حضور جهاددانشگاهی در نمایشگاه ۲۰۲۳ روسیه
جهاددانشگاهی به‌عنوان یک نهاد دانشبنیان که فناوری‌های منحصر به‌فردی را در اختیار دارد، حضور در بازارهای جهانی را راهبردی جدی برای خود قلمداد می‌کند و به همین دلیل تیمی از اعضای گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی به نمایندگی از جهاددانشگاهی در نمایشگاه نفت و گاز ۲۰۲۳ روسیه حضور یافتند.
یکی از راه‌های توسعه اقتصادی، رشد تولید و در ادامه آن حضور در بازارهای جهانی است. محدود کردن تولید به بازار داخلی در واقع محدود کردن ظرفیت یک مجموعه تولیدی و در کلیت آن محدود کردن توانمندی‌های یک کشور است. در همین راستا جهاددانشگاهی به‌عنوان یک نهاد دانشبنیان که فناوری‌های منحصر به‌فردی را در اختیار دارد، حضور در بازارهای جهانی را راهبردی جدی برای خود قلمداد می‌کند و یکی از راه‌های حضور در بازارهای برون‌مرزی شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی است.
به همین دلیل خبرگزاری ایکنای خراسان رضوی با تیمی از اعضای گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی که به نمایندگی از جهاددانشگاهی در نمایشگاه نفت و گاز 2023 روسیه حضور یافتند گفت‌وگویی انجام داده است که تقدیم مخاطبان می‌شود.
مسعود گلستانی‌پور، عضو هیئت علمی گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی، در خصوص بیست‌وسومین دوره نمایشگاه نفت و گاز 2023 روسیه که در مرکز نمایشگاهی مسکو برگزار شد، اظهار کرد: حدود 350 شرکت دانشبنیان در این نمایشگاه از کشورهای مختلف غرفه داشتند، البته به واسطه تحریم‌های اخیر روسیه، کشورهای اروپایی کمتری در این نمایشگاه حضور داشتند، اما شاهد حضور پررنگ روس‌ها و چینی‌ها و برخی کشورهای دیگر بودیم.
وی درباره کیفیت حضور ایران در این نمایشگاه گفت: از کشور ما نهادها و شرکت‌های مختلفی در این نمایشگاه حضور داشتند، مانند شرکت تولید کننده توربین‌های نیروگاهی نفت و گاز، شرکتی مرتبط با لاستیک، علاوه بر آن غرفه‌ای مربوط به معاونت فناوری ریاست‌جمهوری که از طریق دفتر همکاری‌های ایران و روسیه فراخوان را دریافت کرده بود و 6 شرکت دانشبنیان ایرانی در زمینه برق و الکترونیک، مهندسی نفت، پالایشگاه، سیستم‌های بهینه‌سازی و اندازه‌گیری در این مجموعه قرار داشتند و گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان‌رضوی به‌عنوان یکی از این 6 شرکت در این نمایشگاه حضور داشت.
تحریم‌ها؛ فرصتی برای گسترش همکاری‌های ایران و روسیه
گلستانی‌پور با اشاره به تشکیل کارگروه ارتباط با روسیه در جهاددانشگاهی بیان کرد: با توجه به تحریم هر دو کشور و ظرفیت‌های ارزشمند موجود در روسیه و ایران تبادلات علمی و فناوری می‌تواند فرصت‌های جدید و بازارهای نوینی را ایجاد کند و موجب رونق تولید و تجارت شود. ضمن اینکه شرایط روسیه هم با توجه به اینکه درگیر تحریم‌های گسترده است، خاص بوده و با توجه به روابط ایران با این کشور فرصت‌های کم‌نظیری برای رونق تجارت فراهم می‌کند.
