خطای بسیاری از مترجمان در ترجمه آیه 184 بقره + صوت

به گزارش ایکنا؛ آیت‌الله احمد عابدی، 16 فروردین‌ماه در ادامه تفسیر سوره مبارکه بقره، به آیه 184 «أَيَّامًا مَعْدُودَاتٍ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ» اشاره کرد و گفت: افرادی مانند ابوعامر و نافع در قرائت آیه «فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ»، فدیه را بدون تنوین، میم طعام را با کسره و مسکین را جمع یعنی مساکین خوانده‌اند. دیگران فدیه را با تنوین و طعام را با رفع و مسکین را مفرد و مجرور قرائت کرده‌اند، حمزه و کسائی هم تَطَوَّعَ را یطوع خوانده‌اند. قرائت شاذی هم داریم که يُطِيقُونَهُ را با تشدید خوانده‌اند. 

وی افزود: در نقل‌ها، در مورد قرائت ابن عباس در این کلمه هم اختلاف وجود دارد و برخی گفته‌اند وی «يُطِيقُونَهُ» را با تشدید یعنی «یُطیَّقونه» خوانده است و برخی گفته‌اند وی به همین قرائت فعلی خوانده است و قرائتی هم از عایشه نقل شده که دخالت وی در بحث قرائت محل تأمل است. 

عابدی با اشاره به چرایی این قرائت‌ها، اضافه کرد: در مورد قرائت مشهور گفته شده است که طعام مسکین عطف بیان و توضیح برای فدیه است  و افراد خواندن مسکین جایز است گرچه معنای آن جمع است؛ زیرا فدیه به مساکین می‌دهد، ولی برای هر نفر به اندازه طعام یک مسکین است. مثلا گفته شده نزد پادشاه رفتیم به همه صد تومان داد، یعنی به هر نفر صد تومان داد نه اینکه صد تومان بدهد همه تقسیم کنند.

وی با بیان اینکه خود فدیه، طعام است، ولی باز به طعام اضافه شده است، گفت: طعام دوم شامل صدقه و فدیه و مهمانی و ... می‌شود؛ در اینجا اضافه بعض به کل اضافه شده است و کسانی که یطیقونه را مانند ابن عباس بر وزن یُفَعّلونه خوانده‌اند، مرادشان طوقی است که روزه بر گردن آنها سنگینی می‌کند. کسانی که بر وزن یَتفعلونه بخواند عین الفعل به جای واو، یا می‌شود گرچه از همان کلمه طوق است.

استاد سطح خارج با اشاره به واژه سفر، تصریح کرد: سفر به معنای آشکارشدن و کنارزدن خاک از روی لؤلؤ و کنار زدن ابر توسط باد است؛ کسی که مسافرت می‌رود چیزهایی بر او معلوم می‌شود که در غیر سفر روشن نمی‌شده است؛ در روایت هم بیان شده که اخلاق مردم در سفر آشکار می‌شود.

وی با اشاره به«عدة» افزود: این واژه بر وزن فعله به معنای اسم مفعول و به معنای معدود است؛ طوق هم به معنای طاقت است، یعنی کسی که نهایت زور خود را می‌زند برای روزه گرفتن، لازم نیست بگیرد، لذا مصدر آن هم طوق و طاقة می‌شود.

استاد حوزه با اشاره به واژه ایاما، گفت: ایاما را اگر مفعول‌فیه بگیریم، اینگونه می‌شود که «کتب علیکم الصیام فی ایاما»؛ ایام هم متعلق به صیام است، زیرا صیام برای ماه رمضان است نه کتابت روزه(کتب)؛ یعنی خدا روزه را در رمضان واجب کرد، نه اینکه روزه رمضان را در این ماه واجب کرده و نوشته باشد.

عابدی با بیان اینکه کم کسی است که ترجمه درستی از این آیه کرده باشد، البته آیت‌الله مکارم ترجمه مناسبی دارند، اضافه کرد: ابوعلی فارسی گفته است ایاما را ظرف در نظر بگیریم، یعنی صیام در ایام معلوم و معدود و دیگری اینکه ایاما را منصوب و مفعول به در نظر بگیریم. اگر ایام را ظرف بگیریم می‌توان عامل آن را کتب بگیریم که البته گفتیم درست نیست. 

استاد سطح خارج حوزه افزود: ابوعلی فارسی گفته اینکه بگوییم ایام منسوب به صیام است، جایز نیست؛ زیرا روزه در ماه رمضان بر ما واجب است؛ صاحب مجمع البیان هم بعد از نقل اقوال، نظر خود را بیان کرده است که نقد بر زمخشری است؛ او می‌‌گوید اشکال ندارد بگوییم ایاما منصوب است و عامل آن صیام یعنی در ماه رمضان روزه بگیرید، اگر «کما» را در «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»، حال بگیریم و «ما» را موصوله و «کتب» را صله بگیریم؛ «کما» محلا منصوب است، پس «ک» محلا منصوب است. کما هم صفت مفروضا که محذوف است خواهد بود؛ نتیجه اینکه بین صله و موصول فاصله ایجاد نخواهد شد.

عابدی با بیان اینکه این اولین باری است که صاحب مجمع با همه احترام زیادی که برای ابوعلی فارسی قائل است، او را به نقد کشیده است، اضافه کرد: اخفش گفته عده فاعل ظرف است و تقدیر آیه این است که کسی که روزه نمی‌گیرد باید مدت دیگری بگیرد؛ همچنین أُخَرَ هم غیرمنصرف است و از الآخر عدول کرده است و هم وصف و هم عدل دارد و مانند صُغَر و کُبَر است.