صباغ‌زاده: ژانر تاریخی را فدای ملاحظات سیاسی نکنیم + فیلم و صوت
مهدی صباغ‌زاده گفت: یکی از علت‌های کم‌کاری سینما و تلویزیون در پرداختن به تاریخ معاصر برخی ملاحظات سیاسی است که به آثار این حوزه ضربه زده است.
ایکنا – در ابتدای بحث درباره تولیدات تاریخی در تلویزیون و سینما توضیح دهید و بگویید این ژانر چه تولیداتی را در برمی‌گیرد؟
خلاف تصور رایج، فیلم و سریال تاریخی تنها کارهایی نیستند که داستانش در چند صدسال پیش رخ می‌دهد بلکه فیلم یا سریالی که در آن به اتفاقات قبل از انقلاب هم توجه می‌شود، تاریخی می‌گویند. اصولاً باید گفت هر اثری که زیست شخصیت‌هایش با مردم امروز متفاوت است، اثری تاریخی محسوب می‌شود. برای مثال سریالی که در آن اتفاقات مربوط به دوران پهلوی اول محور است به دلیل تفاوت‌های زیستی یک اثر تاریخی محسوب می‌شود.
طرحی سینما مربوط به دوره رضاخان داشتم که متأسفانه در هیچ جایی نتوانستم برای آن تهیه‌کننده پیدا کنم حتی به مراکزی چون بنیاد سینمایی فارابی نیز طرح مربوطه را پیشنهاد کردم ولی بنا به دلایلی که تنها برای مدیران وقت فارابی مشخص بود با ساخت آن موافقت نشد.
طرح دیگری داشتم که در آن به بحث استعمار روس‌ها پرداخته‌شده بود اما با این بهانه که ما هم‌‌اکنون رابطه خوبی با روسیه داریم با ساخت این اثر موافقت نشد! این توجیهات به‌هیچ‌وجه برای من قابل‌قبول نیست چون روایت تاریخ ربطی به روابط امروز ما با کشورها ندارد زیرا اگر این دلیل پذیرفتنی بود باید دیگر درباره هشت سال دفاع مقدس فیلمی نمی‌ساختیم چون رابطه فعلی ما با عراق خوب است!
ایکنا – به مطلب درستی اشاره کردید. در تلویزیون کارهای بسیاری ساخته‌شده که در آنها روایتی از گذشتگان دور را داشته‌ایم. برای مثال ساخت سریال درباره پیامبران بنی‌اسرائیل. این تولیدات در جای خود شایسته است اما چرا با ساخت کارهایی با محوریت استعمار به این موضوعات نیز نمی‌پردازیم؟
وقتی در ساخت تولیدات نمایشی مسائل سیاسی دخیل می‌شود چنین معیارهایی نیز شکل می‌گیرد درصورتی‌که هر آنچه مربوط به کشورمان است باید به صورت واقعی برای مخاطب بازگو شود به‌ویژه برای نسل جوانی که پیرامون بسیاری از اتفاقات سؤال‌های بسیار دارد. تأکید می‌کنم اگر ما به تاریخ معاصر خود نپردازیم تنها به یک موضوع که در گذشته رخ‌داده بی‌توجهی نکرده‌ایم، بلکه آگاهی عمومی را در این رابطه پایین آورده‌ایم. نکته دیگر اینکه تاریخ چراغ راه آیندگان است. برای همین اگر تلویزیون در این رابطه سرمایه‌گذاری لازم را انجام دهد معتقدم می‌توان به داشته‌های خوبی رسید.
کارکرد دیگری که برای تولیدات تاریخی می‌توان متصور شد ایجاد حس وطن‌پرستی در جامعه است. کشوری که بتواند فیلم‌هایی با محوریت قهرمانان این سرزمین تولید کند در حقیقت قدرت دفاعی خود را بالا برده است، چون تولید این کارها حس وطن‌پرستی را در جامعه زنده می‌کند و همین موضوع تبعات مثبت بسیاری در پی دارد. یکی از کارهایی موفق در این رابطه فیلم سینمایی «خاک و آتش» است. در این فیلم شاهد مبارزه یکی از قهرمانان این سرزمین هستیم که در مقابل استعمار انگلیس ایستاد.
ایکنا – بحث دیگری که در تولیدات تاریخی وجود دارد غنای علمی و مستند این دست تولیدات است. برای رسیدن به این خواسته شرایط لازم چیست؟
من برای رسیدن به کیفیت لازم در حوزه آثار تاریخی سه شرط را مهم می‌دانم. ابتدا تحقیقات میدانی و کتابخانه‌ای است که نویسنده و کارگردان باید انجام دهند. شرط دوم داشته‌های مالی است. کار کم‌خرج در حوزه تولیدات تاریخی حتماً روی اثر تأثیر کیفی خواهد گذاشت، بنابراین ضروری است در این‌گونه با دست باز ورود کرد تا کمبود به معنا ضربه نزند. درضمن باور و اعتقاد به موضوع شرط سومی است که انتظار می‌رود موفقیت یک اثر تاریخی را تضمین کند.
ایکنا - رایج‌ترین مشکلاتی که پیرامون فیلم‌ها و سریال‌های تاریخی وجود دارد را بیان کنید.
در سینما آن‌گونه که باید از تولیدات تاریخی استقبال صورت نمی‌گیرد. این ویژگی درباره تلویزیون هم صدق می‌کند، البته معدود استثناهایی وجود دارند که مردم آنها را می‌پسندند اما اکثر تولیدات تاریخی با مخاطب لازم رو‌به‌رو نمی‌شود. مشکل دیگری که در این رابطه وجود دارد به نبود امکانات تولید در این رابطه مربوط می‌شود. هزینه تولید یک فیلم یا سریال تاریخی، قابل قیاس با فیلم‌های معاصر نیست بنابراین بخش خصوصی در این رابطه سرمایه‌گذاری لازم را انجام نمی‌دهد. بخش دولتی نیز بنا به دلایل نامشخصی از سرمایه‌گذاری در این حوزه پرهیز دارد.
ایکنا – در پایان به این سؤال پاسخ دهید که آیا باز هم دوست دارید فیلم تاریخی بسازید؟
مسلماً چنین علاقه‌ای دارم اما امروز فیلم تاریخی ساختن قابل قیاس با 10 یا 20 سال قبل نیست. من زمانی که «خاک و آتش» را ساختم با بودجه 800 میلیونی فیلم را جلوی دوربین بردم اما این فیلم امروز با کمتر 20 میلیارد تولید نخواهد شد! در چنین شرایطی فعلاً فیلم تاریخی ساختن برایم کمی دور از ذهن است اما همیشه آماده کار در این رابطه هستم.
داوود کنشلو
انتهای پیام