وی در خصوص نقاط قوت کشور روسیه در این نمایشگاه ادامه داد: روس‌ها در صنایع سنگین، همچنین صنایع مرتبط با نفت و گاز بسیار قدرتمند هستند، آنها خود این توان را ایجاد کردهاند، زیرا بسیار غیروابسته فعالیت داشتند. هر چه آنجا مشاهده می‌کردیم، روسی بود. با آنها صحبت که می‌کردیم، می‌گفتند سیاست کشور ما بر این است که هیچ محصول خارجی وجود نداشته باشد و اگر بخواهیم محصولی را وارد کنیم، حتماً باید برچسب روسی بخورد. قدرت روس‌ها در صنایع سنگین، به‌ویژه فولادسازی نکته قوت دیگر آنان است، استانداردهای خاص خود را دارند و هیچ‌گاه زیر بار استانداردهای کشورهای اروپایی و آمریکایی نرفته‌اند.
اثرگذاری شرکت‌های دانشبنیان در روسیه
گلستانی‌پور افزود: کشور روسیه در صادرات محصولات خود به‌شدت دچار مشکل شده است، شبیه آن شرایطی که ما سال‌های گذشته با آن مواجه بودیم. بدین ترتیب به‌شدت به‌دنبال آن هستند که مسیرهای ترانزیت نفت و گاز را بیابند و اینکه کمک‌های ایران و چین در این زمینه به چه نحوی می‌تواند باشد، همچنین آنها در شرایط تحریم نیاز به تکنولوژی‌های نو دارند که کمتر به این حوزه پرداخته‌اند که شرکت‌های دانشبنیان کشور ما که محصولات خاص تولید می‌کنند، می‌توانند بسیار اثرگذار باشند که اتفاقاً دو شرکت روسی برای خرید محصولات از ما بسیار استقبال کردند.
احمد مولودی، عضو هیئت علمی و مدیرگروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی در خصوص محصولاتی که از جهاددانشگاهی در این نمایشگاه ارائه شد، بیان کرد: محصولی که به‌صورت مستقیم در این نمایشگاه ارائه کردیم، صدا خفه‌کن داخلی ریگلاتورهای ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز بود. این محصول به‌مدت پنج سال است که در جهاددانشگاهی تولید می‌شود و شرکت‌های داخلی از ما خریداری می‌کنند، 15 استان کشور این محصول را در ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز نصب کردهاند و بیش از 1000 ایستگاه به آن مجهز شده و خدمات‌دهی انجام می‌شود که رضایت مشتریان را نیز دارد.
وی با اشاره به خاص بودن این تکنولوژی و انحصاری بودن آن تنها در چند کشور پیشرفته افزود: اندیشه صادرات این محصول از حدود دو تا سه سال پیش در گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی مطرح شد. تمام کشورهایی که برای تأمین سیستم گرمایش از گاز استفاده می‌کنند، به این تجهیزات در ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز نیاز دارند و یکی از این کشورها روسیه است که خود چند شرکت ریگلاتورساز توانمند دارد که می‌توانند از این محصول در تجهیزاتشان استفاده کنند.
تحریم‌ها؛ فرصتی برای گسترش همکاری‌های ایران و روسیه
عضو هیئت علمی و مدیر گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: در این بازدید حضوری که بسیار تأثیرگذارتر از ارائه محصولات در فضای مجازی است، فرصت را غنیمت شمردیم و با حمایتی که از سوی معاونت پژوهشی جهاددانشگاهی و معاونت فناوری ریاست جمهوری صورت گرفت، این غرفه به این محصول اختصاص داده شد.
وی در خصوص بازخوردهای این محصول با تکنولوژی خاصی که دارد، بیان کرد: توانستیم با شرکت‌های ریگلاتورساز صحبت کنیم و این محصول بسیار مورد استقبال قرار گرفت. آشنایی با چنین تجهیزی که می‌تواند در ریگلاتور به‌کار رود و موجب کاهش صدا شود، برای این شرکت‌ها جذابیت داشت. برای بسیاری از شرکت‌های چینی این محصول جالب بود، زیرا خودشان محصولی جایگزین که بسیار هزینه‌بر و دردسرساز هنگام نصب داشتند در اختیارشان بود، اما با این محصول می‌توانستند هم حجم کار را کم کنند و همچنین موجب کاهش صدا شوند. پس از انجام مراودات اولیه در این نمایشگاه در حال رایزنی برای ادامه مراودات و ارسال نمونه و نصب در ایستگاه‌های منتخب‌شان هستیم.
