چگونه احساس خوشبختی کنیم؟ / قرآن؛ نسخه سعادت انسان

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، جستجوی خوشبختی و سعادت به علت فطری بودن و عجین بودن با سرنوشت‌های انسانی قدمتی به طول عمر بشر دارد. از سقراط و افلاطون و ارسطو و ملاصدرا و امام٬ محمد غزالی تا متأخرین و اندیشمندان عصر حاضر همه تعاریف گوناگونی از خوشبختی ارائه داده‌اند.

خوشبختی یک احساس درونی است و افکار و عواطف مثبت باعث احساس خوشبختی در افراد می‌شود. نظام فکری منفی باعث بروز و تشدید احساسات ناخوشایند در افراد می‌شود.

در این گزارش ابتدا عوامل اصلی بروز احساس عدم خوشبختی در افراد را مرور می‌کنیم، سپس تبیینی از خوشبختی و مولفه ‌های آن از دیدگاه قرآن کریم، روایات نبوی و نیز نظر برخی اندیشمندان بزرگ ارائه می‌شود.

سوگل فعال، کارشناس ارشد مشاوره در دانشگاه شهرکرد در گفت‌وگو با ایکنا، در پاسخ به این پرسش که چرا برخی افراد احساس خوشبختی نمی‌کنند، اظهار کرد: در این خصوص می‌توان به مسائل متعددی اشاره کرد، سبک زندگی افراد و دایره دید هر فرد نسبت به خوشبختی و شادمانی یکی از عواملی است که میزان حس خوشبختی را در افراد مشخص می‌کند.

رابطه نگرش مثبت و حس خوشبختی

وی افزود: افرادی که نگرش مثبت‌تری نسبت به وقایع اطراف خود دارند، در زندگی خود احساس خوشبختی بیشتری می‌کنند، ضمن اینکه روابط اجتماعی قوی و مستدام و داشتن دوستانی صمیمی به خصوص در خانم‌ها حس خوشبختی و اعتماد به نفس افراد را بالا می‌برد.

فعال موفقیت را یکی دیگر از مسائلی برشمرد که سبب حس بهتر انسان‌ها نسبت به وقایع می‌شود و تصریح کرد: موفقیت ابعاد گونانونی را مانند اشتغال، تحصیل و ... در بر دارد و هر قدر که افراد اعتماد به نفس و عزت نفس بالاتر و احساس بهتری نسبت به خود و زندگی داشته باشند، حس خوشبختی در آن‌ها پررنگ‌تر خواهد بود.

از کمال‌گرایی تا حس عدم خوشبختی

کارشناس ارشد مرکز مشاوره دانشگاه شهرکرد تصریح کرد: تلاش برای بهبود وضعیت فعلی در زندگی افراد باعث می‌شود که احساس خوشبختی کنند، اما افراط در آن و کمال‌گرایی، باعث عدم اعتماد به نفس و در نتیجه عدم رضایت در زندگی و نهایتاً منجر حس عدم خوشبختی می‌گردد.

فعال توقع نداشتن از دیگران را از جمله عوامل داشتن یک ذهن آرام دانست و گفت: این امر سبب می‌شود که فرد ارتباطات قوی‌تری را با دیگران حفظ کند. همچنین مقایسه‌ زندگی خود با دیگران از جمله عواملی است که باعث افزایش بخل و حسادت در افراد می‌شود که این عوامل باعث تقلیل حس خوشبختی در فرد می‌شود.

کارشناس ارشد مرکز مشاوره دانشگاه شهرکرد بیان کرد: نشخوار فکری، اتفاقات منفی و تکرار آن‌ها باعث ناراحتی فرد و در نتیجه احساس ناخوشایند می‌شود. فاصله گرفتن از افرادی که احساس منفی را در ما تقویت می‌کنند یکی از راهکارهایی است که افراد می‌توانند برای به دست آوردن خوشبختی از آن استفاده کنند.

