مصادیق «جدال احسن» در برخورد با نظرات تفرقه‌افکنانه

عباس سلیمی، معاون فرهنگی آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، در گفت‌وگو با ایکنا، در پاسخ به این سؤال که منظور قرآن از جدال احسن در برابر کسانی که با فتاوای شاذی که مطرح می‌کنند و به تفرقه دامن می‌زنند چیست و با منطق آنان باید چگونه برخورد شود؟ گفت: در مورد افراد باید آگاهانه و براساس اصول دادرسی قضاوت کنیم، مخصوصاً اگر کسانی که می‌خواهند مورد قضاوت ما قرار بگیرند از فقها، دانشمندان و اندیشمندان باشند و من باید به‌ عنوان یک شاگرد قرآن حد خودم را رعایت کنم. اینکه در مورد یک مناقشه علمی یا فقهی بین اکابر حوزه مسئله‌ای پیش بیاید و هر کدام از ما بخواهد حکمی صادر کند را نمی‌پسندم. نمی گویم در مورد مسائل اجتماعی بی‌تفاوت باشیم، نظر ندهیم و تحلیل نکنیم بلکه آداب آن را باید رعایت کرد.

وی افزود: صرف نظر از ورود به ماهیت موضوع چون صلاحیت ما نیست که در مورد حلیت و حرمت و تکفیر حرفی بزنیم، جدال احسن همان اصولی است که خداوند بزرگ در قرآن به ما دستور داده: «ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ؛ با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن و با آنان به [شيوه‏ اى] كه نيكوتر است مجادله نماى»، (نحل/125) بر این اساس باید گفت‌وگوهای علمی صورت بگیرد آن هم در فضای علمی و مقدس حوزه‌های علمیه، نتیجه‌ای که می‌آید برای آن کس که در بدنه جامعه زندگی و از علما و مراجع تقلید می‌کنم ابلاغ شود نه اینکه به یک مسئله‌ای تبدیل شود که هر کسی از طرف خودش حرفی بزند.

این قاری بین‌المللی قرآن اظهار کرد: در این میانه ممکن است افرادی که علما، قرآن، امام، مکتب، شهدا، انقلاب، تشیع و تسنن را قبول ندارند، از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. وحدت یک اصل خدشه‌ناپذیر محتوم است که خداوند بزرگ در قرآن تأکید فرموده، یک بار در قالب امر و یک بار هم در قالب نهی، آنجایی که در آیات سوره مبارکه آل عمران به ما می‌فرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا؛ و همگى به ريسمان خدا چنگ زنيد و پراكنده نشويد»، (آل عمران/103) دستور وحدت می‌دهد، و آنجایی که در فراز دیگری از این کتاب آسمانی به ما می‌فرماید: «وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ؛ و با هم نزاع مكنيد كه سست‏ شويد و مهابت‏ شما از بين برود»، (انفال/46)، اگر عظمتمان از بین برود دچار فروپاشی می‌شویم، ما مکلف به بحث وحدت هستیم نه فقط در هفته وحدت، در همه هفته‌ها، در همه روزها، در همه لیالی و ایام، به نظرم می‌آید ما باید اولاً که در این رابطه بسیار با احتیاط سخن بگوییم، ثانیاً در حیطه صلاحیت‌های خودمان صحبت کنیم و ثالثاً اگر موردی پیش می‌آید آن را دامن نزنیم. به اندازه کافی از طرف دشمنان خارجی و از ناحیه سوء مدیریت برخی از دوستان عزیز در داخل کشور و از ناحیه برخی از شیطنت‌های دیگر تحت فشار هستیم، مردم واقعاً با سختی زندگی می‌کنند اگر قرار باشد که هر روز با مسئله‌ای که از نظر صلاحیت تخصصی، قانونی و شرعی به ما ربطی ندارد مسئله‌ای را در جامعه مدام مطرح کنیم و آشوب به پا کنیم، این را صلاح نمی‌دانم.

سلیمی با بیان اینکه وحدت اصل خدشه‌ناپذیر است و ما به آن معتقد هستیم، گفت: یقیناً با برادران اهل تسنن در زمینه‌های فراوانی وحدت داریم، ما یک خدا، یک کتاب، یک پیامبر، یک قبله و یک اصول مبارزه با دشمن داریم. در بعضی از موارد هم اختلاف نظر داریم ولی دلیل نمی‌شود که اگر ما یک اختلاف نظر فقهی و مذهبی با مسلمانان در میان امت محمد بن عبدالله(ص) داشتیم اجازه بدهیم به یک مناقشه منتهی به جنگ و درگیری و آشوب و خونریزی منتهی شود و دشمن هم از آن سوء استفاده کند. حتماً باید بسیار با احتیاط عمل کنیم و حتماً به وحدت جامعه و یکپارچگی آن احترام بگذاریم.

وی بیان کرد: انتظار نداریم که بزرگان دینی ما تند با هم برخورد کنند و جوری با هم برخورد کنند که دیگران خدای نکرده سوء استفاده کنند، قضایا با رعایت اصول جدال احسن که خداوند فرموده و با رعایت شأن علما که پیامبر فرموده «علماء امتی افضل من انبیای بنی اسرائیل» صورت بگیرد و در فضای علمی حوزه بدون اینکه جو نامناسبی ایجاد شود گفت‌وگو شود و نتیجه‌ای که مقرون به دیدگاه حضرت ولی عصر(عج) هست را به ما به‌عنوان بدنه اجتماع ابلاغ کنند که تکلیفمان چیست، ایرادی ندارد اگر کسی هم از صلاحیت خودش مطابق قوانین عادلانه خلع شود، نمی‌خواهیم از کسی طرفداری کورکورانه کنیم، نمی‌خواهیم کسی را هم کورکورانه محکوم کنیم و علیه کسی جو بسازیم. ما از بزرگانمان یاد گرفتیم که مجادله و بحث نکنیم، منطق داریم و کم نمی‌آوریم نیازی به تند صحبت کردن و پرخاشگری و کلمات درشت استفاده کردن نداریم، اگر این برداشت من اشتباه است، بزرگان ما را راهنمایی کنند.

