صدور مجوز تملک به سرمایه‌گذاران خارجی راهکاری برای جذب سرمایه

آلبرت بغزیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایکنا، هدف از دیپلماسی اقتصادی این است که صادرات تسهیل شود، گفت: به دلیل تورم هرآنچه را که وارد کنیم به هر حال ارزان تمام می‌شود اما باید در نظر داشت که نیاز امروز کشور ما صادرات است، لذا باید میان صادرات و واردات توازن برقرار شود و اگر قرار است دیپلماسی اقتصادی را تقویت کنیم باید در این راستا تقویت شود.

وی افزود: روابط دوجانبه یکی از اصول دیپلماسی اقتصادی است و می‌توان در عرصه تجارت جهانی از آن استفاده کرد به ویژه اینکه می‌توان از طریق دیپلماسی اقتصادی و تقویت روابط دوجانبه پول‌های مسدودشده کشورمان را در سایر کشورها آزاد کرد. به عنوان مثال کشوری مانند ترکیه و چین و کره به ما بدهی ارزی دارند و به خاطر تحریم‌های آمریکا از پرداخت بدهی‌های ما خودداری می‌کنند. اگر می‌خواهیم بدهی‌های ارزی خود را وصول کنیم باید در حوزه روابط خارجی و دیپلماسی اقتصادی تحولی شکل گیرد؛ یعنی یا از طریق ارز جایگزین دلار این بدهی پرداخت شود یا از طریق سرمایه‌گذاری در بخش‌های اقتصادی ایران، لذا راهکار زیاد است و فقط کافی است در عرصه روابط خارجی اتفاقات مثبتی رخ دهد.

محدودیت برای اقتصاد ایران

پژوهشگر اقتصادی با ابراز تأسف از اینکه اقتصاد ایران دچار محدودیت است و این محدودیت‌ها قدرت چانه‌زنی را از کشور سلب کرده است، گفت: به هر حال تحریم بودن و با دنیا مشکل داشتن به صرفه نیست و موجب زیان خواهد شد و حتی همین تحریم‌ها موجب شده تا روابط دوجانبه ایران با سایر کشورها تحت تأثیر قرار بگیرد. مگر هدف از روابط دوجانبه این نیست که روابط یک طرفه و یک سویه نباشد اما متأسفانه گاه مشاهده شده که روابط دو جانبه ایران با سایر کشورها به روابط یکجانبه تبدیل شده است، یعنی آنها از ما نفت خریداری می‌کنند وبه جای اینکه پول نفتمان را بدهند، کالای بی‌کیفیتشان را به ایران می‌فروشند.

بیشتر بخوانید:

• فقدان فهم مشترک رسمی و حکومتی؛ عامل ضعف در دیپلماسی اقتصادی

بغزیان معتقد است، تا زمانی می‌توانیم در حوزه روابط دوجانبه آزادانه رفتار کنیم که تحریم‌ها رفع شوند.

وی افزود: اگر دقت کرده باشید اکثر خروجی‌های نشئت‌گرفته از روابط دوجانبه ایران با سایر کشورها در حد تفاهم‌نامه‌هاست و ضمانت اجرایی خاصی ندارند، چون کشورهای طرف مقابل نمی‌خواهند در شرایط تحریمی، زیر بار مسئولیت حقوقی در عرصه بین‌المللی بروند تا مبادا در صورت عدم انجام تعهداتشان جریمه یا تنبیه شوند. پس نباید خیلی به تفاهم‌نامه و گرفتن چند عکس دل خوش کرد.

بی‌رغبتی کشورها به سرمایه‌گذاری در ایران

این کارشناس اقتصادی تأکید کرد: اغلب کشورها ترجیح می‌دهند تا مسائل جهانی ایران حل و فصل نشده، در ایران سرمایه‌گذاری نداشته باشند و مراودات اقتصادی خود را با کشورمان در حداقل ممکن حفظ کنند. حتی همین چینی‌ها نهایت احتیاط و محافظه‌کاری را در روابط اقتصادی خود با ایران در نظر می‌گیرند، طوری که وقتی از ایران خارج می‌شوند تجهیزاتشان را هم با خود می‌برند یا در چابهار، لجستیکی عمل می‌کنند.

بغزیان ادامه داد: به نظر من تا زمانی‌که مسئله تحریم‌ها حل نشود، دیپلماسی اقتصادی و روابط دوجانبه و از این دست موضوعات مسکن موقتی محسوب می‌شوند.