وی با تاکید بر اینکه باورهای غلط راجع به امور مختلف روزمره و دیگران باعث از بین رفتن حس خوشبختی در افراد می شود، گفت: اگر باورهای غلط ما تعیین‌‌کننده میزان خوشبختی باشد، کوچک‌ترین شکست یا اختلاف سلیقه با دیگران برای ما حس ناخوشایندی را ایجاد می‌کند. جملاتی مانند: اگر چنان شود اگر چنین نشود ... از جمله این باورهای غلط هستند.

فعال گفت: برای رسیدن به خوشبختی باید عینک بدبینی را از چشم برداریم و دید خود را نسبت به وقایع تغییر دهیم. دیدن نیمه پر لیوان یکی از روش‌هایی است که باعث می‌شود افراد حس خوشبختی داشته باشند، اگر یاد بگیریم که از اتفاقات کوچک شیرین لذت ببریم و از مسائل جزئی راحت‌تر بگذریم، حس خوشبختی را در خود تقویت کرده‌ایم.

کارشناس ارشد مرکز مشاوره دانشگاه شهرکرد تأکید کرد: زندگی در زمان حال، برنامه‌ریزی برای آینده و تلاش برای بهتر زیستن باعث می‌شود که ما حس خوشبختی داشته باشیم. اگر در گذشته زندگی کنیم یا بیش از حد نگران آینده باشیم حس خوشبختی ما تقلیل می‌یابد، هوش هیجانی بالا و توانایی مقابله با مشکل و فشارهای روانی باعث می‌شود که افراد در زندگی موفقیت بیشتری در ارتباط با دیگران داشته باشند و این امر رابطه مستقیم با میزان خوشبختی افراد دارد.

فعال گفت: داشتن هدف مشخص و ارزش‌های محکم در زندگی و در پیش گرفتن زندگی معنوی باعث می‌شود که دید افراد نسبت به مسائل مثبت‌تر و احساس خوشبختی پررنگ‌تر شود.

قرآن؛ عین سعادت و خوشبختی

در ادامه گزارش، نادعلی نصر، قاری و استاد قران کریم در چهارمحال‌وبختیاری در تبیین خوشبختی از دیدگاه قرآن کریم، اظهار کرد: نفس وجود قرآن عین سعادت و خوشبختی است چرا که قرآن کتاب هدایتگر و نسخه سعادت انسان است و برای رشد و تعالی بشر آمده و تمام بیانش برای رسیدن انسان‌ها به کمال و سعادت و خوشبختی است.

وی با استناد به آیه ۲۶ از سوره نساء که دربردارنده‌ هر دو موضوع «خوشبختی» و «سعادت« است، گفت: در آیه «یُریدُاللهُ لِیُبَیِّنَ لَکُم وَ یَهدِیَکُم سُنَنَ الَّذینَ مِن قَبلکُم وَ یَتُوبَ عَلَیکُم وَاللهُ عَلیمُ حَکیم»، خداوند راه سعادت را برای انسان‌ها بیان می‌کند و به آداب و اخلاق ستوده پیشینیان توجه می‌دهد.

این قاری با سابقه قرآن در استان افزود: همچنین آیه‌ ۱۶۱ از سوره مبارکه انعام، راه راست، هدایت و آیین پاک ابراهیم(ع) را از نشانه‌های سعادت و پیروان این آیین راسعادتمند می‌داند.

نصر به آیات ۱۰۵ الی ۱۰۸ سوره‌ هود نیز اشاره و تصریح کرد: خداوند در این آیات، سعادت و شقاوت را به عنوان دو موضوع متضاد یادآوری کرده و می‌فرماید: «روز قیامت هیچکس جز به فرمان خدا سخن نگوید، در آن روز خلق بر دو فرقه می‌شوند، برخی شقی با روزگاری بد و بعضی سعید و خوشبخت، باروزگاری خوش. اما اهل شقاوت همه در آتش دوزخند در حالی‌که آه و ناله و حسرت می‌کشند. آن‌ها تا آسمان و زمین باقی است در آتش دوزخ مخلدند، مگر آنکه مشیت خدا بخواهد نجاتشان دهد و اما اهل سعادت تا زمین و آسمان باقی است در بهشت باقی و مخلدند». می‌بینیم که در واقع اهل بهشت همان سعادتمندان هستند.

