفی را بر عهده داشته‌باشد. نظارت فراسازمانی بر سازمان و نهادهای مسئول و مرتبط با جهاد و گروه‌های جهادی صورت گیرد. 

در ادامه این گزارش به حمایت قانونی و نظارتی از گروه‌های جهادی اشاره شده و آمده است که نظارت بر گروه‌های جهادی با منابع مالی بالا صورت گیرد و قوانین حمایتی از این گروه‌ها به تصویب رسد و قوانین موجود با کمک مراکز پژوهشی تقویت شود. 

این گزارش همچنین ادامه می‌دهد که لازم است رویکرد و سیاست حاکم به‌گونه‌ای باشد که ثبت گروه‌های جهادی دقیق، سهل و شفاف باشد و مسئول و سازمان آن نیز مشخص شود.

در این گزارش پیشنهاد شده است که جهادگران و به‌ویژه مسئولان گروه‌های در قالب نظام نامه آموزشی مدون و علمی، به‌طور مستمر آموزش ببینند. سامانه و بانک اطلاعاتی کامل از تخصص و توانمندی گروه‌های جهادی و از مناطق محروم کشور همراه با اولویت بندی نیازها و مشکلات دقیق مردم تهیه شود. 

این گزارش پیشنهاد می‌کند که توزیع مناسب و متناسب اردوهای جهادی در سطح کشور با توجه به فاصله مکانی و نوع خدمات مورد نیاز در منطقه محروم. تأسیس یک قرارگاه مرکزی برای آمایش گروه‌های جهادی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد. ارزش‌های جهاد در میان شرکت کنندگان از طریق توجه به برنامه‌های فرهنگی اردو و تولید مستمر نمادها و شعارهای الهام‌بخشی چون «می‌سازیم تا ساخته شویم» بازتولید شده و بندی مبنی‌بر لزوم توجیه کامل شرکت‌کنندگان پیش از اردو نسبت به شرایط، مهارت‌ها و اصول و ملاحظات رفتاری مطلوب در آیین‌نامه اردوهای جهادی اضافه شود و پیوست اجتماعی اردوی جهادی شامل نحوه جلب مشارکت مردم محلی و سایر حساسیت‌ها و اصول عملی لازم نیز تدوین شود. همچنین نیاز است که پیوست فرهنگی با هدف پرداختن به اقتضائات فرهنگی هر منطقه و ارتباط میان قومیت‌ها و گروه‌های فرهنگی حاضر در آن منطقه آماده شود. 

متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.