«سند راهبردی قرآن» در انتظار حمایت شورای فرهنگ عمومی

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، در ادامه سلسله‌ گزارش‌های این رسانه قرآنی در واکاوی علل و عوامل اجرایی نشدن سند راهبردی توسعه فرهنگ قرآنی استان مصوب سال ۹۶ و با افق اجرایی ۸ ساله، مسعود داوری، استاد باسابقه قرآن در استان و یکی از اعضای کارگروه تدوین‌ این سند یادداشتی در خصوص محتوا، اهداف تدوین و ضرورت‌های اجرای این اساس‌نامه جامع قرآنی تهیه کرده و در اختیار ایکنا قرار داده است که متن کامل آن در ادامه می‌آید.

یک نتیجه خوب و ارزنده معلول همکاری و هماهنگی چندین مؤلفه است. نیازسنجی حقیقی، استفاده از نیروهای کارشناس و زبده، زمینه‌سازی مادی و فیزیکی مناسب، مدیریت توانمند و خلاق، استفاده از نیروهای اجرایی متعهد و و با اخلاص، صرف هزینه‌های کافی و بجا و داشتن برنامه‌ریزی‌های دقیق و اهداف بلندمدت و ... از جمله این مؤلفه‌هاست.

سند راهبری توسعه فرهنگ قرآنی چهارمحال‌وبختیاری که به دنبال درخواست شورای توسعه فعالیت‌های قرآنی استان از کارگروه پژوهش و آموزش عالی که مسئولیت آن به دانشگاه شهرکرد سپرده شده بود، به‌عنوان یک خروجی خوب و ارزشمند تولید و در قالب یک الگوی شایسته به دیگر استان‌های کشور معرفی شد، از همین مؤلفه‌های پیش گفته البته تا مرحله «تصویب سند» بهره‌مند بود.

در گام نخست‌، برای تدوین‌کنندگان سند که جمعی حدوداً 10 نفره از اساتید، فعالان و صاحب‌نظران قرآنی استان بودند مسجل شده بود که نیاز به یک سند مترقی، رشددهنده، جلوبرنده و انسجام‌بخش کاملاً ضروری است. از دیگرسو اعضای مجموعه‌ای که این حقیر هم توفیق حضور در جمع ارزشمند آنان را پیدا کرده بودم حقیقتاً دلسوز و علاقه‌مندِ خدمت و در عین حال زبده این کار بودند و با احاطه علمی و اشراف بر نقاط قوت و ضعف فعالیت‌های قرآنی استان و با توجه به ظرفیت نیروی انسانی هر منطقه قریب به یک سال جلسات مشورتی خوبی را با فشردگی برنامه و پشتکار فراوان در جهت رفع نیازهای قرآنی 8 سال آینده استان برنامه‌ریزی کردند که انصافاً سند قابل قبولی هم تدوین شد.

محتوای سند راهبردی توسعه فرهنگ قرآنی استان بر مبانی 4 گانه استوار است که نخست بررسی سرمایه‌ها و ویژگی‌های استان اعم از سرمایه‌های نهادی، انسانی، مالی، دانشی و نیز سرمایه‌های خاص و منحصر بفرد استانی را شامل می‌شود. دوم، اهداف فعالیت‌های قرآنی استان تا افق 1404 در حوزه‌های آموزش عمومی، پژوهش و آموزش عالی، تبلیغ و ترویج، حوزه ارزشمند مدیریت استانی امور قرآنی با تشکیل شورای نخبگان قرآنی استان؛ سوم، انجام اقدامات متناظر برای رسیدن به اهداف فوق و چهارم، شناسنامه‌دار کردن اقدامات با 21 شناسنامه. این سند جامع در مهرماه ۹۶ در شورای توسعه فعالیت‌های قرآنی استان به تصویب رسید.

