«آموزش و سلامت»؛ دوگانه بازگشایی مدارس در سایه کرونا
یک هفته از آغاز سال تحصیلی در شرایط کرونایی می‌گذرد و بسیاری از خانواده‌ها به دلیل بازگشایی زودتر از موعد مدارس ناچار به پیگیری امور تحصیلی فرزندان در کنار نگرانی‌ها درباره سلامتی آن‌ها هستند.
یک هفته از آغاز سال تحصیلی در شرایط کرونایی می‌گذرد و دانش‌آموزان در مناطق زرد و سفید با در نظر گرفتن زمان‌بندی‌ها به مدرسه می‌روند؛ جایی که باید با قوانین جدید بهداشتی ناشی از شیوع ویروس کرونا دست و پنجه نرم کنند. این قوانین شامل فاصله‌گذاری اجتماعی، بهداشت عمومی و الزام پوشیدن ماسک و دستکش است.
کارشناسان آموزشی معتقدند که اکثر کودکان و نوجوانان از بازگشت به مدرسه و همنشینی با همسالان خود خوشحال و هیجان‌زده می‌شوند. در شرایط خاص کنونی این معادله بر هم خورده و بسیاری از دانش‌آموزان از بازگشایی مدارس و الزام به رعایت تمهیدات کرونایی و فضای عجیب فعلی مضطرب و نگران می‌شوند. در کنار این مشکلات عاطفی و روانی دانش‌آموزان، پدر و مادرها نیز علاوه بر تحمل بار روانی آسیب‌های کرونا، نگران حضور فرزندانشان در مدارس هستند و بار تحصیل آنان در شرایط کرونایی بر انبوه دغدغه‌ها اضافه شده است.
محمدیاسین سیفی، دکترای تخصصی روانشناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور چهارمحال‌وبختیاری، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به اینکه خانواده‌ها به دلیل بازگشایی مدارس ناچار به پیگیری امور تحصیلی فرزندان خود هستند، اظهار کرد: دو راه پیش روی آنان وجود دارد. نخست حضور فرزندان در مدرسه و دوم پیگیری آموزش از طریق مجازی که هر دو شیوه مشکلات جدی را پیش روی بسیاری از خانواده‌ها قرار داده است. اگر فرزندان بنا به شرایط منطقه خود به شکل حضوری به تحصیل بپردازند مهم‌ترین دغدغه خانواده‌ها دغدغه سلامتی است؛ چرا که فرزندان به‌ویژه در سنین پایین‌تر قادر به رعایت تمام و کمال اصول ضروری بهداشتی نیستند و از دیگر سو خانواده‌ها این نگرانی را دارند که آیا زیرساخت‌های مدرسه فرزندشان برای رعایت پروتکل‌ها و حفظ فاصله اجتماعی مناسب است؟
سیفی بیان کرد: تعداد بسیار زیادی از دانش‌آموزان در سنینی قرار دارند که درک صحیحی از رعایت ضوابط بهداشتی و ضرورت آن ندارند، همچنین با نگاه کلی به وضعیت تجهیز دانش‌آموزان به محافظ‌های بهداشتی می‌توان پی برد که برخی خانواده‌ها توانسته‌اند با تهیه تمامی ملزومات مانند ماسک، شیلد، دستکش و ... فرزندان را کاملا مجهز به مدرسه بفرستند و برخی دیگر از این مهم عاجز بوده‌اند؛ لذا سطح دسترسی خانواده‌ها به امکانات بهداشتی نیز متفاوت است.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه بسیاری از اقشار گوناگون مردم بر حسب شرایط اقتصادی قادر به تامین اقلام گوناگون بهداشتی برای فرزندان محصلشان نیستند، افزود: بخشی از جامعه درگیر با معضل کرونا در تامین مایحتاج اولیه زندگی دچار مشکل شده و امسال هزینه تهیه اقلام بهداشتی نیز به هزینه تحصیلی خانواده‌ها اضافه شده و از توان بسیاری از آنان خارج است.