مولودی افزود: از سوی دیگر ضمن بازدید از محصولات و شرکت‌های حاضر در نمایشگاه، دیدی جدید به دست می‌آوریم که با توجه به پتانسیل و توانمندی‌هایی که در مجتمع فنی مهندسی وجود دارد، چه چیزهایی را می‌توانیم تولید کنیم تا محصول‌مان بازار جهانی داشته باشد. شناسایی چندین محصول که قابلیت تولید در داخل را دارند را می‌توان از دیگر دستاوردهای این نمایشگاه برشمرد.
ضرورت تقویت ساختار ارتباطات بین‌المللی در جهاددانشگاهی
گلستانی‌پور در خصوص ظرفیت ساختاری جهاددانشگاهی برای بهره‌گیری از فرصت‌های بین‌المللی بیان کرد: جهاددانشگاهی در این خصوص تنها یک دفتر امور بین‌الملل دارد که عملاً خیلی مؤثر، منسجم، هدفمند و اثرگذار فعالیت و مأموریتی نداشته است. با توجه به پیشرفت ایران در حوزه دانشبنیان، همچنین محصولات و فناوری‌های انباشته در این نهاد ضرورت دارد که جهاددانشگاهی ساختارهای قوی‌تری را برای استفاده از فرصت‌های بین المللی، تعبیه کند و تدارک ببیند.
ارزان بودن هزینه تولید
وی ادامه داد: یکی از مزیت‌های ما ارزان بودن هزینه تولید محصولات است که خود این امر نقطه قوتی برای حضور در بازارهای جهانی است که می‌تواند برای کشور به‌ویژه در این شرایط ارزآوری داشته باشد.
عضو هیئت علمی گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی با تأکید بر ضرورت پرهیز از پراکنده‌کاری، نخستین اقدام را شناسایی مقاصد بالقوه بیان کرد و گفت: کشور روسیه و دیگر کشورهای همسایه از جمله این مقاصد بالقوه هستند.
وی نیروی انسانی توانمند و تحصیل‌کرده جهاددانشگاهی را ظرفیت خوبی در این حوزه ارزیابی کرد و ادامه داد: این نیروها می‌توانند در حوزه مراودات بین‌الملل، به‌ویژه در حوزه پژوهش‌های کاربردی و محصولات تولیدی و دانشبنیان اثرگذار باشد.
گلستانی‌پور در مقایسه شرکت‌های ایرانی حاضر در نمایشگاه با دیگر شرکت‌های روسی به نقطه قوت ایرانیان اشاره کرد و گفت: توان ارتباطی خوبی که در مدارس ما به واسطه آموزش زبان انگلیسی به‌وجود آمده است، در این نمایشگاه آشکار بود، در حالی که برخی شرکت‌های روسی حاضر در نمایشگاه توان برقراری ارتباط زبانی با دیگر کشورها را نداشتند.
مهم‌ترین نگرانی روس‌ها، ثبات و تضامین مالی است
وی یکی از نگرانی‌های تجار روسی را ثبات و تضامین مالی مطرح کرد و گفت: با توجه به ساختار جهاددانشگاهی که نهادی عمومی و غیردولتی محسوب می‌شود، ظرفیت بسیار خوبی برای تجارت بادوام وجود دارد.
مولودی در پاسخ به چالش‌های موجود در صنعت صادرات محصولات دانشبنیان بیان کرد: برای حضور محصول در بازار جهانی، رعایت استانداردهای بین‌المللی ضرورت دارد و یکی از مشکلات محصولات ما این حوزه است که رفع آن نیاز به زیرساخت‌های گسترده‌تر و سرمایه‌گذاری بیشتر دارد.
