کار قرآنی را برای مردم آسان کنیم + صوت

علی فضیلتی، متولد سال 1331 در شهر اصفهان است. وی از سال 1367 به عنوان مدیر مؤسسه مجمع خیرین قرآنی استان اصفهان با فعالیت فراگیر در مناطق محروم به ویژه استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان و حمایت از فعالیت قرآنی روستاها و مناطق محروم خدمت‌رسانی می‌کند. این مجمع برگزارکننده دوره‌های آموزش و توان‌افزایی خانه‌های قرآنی روستایی، مدیران و مربیان قرآن، مجری طرح‌های حمایتی و ستادی برای ترویج نهضت حفظ جزء 30 قرآن در مقطع ابتدایی است.

فضیلتی یکی از 12 نفری بود که در نخستین مراسم تکریم پرچم‌داران خدمت به قرآن کریم در مناطق محروم، صعب‌االعبور و مرزی (که خدمات قابل توجه و شایسته تقدیری در این مناطق داشته‌اند) در ماه مبارک رمضان امسال و در سی‌امین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن از سوی اتحادیه کشوری و با حمایت معاونت قرآن و عترت ارشاد مورد تجلیل قرار گرفت. در ادامه گفت‌وگو با او را می‌خوانید. 

ایکنا ـ در ابتدا درباره دوره کودکی خود بگویید و چگونه به فعالیت قرآنی و جهادی علاقه‌مند شدید؟

مادر و پدرم به قرآن و قرائت روزانه قرآن مقید بودند، به طوری که همراه با پدرم در جلسات سنتی قرآن که در منازل به صورت سیار حوالی میدان شهدای اصفهان، خیابان فروغی برگزار می‌شد، شرکت می‌کردم و علاقه‌مندی‌ام به این عرصه را مدیون مدیر و معاون مدرسه تعلیمات دینی بودم که در آن تحصیل می‌کردم. خاطرم هست مدیر مدرسه آقای میرمحمد صادقی بود. ایشان به اتفاق معاون مدرسه، دانش‌آموزان را برای شرکت در نماز جماعت ظهر و عصر به مسجد نزدیک مدرسه می‌بردند و سپس به مدرسه بازمی‌گرداندند که این کار نقش مهمی در جذب دانش‌آموزان به نماز داشت.

ایکنا ـ در آن زمان چقدر در مدرسه به برگزاری دوره‌های روخوانی و حفظ قرآن اهمیت داده می‌شد؟

وقتی که در مقطع ابتدایی تحصیل می‌کردم، کلاس حفظ قرآن داشتیم که از جزء اول شروع کردیم و در خارج از فضای مدرسه جزء 30 را حفظ می‌کردم، چراکه حفظ سوره‌های کوچک قرآن برایم بیشتر جذابیت داشت. یکی از توصیه‌های من به علاقه‌مندان برای ورود به عرصه حفظ، آغاز آن از جزء سی‌ام قرآن است، چراکه دروازه ورود به حفظ قرآن است و استاد شهریار پرهیزکار نیز به آن اشاره کرده‌اند، چراکه خردسالان و نوجوانان با حفظ سوره‌های کوچک بیشتر با قرآن ارتباط برقرار می‌کنند.

ایکنا ـ حفظ را تا چه مقطعی پیش بردید؟

حدود سه جزء را حفظ کردم و از آن فراتر نرفتم، اما سعی کردم در سایر عرصه‌های قرآنی نیز مهارت کسب کنم. در مقطع دبیرستان در رشته علوم طبیعی درس می‌خواندم و در دانشگاه در رشته مهندسی خاک‌شناسی دانشگاه جُندی شاپور اهواز تحصیل کردم. چهار ماه پس از فراغت از تحصیلم، انقلاب اسلامی به پیروزی رسید و در همان دوره تب و تاب پیروزی انقلاب اسلامی در حرکات‌های جهادی و انقلابی حضور مستمر داشتم تا اینکه پس از تشکیل جهاد سازندگی اصفهان در سال 58 به عضویت آن درآمدم و به مناطق محروم روستایی خدمت‌رسانی کردم.