وی در بخشی دیگری از این گفت‌وگو به عدم هماهنگی نهادهای اقتصادی اشاره کرد و در این رابطه گفت: در شرایط کنونی که تحریم و فشارهای اقتصادی وجود دارد اگر دستگاه‌ها و نهادها با هم هماهنگ عمل نکنند، قطعاً شرایط سخت‌تر خواهد شد. هدف اصلی نهادها باید هماهنگی به منظور تحقق منافع اقتصادی و اجتماعی کشور باشد. درواقع حتی اگر تحریم‌ها هم رفع شود و فرصت‌های اقتصادی به وجود آید، میان دستگاه‌ها و نهادها رقابت وجود داشته باشد و هماهنگی ایجاد نشود، رفع تحریم نه تنها نمی‌تواند شرایط را بهتر کند بلکه بر وخامت اوضاع می‌افزاید.

رقابت درون‌حاکمیتی

بغزیان با بیان مثالی در تصدیق نبود هماهنگی و وجود رقابت میان دستگاه‌ها افزود: در رابطه با واردات خودرو اگر دقت کرده باشید چه کشمکشی در داخل کشور به وجود آمد و برای اینکه دستگاه‌‎ها و نهادها متولی واردات خودرو شوند و از سود آن نفع ببرند به رقابت و لابی پرداختند. حتی طی سال‌ها گروه‌های ذی‌نفع اجازه ندادند که خودرو وارد شود تا مبادا به سود و انحصاری که ایجاد کرده‌اند آسیب برسد. اکنون هم که واردات خودرو آزاد شده از یک سو خودروسازان، بخش خصوصی و دیگر نهادها دست به کار شده‌اند تا امتیاز واردات را به نام خود مصادره کنند، این که نمی‌شود؟ در این بین منافع مردم آسیب می‌بیند! اقتصاد عرصه طناب‌کشی نیست که عده‌ای به دنبال برداشتن سهم خود باشند، بلکه اقتصاد عرصه‌ای است که همه مردم باید از آن نفع ببرند و با هدف توسعه عدالت به توزیع ثروت و منافع پرداخت.

وی یکی دیگر از ضعف‌‎های نظام اقتصادی ایران را که مانعی در مسیر تحقق کامل دیپلماسی اقتصادی محسوب می‌شود را ضعف در خصوصی‌سازی عنوان کرد و در این رابطه افزود: یکی از ضعف‌های خصوصی‌سازی در ایران این است که افراد خارجی حق خرید شرکت و ثبت شرکت در ایران را ندارند. به هر حال اقتصاد ایران جذابیت‌هایی دارد و اگر اجازه تملک بر دارایی‌ها را به سرمایه‌گذار خارجی دهیم اتفاق مثبتی تلقی می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران از دیگر ضعف‌های خصوصی‌سازی در کشور را خصولتی‌سازی عنوان کرد که منجر به فساد و بدتر شدن شرایط شرکت‌ها و کارخانجات شده است.

بخش خصوصی و دولتی به جان هم افتادند

بغزیان گفت: در ایران بخش خصوصی و بخش دولتی به جان هم افتاده‌اند، طوری که بخش خصوصی بر بخش دولت حاکمیت می‌کند و بخش دولتی هم سهم خود را برمی‌دارد.

وی در پایان با بیان اینکه مسائل خارجی بازارهای داخلی را بی‌ثبات کرده است، گفت: وقتی بازار داخلی بی‌ثبات باشد مردم حق دارند پولشان را در جایی سرمایه‌گذاری کنند که بعد از مدتی ارزش آن حفظ شود اما متأسفانه مسئولان ما هنوز به این باور نرسیده‌اند که مردم برای چه چنین کاری انجام می‌دهند و به همین دلیل برای پاک کردن صورت مسئله مدام التهابات موجود در بازار را بر گردن مردم می‌اندازند. وقتی شرایط اقتصادی شرایط تورمی است همه به دنبال خرید کالا هستند نه سرمایه‌گذاری در بخش تولید و حتی اگر هر پیش‌فروشی یا فروش اوراقی هم اتفاق بیفتد مردم از آن استقبال می‌کنند تا اینکه پول در بخش تولید سرمایه‌گذاری کنند.

گفت‌وگو از سعید امینی