وی ادامه داد: به‌عنوان نمونه، سیب‌زمینی قوت غالب مردم روسیه است و به دلیل شرایط آب و هوایی 6 ماه از سال قادر به کشت این محصول نیستند و به واردات روی می‌آورند. یکی از کشورهایی که می‌تواند خیلی راحت این محصول را به آنجا صادر کند، ایران است، اما به دلیل نداشتن استانداردهای بین‌المللی این فرصت را از دست داده و کشور پاکستان این صادرات را انجام می‌دهد.
استقبال سفیر ایران در روسیه از محصولات جهاددانشگاهی
حسین امینی مشهدی، عضو هیئت علمی گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی، در ادامه این نشست اظهار کرد: در این سفر ملاقاتی با کاظم جلالی، سفیر ایران در کشور روسیه داشتیم. ایشان با تبیین شرایط کشور روسیه، فرصت‌های موجود را برای هیئت همراه تشریح کرد. وی همچنین از غرفه جهاددانشگاهی و 6 محصول دانشبنیان این نهاد بازدید کرد که محصولات ارائه شده مورد استقبال وی قرار گرفت و فردای همان روز از ما دعوت کرد تا در جلسه نشست هم‌اندیشی میان فعالان اقتصادی، شرکت‌های معدنی نفت و گاز و دانشبنیان شرکت کنیم و در آن نشست تحلیل بسیار خوبی که ایشان نسبت به روابط ایران و روسیه داشت این بود که در روابط میان ایران و روسیه مشکلاتی وجود دارد که باید نسبت به رفع آن اقدام کرد.
موانع تجاری ایران و روسیه
وی با اشاره به دیدگاه سفیر ایران در روسیه درباره چند مانع که در راستای رابطه ایران و روسیه وجود دارد، بیان کرد: از نظر ایشان اولین و اصلی‌ترین موضوع، عدم شناخت ایرانی‌ها نسبت به روسیه است و بر این باور بودند که شناخت روسیه و به‌ویژه فرهیختگان آنها نسبت به ایران بسیار بیشتر است و این در حالی است که با توجه به بسته بودن درب‌های غرب به روی این کشور و وجود بحثهای سیاسی و نظامی که در روسیه وجود دارد، در اخبار خود همیشه درباره ایران می‌گویند و از ایران به‌عنوان یک کشور همتا و هم‌تراز یاد می‌کنند.
عضو هیئت علمی گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: با توجه به اینکه روسیه کشوری مستقل است، بر همین اساس زبانشان زبان کاملی است و نیاز چندانی به زبان انگلیسی ندارند و این در حالی است که این کشور در تمامی ابعاد کاملاً مستقل بوده که این نکته بسیار جالبی درباره روسیه است.
امینی مشهدی، مشکل بعدی که در خصوص رابطه ایران و روسیه وجود دارد را مبحث بعدی ترانزیت دانست و افزود: کریدور شرقی، غربی و مرکزی در این کشور وجود دارد که ما از کریدور شرقی این کشور استفاده می‌کنیم، به‌گونه‌ای که ترانزیت این کشور ابتدا به قزاقستان، سپس به ترکمنستان و از آنجا هم به سمت ایران وارد می‌شود.
وی تصریح کرد: مشکل بعدی از دیدگاه سفیر ایران در روسیه مبحث مراودات مالی و بانکی بود. به هر حال قضیه تحریم‌ها وجود دارد، اما با توجه به صحبت‌هایی که صورت گرفته فعالیت‌های خوبی در خصوص روابط مالی و بانکی انجام شده است. دو بانک در ایران هستند که مراودات مالی را انجام می‌دهند و در آینده نزدیک هم تسهیلات بیشتری برای این مهم صورت خواهد گرفت.
عضو هیئت علمی گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی بیان کرد: موضوع بعدی از نظر ایشان، گمرک بود و با توجه به اینکه می‌دانیم تشریفات گمرکی بسیار بالاست صحبت‌های بسیاری در همین راستا صورت گرفته و ظاهراً تصمیم بر این دارند که تشریفات گمرکی را کمتر کنند.
امینی مشهدی اظهار کرد: در نهایت مشکل بعدی که در خصوص رابطه با ایران و روسیه وجود دارد، مبحث لجستیک بود که بر این باور بودند این موضوع باید همراه با رفت‌وآمدهای ترانزیتی تسهیل شود.