در اواسط سال 1358 برای خدمت‌رسانی به سیستان بلوچستان رفتم و در سال 1360 نیز به تشکیلات جهاد سازندگی جیرفت رفته و در روستاهای کرمان خدمت می‌کردم. سپس در دوره ریاست‌جمهوری مقام معظم رهبری به عنوان معاون وزیر جهاد کشاورزی منصوب شدم و از سال 1367 به بعد مدیرعامل یکی از بزرگ‌ترین خیریه‌های اصفهان بودم و بازنشسته این مرکز خیریه هستم.

ایکنا ـ نحوه کمک خیرین به این مرکز خیریه چگونه بود؟

این خیریه برای دو نفر از خیرین و متمولین پیش از انقلاب بود که فوت کرده بودند و درآمد این خیریه از درآمد قریب به هشت کارخانه‌ای است که از سوی این خیرین، وقف امور خیر مدرسه‌سازی می‌شود. مدتی آیت‌الله خادم، نظارت این مجموعه را عهده‌دار بودند و سپس بنده به عنوان مدیر انتخاب شدم. به نظرم رسید که باید در کشور فعالیت‌ بیشتری برای ریشه‌کن کردن بی‌سوادی قرآنی اجرا شود، چراکه باید کار قرآنی برای عامه مردم آسان باشد و با تخصصی کردن فعالیت‌های قرآنی چندان موافق نیستم. باید فعالیت‌های قرآنی «هُدًى لِلنَّاسِ» باشد، چراکه «هَٰذَا بَيَانٌ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةٌ لِلْمُتَّقِينَ»، اما بودجه‌ کشور صرف کارهای تخصصی قرآن می‌شود، در حالی که باید صرف جامعه و آموزش‌‌های قرآنی کودکان شروع شود.

بنابراین تشکیلاتی را در اصفهان با عنوان مجمع خیرین قرآنی اصفهان راه‌اندازی کردیم تا با شناسایی کار بر زمین مانده در عرصه قرآنی، اقدامات مثمرثمری انجام دهیم. پس از بررسی‌ها به این نتیجه رسیدم که شناسایی نیروهای مستعد به ویژه در مناطق محروم و کم‌برخوردار و تربیت مربی قرآن، آموزش و تربیت مربی بدون تصدی‌گری انجام شود.

3 هزار و 800 مربی از سال 92 تا پیش از کرونا از سراسر کشور با هزینه مجمع خیرین برای آموزش به اصفهان دعوت شدند. این مربیان با اسکان حدود پنج روزه از آموزش‌های تخصصی قرآن و آموزش‌های مدیریتی با دعوت از اساتید متبحر کشوری بهره‌مند می‌شدند، در حالی که بودجه‌ای دولتی دریافت نمی‌شد و نمی‌شود و سپس به آن‌ها از سوی مجمع خیرین (با اطلاع سازمان تبلیغات اسلامی) مدرکی اعطا می‌شد. این مربیان به منظور ریشه‌ کردن بی‌سوادی به استان‌های محل اسکان خود، شهرها و روستاها بازگردانده می‌شدند.

ایکنا ـ درباره طرح توان‌افزایی مدیران و مربیان قرآنی مجمع بگویید.

آموزش و توانمندسازی و بروزرسانی مدیران و مربیان قرآنی به ویژه در مناطق روستایی یکی از کمترین اموری است که از اهمیت ویژه برخوردار بوده و کمتر به آن توجه شده است و به نظرم کار بر زمین‌مانده مهمی است. در این راستا طرح توان‌افزایی مدیران قرآنی روستاهای پرجمعیت کشور از سوی مرکز مشاوره، آموزش و توان‌افزایی مربیان قرآنی روستایی انجام شد. طی این طرح از سال 1392 تاکنون موفق شدیم که بیش از 3 هزار و 800 نفر از مدیران و مربیان مؤسسات و خانه‌های قرآنی از 29 استان‌ کشور به صورت حضوری در آموزش‌های تخصصی و هم‌افزایی و آشنایی با سایر مؤسسات قرآنی استان اصفهان شرکت کنند.