سیفی با ذکر اینکه خطرات بالقوه شیوع کرونا و ناقل بودن دانش‌آموزان همواره وجود دارد، تصریح کرد: این فضا زمینه انتقال ویروس به کادر آموزشی مدرسه، افراد جامعه و اعضای خانواده را فراهم می‌کند و تبعات نامطلوبی را در پی دارد.
استرس؛ تقلیل‌دهنده سطح ایمنی بدن
وی اضطراب ناشی از چنین شرایطی را که از پدر و مادر و بعضا کادر آموزشی مدرسه به فرزندان منتقل می‌شود یادآور شد و گفت: استرس شاخصی است که سیستم ایمنی بدن را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و تضعیف می‌کند. لذا زمینه برای ایجاد و انتقال بیماری‌ها بهتر فراهم می‌شود.
سیفی سوی دیگر ماجرای تحصیل در سال جاری تحصیلی را آموزش غیر حضوری در خانه دانست و بیان کرد: در این سناریو نیز مسائل جدی اقتصادی مطرح است و بسیاری از خانواده‌ها به‌ویژه در شرایط کرونایی از لحاظ مالی و معیشتی تضعیف شده‌اند؛ لذا دسترسی به ابزار مناسب آموزش مجازی این دغدغه و فشار روانی را در خانواده‌ها ایجاد کرده که ممکن است فرزندان از تحصیل عقب بمانند و آسیب ببینند.
فشار روانی برای خرید گوشی هوشمند
این روانشناس تأکید کرد: داشتن گوشی ساده برای پدر و مادرها تا زمانی که ضرورت گوشی هوشمند مطرح نبود حمل بر عقب‌ماندگی و امروزی نبودن و ... نمی‌شد اما امروز این بار روانی بر خانواده‌ها وارد است که به هر طریق ممکن بتوانند گوشی هوشمند را با قیمت‌های سرسام‌آور برای فرزندانشان تأمین کنند؛ بنابراین خانواده‌ها این آسیب و فشار مضاعف را نیز تحمل می‌کنند که نابرابری اقتصادی منتهی به نابرابری تحصیلی شده است.
سیفی گفت: همه خانواده‌ها توان همراهی دانش‌آموزان در مباحث تحصیلی و کمک‌آموزشی را به‌ویژه برای فرزندان مقطع متوسطه ندارند؛ لذا آسیب دیگری که متوجه فرزندان و خانواده‌هاست نابرابری سطح سواد پدر و مادر در خانواده‌های مختلف است و بسیاری از دانش‌آموزان نمی‌توانند همراهی خانواده را در کمک به امر تحصیل داشته باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور استان بیان کرد: خانواده‌هایی که به لحاظ اقتصادی و فرهنگی سطح بالاتری دارند می‌توانند امکانات و ابزار ضروری آموزش حضوری و مجازی را برای فرزندان خود فراهم کنند و چه بسا با کمک معلم خصوصی سطح علمی فرزندشان را تقویت کنند. اما خانواده‌های ضعیف و آسیب‌دیده در حیطه آموزشی فرزندانشان نیز بیش از پیش ضعیف‌تر و آسیب‌دیده‌تر می‌شوند و از قافله تحصیل عقب می‌مانند.
سیفی حضور فرزندان در خانه در ساعاتی که باید در مدرسه می‌بودند را مسئله دیگری دانست که سبب آسیب‌های روحی و روانی فرزندان می‌شود و گفت: این امر سبب افزایش تنش‌ها و چالش‌های ارتباطی و عاطفی میان فرزندان و والدین می‌شود، سرپیچی فرزندان از دستورات و خواسته‌های پدر و مادر در امور تحصیلی و غیرتحصیلی سبب افزایش بگومگوها و دعواها می‌شود.
آسیب‌های روانی کرونا بر دانش‌آموزان
این روانشناس تأکید کرد: عموماً دانش‌آموزان به‌ویژه در امور تحصیلی حرف‌شنوی بهتری از معلم دارند، آسیب بزرگ تبدیل رابطه پدر - فرزندی و مادر - فرزندی به معلم - شاگردی در خانه است که سبب متزلزل شدن نقش‌ها و جایگاه‌ها در خانواده می‌شود. پدری که تا دیروز جایگاه و ابهت پدری داشت امروز در حالی که زمینه و آمادگی روحی و مهارت ندارد، باید نقش معلم را برای فرزندش ایفا کند. به این ترتیب به هر دو نقش پدری و معلمی آسیب وارد می‌شود.