وی بیان کرد: موضوعی که در این جلسات واضح به‌نظر می‌رسید این بود که هر دو کشور تصمیم دارند مراودات را تسهیل کنند به شرط آنکه این چند مشکل به‌صورت کامل حل شود که به نظر من بازار بسیار بزرگی است، چرا که با توجه به اینکه دو کشور همسایه هستیم به همین دلیل طبیعتاً باید یک روابط تسهیل‌شده و احترام متقابلی با یکدیگر ایجاد کنیم که من زمینه این روابط را در این سفر مشاهده کردم.
امینی مشهدی تأکید کرد: برگزاری نمایشگاه‌ها و رفت‌وآمدهایی که به همراه دارد، می‌تواند شروع بسیار مناسبی برای اینگونه فعالیت‌های دو کشور باشد، همچنین سفیر ایران در روسیه بر این باور بود که مشکلات داخلی نباید به هیچ عنوان مانع از این شود که مراودات خود را بعداً شروع کنیم.
عضو هیئت علمی گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: با توجه به اینکه درب‌های غرب به روی روسیه بسته شده، فرصت‌های طلایی در کشور روسیه با 17 میلیون مترمربع وسعت به‌ویژه برای ایران وجود دارد که استفاده از این فرصت‌ها مستلزم شناخت دقیق، هماهنگی و همکاری نهادهای استانی و ملی است تا بتوانیم در حد مطلوب از این فرصت طلایی در جهت رونق تولید بهره ببریم.
وی بیان کرد: تمام مؤسسات تحقیقاتی و آموزش‌های عالی ارزشمند هستند، اما جهاددانشگاهی می‌تواند به‌عنوان سازمانی محسوب شود که عملکرد مناسبی از جهت فعالیت‌های بازاریابی داشته باشد و با توجه به ماهیت فعالیت‌های خود می‌تواند تأثیر بسزایی در این راستا داشته باشد که این کار را نه دانشگاه‌ها و نه مراکز تحقیقاتی دیگر می‌توانند انجام دهند.
عضو هیئت علمی گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: جهاددانشگاهی می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد و از این به بعد هم می‌تواند مؤثرتر عمل کند و با توجه به ارتباطات و ساختاری که دارد نیز می‌تواند هماهنگ‌کننده‌ای باشد تا از ظرفیت‌های موجود در کشور و استان استفاده کند.
ضرورت همکاری شبکه دانشگاه‌های استان برای استفاده از بازارهای جهانی
امینی مشهدی اظهار کرد: به‌نظر می‌رسد شبکه دانشگاه‌های خراسان رضوی به‌ویژه دانشگاه فردوسی که ظرفیت‌های ارزشمندی دارد ضمن همکاری و هماهنگی بیشتر با شناخت ظرفیت‌ها و توانمندی‌های داخلی و همچنین نیازها و فرصت‌های خارجی در قالب مجموعه‌های علمی دانش‌بینان می‌تواند از شرایط موجود استفاده کند.
عضو هیئت علمی گروه پژوهشی مواد نوین جهاددانشگاهی خراسان رضوی بیان کرد: یکی از اهداف ما در این نمایشگاه‌ها، بازارسازی است و در همین راستا زمانی‌که کالای خود را به آنها معرفی می‌کردیم، استقبال خوبی از سوی روس‌ها و حتی چینی‌ها صورت گرفت که این خود یک نوع بازارسازی بود.
امینی مشهدی در خصوص اینکه آیا ساختارهای تعاملات بین‌المللی که در کشور وجود دارد، راضی کننده است، تصریح کرد: ما مهارت مراودات بین‌المللی را نمی‌دانیم و باید این مهارت را از طریق آموزش کسب کنیم.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا ظرفیت اینکه در بازارهای جهانی حضور فعال داشته باشیم وجود دارد گفت: قطعاً ما از این ظرفیت برخوردار هستیم، البته به شرط آنکه ادبیات و اقتضائات حضور در بازارهای جهانی را بشناسیم و بدانیم.
