انسانیت در گرو بیداری و آزادی است

 

ناصر مهدوی، اسلام‌پژوه، مفسر و شارح مثنوی مولانا در این مراسم به سخنرانی درباره ماهیت شب قدر پرداخت و گفت: شب قدر، از یک طرف طبل بیداری می‌زند. از طرف دیگر نیز به آدمی فرصت تجربه‌های روحانی و لذتی بسیار عمیق‌تر و شیریتر از دنیای امروزی می‌دهد. در واقع این وضع همان بهروزی است. انسان انتخابگر است و این به معنای این نیست که مغرور شود و مدعی باشد، اما آنجا که احساس مسئولیت می‌کند و می‌فهمد انتخابگر و تأثیرگذار است، باز هم در این موقعیت‌ها هم می‌توانند نگاه دیگری داشته باشد و دست به انتخاب بزند. درست است که زندگی ما را فرم ساختار سیاسی شکل می‌دهد و اگر این ساختار سیاسی بیمار باشد، رشد آدمی را به تأخیر می‌اندازد، اما به هر حال باید دست به انتخاب زد.

 

وی با بیان اینکه همه مصیبت آدمی از خواب سر آدم می‌آید، افزود: شب قدر شب انسانیت و برخاستن از خاکستر است. شب یک قهرمان است، قهرمانی که می‌خواهد سرنوشت خود را تغییر دهد و در موقعیت‌های بحرانی و فشار چه سیاست، اجتماعی و چه فرهنگی بهترین انتخاب را داشته باشند.

 

مهدوی ادامه داد: آنچه آدمی را از همه اشیاء و اجسام و حیوانات متمایز می‌کند، آزادی و حق انتخاب است. نیروی شگفت‌انگیزی که به انسان داده شده است تا بتوانند تغییر کنند و تغییر دهند. آنجا که می‌تواند آزاد باشد، انسان است. تجربه انسانی زمانی آغاز می‌شود که تجربه آزادی باشد و وقتی تجربه آزادی آغاز می‌شود که بر امیال درونی خود شورش کند. آنجا که توبه می‌کند. به همین خداوند توبه را دوست دارد؛ یعنی می‌توانست عصیان و طغیان کند و از بندگی و بردگی نفس خارج شود، اما این کار را نکرده است. حتی اگر نتواند بر او پیروز شود، به آنچه او را از پای درآورده، اعتراض کند.

 

این اسلام‌پژوه در ادامه بیان کرد: اگر درد نباشد، انسان بیدار نخواهد شد. خداوند به فرعون مال، و مقام، عمر طولانی و ... داد، اما درد نداد تا بیدار شود؛ بنابراین انسانیت وقتی رخ می‌دهد که بیدار و آزاد باشد. در واقع خداوند در وجود او تونایی قرار داده که می‌تواند به مرحله رشد دست یابد.

 

وی تصریح کرد: اخلاق از آزادی برمی‌خیزد. آنجا که توانایی انتقام دارد، اما این کار را نمی‌کند. این نشان از آزادی و شأن انسانیت اوست. مولا می‌گوید که «چون به آزادی نبوت هادی است/ مؤمنان را ز انبیا آزادیست»؛ بنابراین آزادی صفت و امتیاز نیست، بلکه همه انسانیت و اخلاق است. اخلاق زمانی معنی می‌دهد که پشت آن آزادی باشد. چرا متأسفانه خدای فقیهان نتوانست از ما چهره اخلاقی بسازد، چون در آن اجبار است. اجبار اخلاق و زندگی نمی‌آورد. آزادی است که باعث اخلاق می‌شود. قصه یونس نمادی از یأس و ناامیدی است، قصه قابیل نماد خشم و عصبیت است. هر دو به پایان دردناکی می‌رسند. اما قصه حضرت موسی و ایوب قصه آزادی است. ایوب هر آنچه از دست داده، به دست می‌آورد و او کهن الگوی قهرمان است. ابراهیم از دل آتش نجات می‌یابد.

 

نیایش از نگاه حافظ