چگونگی واکنش به تحرکات غیرانسانی و نابخردانه

سلیمی همچنین به تندروی‌های اخیر در کشور فرانسه در رابطه با پیامبر اعظم(ص) اظهار کرد: مناقشات بین‌المللی، درگیری‌های لفظی و سایر موارد دیگر، مسائلی است که همیشه در تطورات عالم وجود داشته، مخصوصاً در دوران معاصر این قضایا افزایش پیدا کرده است. بر اساس اخباری که بعضی مواقع ممکن است دقیق هم به ما منتقل نشود یکسری تحرکات غیرانسانی و نابخردانه که البته بار اول نیست. بحث کاریکاتور کشیدن از وجود اشرف مخلوقات، نیر اعظم و رسول اکرم، حضرت محمد مصطفی(ص)، یکی از توطئه‌های سازمان‌های اطلاعاتی و جاسوسی دنیاست که عمدتاً توسط سازمان‌های اطلاعاتی یهود هدایت می‌شود، این اقدام صورت گرفته و به ساحت مقدس پیامبر(ص) جسارت شده و رئیس‌جمهور فرانسه آقای مکرون در یک اقدام بسیار اشتباه، یک خبط بزرگ سیاسی مرتکب شده و به بهانه قانون، آزادی و جمهوری، دقیقاً همین سه واژه، از این حرکت‌ها حمایت کرده و بعد هم با صراحت ظاهراً اعلام کرده که ما عذرخواهی نمی‌کنیم، به او باید گفت کسی عذرخواهی تو را نیاز ندارد، خواستیم یک راه به تو نشان دهیم و بگوییم از کسی که خودش را رئیس‌جمهور کشوری می‌داند که خودش را به دروغ مهد آزادی می‌پندارد بعید است که در رابطه با بزرگترین شخصیت عالم بشریت این برخورد را داشته باشد، مگر ما مسلمان‌ها به هیچ پیامبری جسارت می‌کنیم؟ مگر ما به غیر پیامبر جسارت می‌کنیم؟ اگر مشاوران آقای مکرون مقداری تعقل داشتند به او می‌گفتند که قبل از اینکه این سخنرانی را کنی و این حرف را بزنی حداقل یک بار نظرات ژان ژاک روسو را به‌عنوان یک دانشمند بزرگ فرانسوی مطالعه کن، ببین لامارتین به‌عنوان یک دانشمند فرانسوی چه می‌گوید، ببین ویکتورهوگو با آن جایگاه بلند ادبی که دارد و در آن شعری که در وصف پیامبر اکرم(ص) می‌گوید چگونه ایشان را ستایش می‌کند، ببین الکساندر دوما در مورد پیامبر ما چه می‌گوید، ببین سایر بزرگان و اندیشمندان غربی در مورد پیامبر ما چه می‌گویند، چرا به بهانه قانون و مسائل لیبرالیستی از یک حرکت بی‌ادبانه نسبت به یک شخصیت قدسی دفاع می‌کنی؟

پیشنهاد اعلام جرم توهین‌کنندگان به پیامبر(ص) در مجامع بین‌المللی

وی ادامه داد: رئیس‌جمهور فرانسه در این رابطه اشتباه کرده و یقیناً مسئولان ذی‌ربط، از وزارت امور خارجه گرفته تا سایر ارکان مسئول در دولت جمهوری اسلامی ایران، باید واکنش مثبت نشان دهند و حتی به نظر من می‌توان این حرکت را به ‌عنوان یک جرم بین‌المللی مطرح کرد، چون در تمام مکاتب حقوقی اهانت جرم شمرده شده و مکرون به پیامبر قریب دو میلیارد انسان اهانت کرده و از نظر ما مجرم است، ما باید در دیوان دادگستری لاهه و سایر مراجع رسماً بدون اهانت و پرخاشگری، علیه ایشان استدلال حقوقی کنیم و براساس ضوابط حقوقی بین‌الملل اعلام جرم کنیم؛ حقوقدانان فرهیخته‌ای وجود دارند که رسیدگی می‌کنند یا نمی‌کنند، ولی این در تاریخ ثبت می‌شود که ما تو را مجرم و هتاک می‌دانیم و علیه تو اقدام قانونی کردیم و همه عالم بدانید که سیستم حقوقی و قضایی عالم ضعیف است و نمی‌تواند در برابر دفاع از حق وظایف خودش را انجام دهد، ما باید چنین کاری کنیم. البته در کنارش، راهپیمایی‌ها، همایش‌ها محکومیت این فرد و کسانی که چنین تفکری دارند باز هم از وظایف ماست. در عین حال باید مراقب باشیم کاری نکنیم که دین ما را و مکتب پیامبر ما را متهم به خشونت و بی‌عدالتی کنند. درصدد طرح مصادیق آن نیستم اما فکر می‌کنم در قبال هر عملی باید مبنای شرعی داشته باشیم.

وی با طرح این سؤال که اگر یک نفر چنین جسارتی کند تکلیف ما چیست؟ بیان کرد: این تکلیف را باید صاحبان فتوا، علما، مراجع و بزرگان ما مشخص کنند و به ما بگویند که تکلیفمان در قبال این موضوع چیست و ما هم به عنوان مقلدانی که از رهنمودهای اولیای دینی خودمان اطاعت می‌کنیم مطابق همان عمل کنیم نه تندتر و نه کندتر.