ایکنا ـ از مشارکت سایر نهادها و دستگاه‌ها در اجرای این طرح بگویید.  

طرح آموزش و توان‌‌افزایی تحت نظارت مجمع خیرین قرآن وعترت استان اصفهان با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی و اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت اصفهان و با مشارکت اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی با هماهنگی و همکاری تمامی دستگاه‌های ذیربط اجرا می‌شود. این طرح با پشتوانه علمی اساتید مجرب طی برگزاری دوره‌های تخصصی توان‌افزایی آموزش‌های حضوری کوتاه‌مدت و میان‌مدت و اجرای مسابقات قرآن و نهج‌البلاغه و صحیفه‌ سجادیه و همچنین آموزش از طریق ارتباط از راده دور، روش‌ها و فنون مورد نیاز یک مدیر قرآنی در خصوص اصول و مبانی مسئولیت اجتماعی و مهارت‌های فردی و اجتماعی اجرا می‌شود.

ایکنا ـ می‌توانید به برخی از عناوین دوره‌های تخصصی مربیان قرآن اشاره کنید.

آموزش سبک زندگی قرآنی، فنون تدریس و مربیگری، آموزش صوت و الحان قرائت، آشنایی با اصول و فنون تدریس قرائت قرآن، روش تدریس تخصصی مفاهیم قرآنی، دوره‌های تربیت مربی صحیفه سجادیه، نهج‌البلاغه، مفاهیم و تفسیر قرآن و عناوین دوره‌های مهارت‌های فردی و اجتماعی نیز شامل کارگاه‌های آموزشی اصول تسهیل‌گری و مطالبه‌گری، آشنایی با اصول مشاوره و روانشناسی تربیتی، آشنایی با اصول و مبانی مسئولیت‌های اجتماعی، کارگاه مهارت‌های زندگی، آشنایی با اصول مخاطب‌شناسی، آشنایی با ظرفیت‌ها و ساختار‌های کشوری و کارگا‌ه‌های روش‌های جذب مشارکت‌های خیرین و... از مهم‌ترین سرفصل‌ها هستند.

ایکنا ـ از استان‌های مشارکت‌کننده در این طرح بگویید.

استان‌های شرکت‌کننده در دوره‌ها شامل تهران، اصفهان، ایلام، کرمان، هرمزگان، خوزستان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، فارس، همدان، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، گیلان، زنجان، قزوین، خراسان شمالی و سمنان بودند.

ایکنا ـ آموزش‌های مجمع پس از کرونا چگونه شد؟

کرونا ضررهایی داشت، اما مزایایی نیز داشت. سایتی را به نشانی www.Morabighorani.com راه‌اندازی کردیم تا تمامی درس‌ها و سرفصل‌های دور‌‌ه‌های توان‌افزایی به صورت آفلاین و مجازی در آنجا بارگذاری شود، زیرا نمی‌خواستیم مربیان و معلمانی را که با مجموعه آشنا شده‌اند و متقاضی حضور در این دوره‌ها هستند، رها کنیم.

همچنین پورتال خانه‌های قرآنی شهری و روستایی کشور را به نشانی www.khanehquran.com شامل بانک اطلاعات خانه‌های قرآنی راه‌اندازی کردیم. این پورتال دارای قابلیت جست‌وجو در مناطق مختلف، امکان درج اطلاعات جدید و ویرایش و نیز معرفی سامانه‌ها و پایگاه‌های مرتبط و قوانین مربوطه است. علاوه بر این، مرکز مشاروه، آموزش و توان‌افزایی مدیران و مربیان قرآنی روستایی زیر نظر مجمع خیرین قرآنی استان اصفهان راه‌اندازی شد. این مرکز از اسفند 1392 تاکنون توانسته است که 120 دوره آموزش و توان‌افزایی را با دعوت از استان‌های مختلف به اصفهان و اجرای 42 دوره طرح نسیم هدایت (اعزام ستاد) در سایر استان‌ها و شهرستان‌ها را با شرکت بیش از سه هزار و 800 نفر از مدیران و مربیان قرآنی زیر نظر مجمع خیرین قرآنی استان اصفهان اجرا کند.