تا اینجای کار‌، تعاملات و همکاری‌ها کارکرد خوبی داشتند اما در سطح بالاتر این اتفاق نیفتاد و بندهای سند محقق نشد. بخشی از علت متوقف شدن سند را باید در محدودیت‌های قانونی بالادستی و بخشی دیگر را در محدودیت‌های اقتصادی و موارد دیگر جستجو کرد. از جمله اینکه، مدت کوتاهی پس از تصویب سند راهبردی توسعه فرهنگ قرآنی، متأسفانه شورای توسعه فعالیت‌های قرآنی استان منحل و با شورای فرهنگ عمومی ادغام شد تا سالی یکی دو جلسه بیشتر برای این مهم قرآنی در نظر گرفته نشود و لذا این سند به حاشیه رفت. در واقع سندی که بر اساس ظرفیت‌‌های استان، واقعیت‌ها و همچنین قابلیت عملیاتی بودن توسط عده‌ای از کارشناسان دغدغه‌مند قرآنی تدوین شد یا به‌دلیل محدودیت قوانین بالادستی و یا به‌دلیل اینکه حقیقت و ضرورت سند به‌طور کامل برای اعضاء درک و یا احساس نشد، اهتمامی هم برای اجرای آن از جهت آثاری که می‌توانست در پرتو اجرای سند در مسیر رشد و بالندگی فرهنگ قرانی از خود به‌جا بگذارد، صورت نگرفت.

از طرف دیگر، به‌واسطه نبود یا کمبود اعتبارات، حمایت‌کننده مالی مشخصی از نهادها، ارگان‌ها و ... برای اجرای سند و طرح‌های آن قبول مسئولیت نمی‌کردند لذا همان چیزی که از فضای حاکم بر فعالیت‌های قرآنی در سطح کلان به ذهن متبادر می‌شد اتفاق افتاد و این سند با انبوهی از ظرفیت‌های خوب و ارزشمند به حاشیه رفت و در کنار اسناد دیگر بایگانی شد.

هم‌اکنون که به اواخر سال 99 نزدیک می‌شویم در حقیقت سه سال از دوره 4 ساله اول (96 تا 1400) را از دست داده‌ایم اما امیدواریم که شرایط اقتصادی بهتری در کنار تغییر نگاه‌های حساس‌تر به مباحث قرآنی ایجاد شود و همگان با دلسوزی‌های بیشتر بتوانند دست به دست هم داده و زمان از دست رفته را جبران کنند.

ما باید متوجه باشیم که اگر بخواهیم فعالیت‌های قرآنی پیش برود تا زمانى كه به این امر حقیقی و ارزشمند توجه کافی نداریم، نباید منتظر اتفاق خاصی باشیم. این امر مسجل است که با حرف و شعار و بخشنامه کار جلو نمی‌رود بلکه نیازمند کار عملیاتی و در کنار آن، صرف مناسب هزینه، یعنی به اندازه کافی و بجا و به‌موقع است.

همچنان که دشمن برای رسیدن به اهدافش مثلاً در زمينه حذف حجاب در جامعه اسلامی ایران، برنامه‌ریزی‌های متنوع و حساب‌شده‌ای دارد و از تمام ظرفیت‌ها و امکانات تکنولوژیکی و ... استفاده می‌کند و برای نیل به هدفش هزینه‌ می‌کند و تا نرسیدن به هدف مطلوبش از پا نمی‌نشیند، ما نیز باید برای انجام کار خیر و کار فرهنگی چنین باشیم. چه کاری باارزش‌تر از توسعه فرهنگ قرآنی؟ باید تعهد و انرژی و ظرفیت‌های اقتصادی را در این راه به کار بگیریم.

ما در سطح کلان کشور، در زمینه نظامی احساس نیاز کرده‌ایم که باید روی پای خود بایستیم‌ به نیروها و ظرفیت‌های داخلی توجه کنیم که هزینه‌های خوبی هم صرف می‌کنیم و نتایج خوبی هم گرفته‌ایم تا جایی که در منطقه حرف اول را می‌زنیم. در زمینه اقتصاد اما مشخص است که برنامه ویژه و منسجمی نداشته و لذا در شرایط و جایگاه مناسب اقتصادی هم قرار نداریم.