سیفی ادامه داد: این تغییرات هر چند موقتی در جایگاه‌ها و نقش‌ها منجر به اختلال در روابط عاطفی فرزندان و پدر و مادر می‌شود، نظیر این معضل و آسیب را در ایام کرونایی در برخی خانواده‌ها و زوج‌ها شاهد هستیم که ذیل عنوان طلاق کرونایی شناخته می‌شود. از ابتدای مهرماه به استرس‌های ناشی از بیماری و فشارها و آسیب‌های اقتصادی بار اضطراب تحصیل فرزندان نیز اضافه شده است و آسیب‌های حادتری را در پی دارد. برخی آسیب‌های روانی کرونا بیش از یک سال و دو سال ماندگار خواهد بود و خانواده‌ها را آزار خواهد داد و خانواده‌ها باید تلاش کنند تا حد امکان از این آسیب‌ها بکاهند.
وی با تأکید بر اینکه آموزش حضوری بر مجازی اولویت دارد، ادامه داد: خانواده‌ها با اتخاذ تدابیر لازم در مناطقی که شیوع کرونا کمتر است و زیرساخت آموزش حضوری در مدارس به ویژه رعایت فاصله اجتماعی وجود دارد، فرزندانشان را از آموزش حضوری و حضور در کنار معلمان و دوستانشان محروم نکنند.
این مدرس دانشگاه در استان سلامتی را رکن ارجح دانست و گفت: تا زمانی که حفظ جان و صحت و سلامتی در خطر باشد پرداختن به امور ثانویه مانند مدرسه و تحصیل و آموزش موضوعیت ندارد؛ لذا خانواده‌ها نقش مهمی در مدیریت این مسئله دارند و می‌توانند فرزندان را چه در آموزش حضوری و چه مجازی به خوبی هدایت کنند تا شاهد کمترین آسیب‌ها باشیم.
راه‌های تقویت مسئولیت‌پذیری دانش‌آموز
سیفی با بیان اینکه در صورت آموزش صد در صد مجازی دانش‌آموزان نباید ارتباط او را به طور کامل با فضای مدرسه قطع کرد، افزود: توصیه می‌شود که پدر و مادرها با هماهنگی مدرسه ماهی حداقل یکبار فرزندان خود را با رعایت تمامی ضوابط بهداشتی به مدرسه و دیدار معلم ببرند و دانش‌آموز نیز ملزم باشد تکالیفی را به معلم ارائه دهد. این امر سبب قانونمند بار آمدن و تقویت مسئولیت‌پذیری و تعهد به کار در دانش‌آموز می‌شود، همچنین این رویه سبب کاهش چالش میان خانواده‌ها و فرزندان می‌شود و ارتباط اجتماعی دانش‌آموز با معلم و مدرسه قطع نمی‌شود.
این روانشناس با ذکر اینکه شرایط فعلی شرایطی بحرانی است که قطعاً بسیاری از اصول و ضوابط شرایط طبیعی بر آن حاکم نیست، اضافه کرد: طبیعتا دوری از مدرسه برای دانش‌آموزان دشوار است و چه بسا برای حضور در مدرسه بی‌قراری و بهانه‌گیری کنند یا حاضر نباشند از محافظ‌های بهداشتی استفاده کنند، اما سلامت جسمانی اولویت شرایط بحرانی کنونی است و باید تلاش کرد که شیوع ویروس تا حد امکان کمتر و کمتر شود.
سیفی گفت: محدودیت حضور دانش‌آموزان در مدرسه و روی آوردن آنان به آموزش در فضای مجازی قطعاً منجر به آسیب‌هایی در حیطه رشد اجتماعی و ورود به فضای نه چندان سالم مجازی خواهد شد. در این میان خانواده‌ها باید با در نظر گرفتن اولویت‌ها، به این دو آسیب جدی نیز توجه و فعالیت‌های مجازی فرزندان را کنترل کنند.
انتهای پیام