ایکنا ـ این مجمع طرح‌های حمایتی دیگری نیز دارد؟

بله، طرح‌های تشویقی از مربیان و قرآن‌آموزان. مربیان قرآنی به عنوان اولین و مهم‌ترین عنصر فعالیت‌های قرآنی هستند که حمایت از آن‌ها در توسعه و تثبیت این فعالیت‌ها بسیار مؤثر است. همچنین، با جذب حمایت‌ خیرین، پرداخت کمک‌هزینه درمانی، معیشتی، سفرهای زیارتی، توزیع آرد و نان، توزیع گوشت ذبح قربانی، اهدای ختم قرآن و هدایای نقدی از دیگر حمایت‌هاست.

علاوه بر این، از دانش‌آموزان قرآنی کم‌برخوردار با کمک خیرین برای تهیه و توزیع بسته‌های لوزم تحریر اقداماتی انجام شده است. افراد علاقه‌مند به توسعه قرآن می‌توانند در قالب‌های مورد نظر چون طرح حمایت از مربیان قرآنی(نقدی و غیرنقدی)، حمایت برای تهیه جوایز قرآن‌آموزان، حمایت از تشکیل کلاس‌های آموزش روخوانی و حفظ قرآن، حمایت از تهیه تجهیزات مورد نیاز آموزشی و اهدای هزینه ختم قرآن برای اموات و اهدای هزینه تهیه قرآن با مجمع خیرین قرآنی اصفهان همراهی داشته باشند.

ایکنا ـ روش مجمع خیرین اصفهان برای جذب خیرین چگونه است؟

در کشور پول و منابع بسیار است، اما اینکه چطور فعالیت‌های خیر و وقف‌های قرآنی در کشور کم است، به نظرم مشکل از ماست که موضوعات شفاف توضیح داده نشده‌اند. باید خطوط مهندسی روش‌های مختلف فعالیت‌های حمایتی و خیریه بررسی و برای سلیقه‌های مختلف برنامه‌ریزی شود. یکی از کارها درباره خیرین این است که پروژه‌ها را برای آن‌ها تعریف کنیم؛ مثلاً به آن‌ها به صورت شفاف بگوییم که این برنامه نیازمند هدیه است و خرید هدیه برعهده خیّر گذاشته شود تا نتیجه آن را ببیند. این امر سبب اعتمادسازی می‌شود که مجموعه ما در طرح راه‌اندازی ستاد ترویج نهضت حفظ جزء 30 قرآن این کار را انجام داد.

ایکنا ـ درباره شیوه‌نامه و مزایای طرح نهضت حفظ جزء 30 قرآن بگویید.

در راستای طرح‌‌های ملی حفظ قرآن کریم، وزارت آموزش و پرورش برای فراهم کردن زمینه‌ و فرصت لازم برای دانش‌آموزان و معلمان برای حفظ قرآن کریم، شیوه‌نامه اجرایی حفظ جزء سی‌ام قرآن را در سال 1398 ابلاغ کرد. در این شیوه‌نامه چشم‌انداز، اهداف، رویکردها و راهبردها و گام‌های اجرایی طرح و نیز موارد تشویقی برای دانش‌آموزان، فرهنگیان و مدارس مجری پیش‌بینی شده است. علی‌رغم ابلاغ این طرح، اقدام عملی جدی و فراگیری صورت نپذیرفته است. تلاش ما در همین راستا کمک به اجرای این طرح در مدارس و مراکز قرآنی نقاط مختلف کشور به ویژه مناطق محروم و روستایی است. از سوی دیگر اجرای این طرح گام مؤثری برای جامه عمل پوشاندن به منویات مقام معظم رهبری به منظور تربیت 10 میلیون حافظ قرآن خواهد بود.