به نظر می‌رسد در یکی دو دهه اخیر، به لحاظ شرایط خاص اقتصادی و سیاسی حاکم بر کشور، حساسیت و توجه به مباحث فرهنگی جامعه قدری کم شده و در اولویتی پایین‌تر از مباحث اقتصادی و وضعیتی به مراتب ضعیف‌تر و محدودتر از اقتصاد دارد.

توجه به فعالیت‌های زیربنایی قرآن و عترت و آثار و برکاتی که به‌دنبال آن می‌تواند بر جامعه داشته باشد کمرنگ شده و گواه این موضوع هم حجم بسیار محدود اعتباراتی است که برای قرآن در کل کشور تخصیص داده می‌شود و همین اعتبار اندک نيز غالباً با آنچه در عمل توزیع یا مصرف می‌شود نیز بسیار تفاوت داشته و کمتر است.

با وجود مشکلات و محدودیت‌های فراوان، فعالیت‌های فردی و جمعی و اجرای مراسم بزرگ دینی و مذهبی برای تقویت فضای فرهنگی و قرآنی انجام می‌شود و کارهای خوبی هم صورت می‌گیرد اما برای رشد و پیشرفت، وجود نظیر این سندها و منشورهای قرآنی در جامعه ضرورت دارد. ظرفیت‌های قلیل اقتصادی باید طبق برنامه کلان استانی در مسیر درست هدایت شده و از موازی‌کاری و خرج‌های زاید و احیاناً سطحی و روبنایی پرهیز شود و الگوهای بهتری برای سال‌های آینده در جهت رشد بیشتر فراهم گردد. جامعه نیاز دارد که از حقیقت قرآن و عترت در سطح و عمق بیشتری بهره‌مند شود و در این راه هر چه بیشتر هزینه شود، آثار بیشتری بر جامعه مترتب خواهد بود.

هزینه برای فرهنگِ جامعه و معرفت دینی و قرآنی، هزینه نیست بلکه درآمد و سرمایه‌گذاری است. با رشد فرهنگ و معنویت، بسیاری از زشتی‌ها، منکرات و نابسامانی‌ها مجال ظهور نمی‌یابند. هر چقدر در زمینه فرهنگ و کسب معرفت دینی و قرآنی کم بگذاریم باید هزینه‌های هنگفتی برای ساختن زندان‌های بیشتر و بالا بردن تعداد نیروهای امنیتی‌ مبارزه با بیماری‌های روحی و روانی، بازپروری مجرمان و معتادان و یا مبارزه با زشتی‌ها و آسیب‌هایی مانند مواد مخدر ایدز و ... صرف کنیم.

به نظر بنده، حمایت شورای فرهنگ عمومی استان از اجرای سند راهبردى توسعه فرهنگ قرآنی استان‌، خاصه تشکیل شورای 6 نفره نخبگان قرآنی استان از جمله با برکت‌ترین تلاش‌هایی خواهد بود که برای مسئولان و آحاد جامعه اسلامی زمینه‌ساز خیرات و برکات فراوان خواهد بود و در زندگی دنیایی و اخروی نیز اثر خوب خودش را خواهد گذاشت.

ناگفته نماند كه بسیاری از مؤسسات‌، خانه‌های قرآن، اساتید و فعالان قرآنی و قاریان و حافظان به لطف اعتقاد و تعهد دینی خود و از سر دلسوزی به تناسب توان و ظرفیتشان، فعالیت‌های قرآنی مطرح شده در سند راهبردی توسعه فرهنگ قرآنی استان را پیاده کرده و یا در حال اجرا هستند. مثال بارز آن، برگزاری جلسات مجازی قرآنی و یا محافل انس با قرآن و کرسی‌های تلاوت است اما به اجرا در آمدن سند و حمایت مسئولان و تأمین اعتبارات لازم، پیشبرد کار را بهتر و منسجم‌تر خواهد کرد.

مسعود داوری