اجرای نهضت حفظ جزء 30 قرآن کریم ویژه کودکان مقطع دبستان دروازه ورود به طرح ملی حفظ قرآن کریم خواهد بود. ترویج حفظ و روان‌خوانی جزء 30 می‌تواند به عنوان یکی از پایه‌های مهم سواد قرآنی جامعه پایه‌ریزی شود. این طرح با حمایت دارالقرآن‌های آموزش و پرورش اجرا می‌شود و از طرف وزارت آموزش و پرورش ابلاغ شده است. از سوی دیگر گستره این طرح برای تمام مقاطع سنی قابل تعمیم است، به طوری که با کمترین هزینه، بالاترین ضریب بهره‌وری را دارد. ارزیابی و نظارت از روند پیشرفت برنامه‌های این طرح، همگام‌سازی طرح با سیاست‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی، وجود نرم‌افزارها و داده‌ها و منابع مختلف زیاد در راستای اجرای طرح، وجود تجربیات و فعالیت‌های بسیاری از اتحادیه‌ها و مؤسسات و تشکیلات قرآنی در این موضوع، اجرای این طرح به صورت مشارکتی با حمایت و جذب خیرین و حامیان و نیز کاهش آسیب‌های اجتماعی با اجرای این طرح از دیگر مزایای اجرای آن است.

ایکنا ـ آیا آماری از اجرای طرح حفظ جزء 30 دارید؟

بله، براساس آمار تا اسفندماه 1401 کلاس‌های حفظ در هزار و 150 روستا با همکاری هزار و 226 مربی قرآن برگزار شد و 18 هزار و 880 قرآن‌آموز از آن بهره‌مند شدند. البته در روستا مربیان قرآن مقطع دبستان را شناسایی می‌کنند و قریب به 50 درصد کودکان شناسایی‌شده در کلاس‌های حفظ حضور دارند. امیدواریم تا پایان سال 1402 این عدد را به 200 هزار نفر دانش‌آموز از حافظان 10 سوره تا 37 سوره از جزء سی‌ام قرآن برسانیم. علاقه‌مندان برای ثبت‌نام در این طرح می‌توانند به سامانه www.Joze30.ir مراجعه کنند. همچنین با حمایت خیرین در بهمن‌ سال گذشته 110 مربی قرآن مناطق محروم را به عتبات عالیات اعزام کردیم و در اردیبهشت امسال نیز 75 مربی را اعزام کردیم.

ایکنا ـ و صحبت پایانی؟

باید تمام کشور را برای رسیدن به فرمایش مقام معظم رهبری بسیج کرد. اگر سالانه برای تربیت حدود چهار و پنج میلیون نفر در عرصه روخوانی و حفظ جزء سی‌ام قرآن کار کنیم، قطعاً سواد نسبی قرآنی را در جامعه ایجاد خواهیم کرد. باید مجامع خیرین سایر استان‌ها براساس این پروژه‌ها کار کنند. ما دهه هشتادی‌ها را رها کرده‌ایم، اما دهه نودی‌ها را باید دریابیم و برای آن‌ها برنامه ویژه داشته باشیم.

لازم است گریزی به سایت محمدعلی انصاری بزنم. برای اینکه آثار ایشان در ایران گسترش پیدا کند، تشکیلاتی به نام ستاد قرآنی احسن‌الحدیث راه‌اندازی شد که طی 14 سال فعالیت، مطالب بسیاری بارگذاری شده و سالانه حدود 300 مطلب قرآنی بارگذاری می‌شود. این مطالب دربردارنده سخنرانی‌ها و مطالب تفسیری درباره نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه آیات عظام جوادی آملی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، مظاهری و... است و خوب است که علاقه‌مندان از محتوای این سایت بهره‌مند شوند.

یادآور می‌شود، مجمع خیرین اصفهان در خیابان دشتستان شمالی، بن‌بست 37، پلاک 11 قرار دارد.

تنظیم از سمیرا انصاری