وی بیان کرد: در بسیاری دیگر از آیات قرآن کریم هرجا که سخن از آرامش، هدایت و سخن از رحمت است همه نشانه‌ سعادت است و رستگاران سعادتمند هستند.

نصر با اشاره به معنای خوشبختی در کلام پیامبر اسلام(ص)، بیان کرد: رسول اکرم(ص) نیز در این باره بیانات و تاکیدات فراوانی دارد که با رجوع به نهج الفصاحه می‌توان روایات نورانی فراوانی در این خصوص یافت. ایشان فرمودند: السَّعادتُ کُل السَّعادتِ طولُ العُمرِ فی‌طاعَه اللهِ، سعادت کامل و عمر دراز در اطاعت خداست. در بیان دیگری از آن حضرت داریم که اِنَّ السَّعیدَ لَمَن جَنَّبَ الفِتَنَ و لَمَنِ ابتُلِی فَصَبَرَ، خوشبخت آن است که از فتنه‌ها کناره گیرد و در وقتی که به زحمتی مبتلا شود صبر کند.

وی با نقل روایتی از پیامبر(ص)، گفت: حضرت در روایت ۱۲۴۲ از نهج‌الفصاحه تصویر زیبایی از خوشبختی ارائه می‌کنند و می‌فرمایند: «سه چیز مایه‌ خوشبختی و سه چیز مایه‌ بدبختی است. آنچه مایه‌ خوشبختی است زن پارسایی است که دیدارش تو را مسرور سازد و وقتی از او غایب شوی او را در عفت خویش و نیز در مال خود امین بدانی، و مرکب راهوار که تو را به مقصد رساند و خانه‌ای که وسیع باشد. و اما سه چیز که مایه‌ بدبختی است: زنی است که دیدارش تو را دلگیر سازد و با تو زبان‌درازی کند و وقتی که از او غایب شوی وی را بر عفت خویش و مال خود امین ندانی و مرکب کُندرفتار که اگر او را بزنی تو را به رنج اندر آرد و اگر به حال خود واگذاری تو را به مقصد نرساند و خانه‌ کوچک که جای کم داشته باشد».

خوشبختی در کلام برخی اندیشمندان

نصر با بیان اینکه سعادت و خوشبختی به همراه آدم زاده نمی شود و با تلاش به دست می‌آید، ادامه داد: افلاطون می‌گوید: هر کسی آنچه را که منجر به خوشبختی می‌شود با تکیه بر خود به دست آورد و به دیگران وابسته نباشد، او بهترین روش را برای زندگی خوشبختانه برگزیده است.

وی به دیدگاه ملاصدرا در خصوص سعادت اشاره و بیان کرد: سعادت نیل به مطلوب است. سعید نقیض نحس است و سعادت ضد شقاوت است. از دیدگاه ملاصدرا، نفوسی که مایل به مادیات و غرق در شهوات باشند، به کلی از درک حقایق محرومند و شقی هستند، نفوسی که مایل به مطلوبند و از منبع کل کسب فیض می‌کنند، سعادت آنها همین است که رو به کمال هستند.

نصر در پایان با یادآوری دیدگاه امام محمد غزالی در خصوص خوشبختی، گفت: غزالی در این موضوع صاحب سبک است و کتاب او درباره کیمیای سعادت، شهره‌ همگان است. او سعادت را شامل شناخت حق تعالی، شناخت نفس، معرفت دنیا و معرفت آخرت و تکیه بر عبادت و صحت معاملات می‌داند.

باید گفت که رسیدن به احساس سعادت و خوشبختی چه از دیدگاه روانشناسی و چه با رجوع به آموزه‌های قرآن و روایات معصومان(ع)، در گرو رسیدن به تمامی خواسته‌ها و آرزوها نیست، بلکه مولفه‌هایی مانند نگرش مثبت، پرهیز توقع از دیگران، پرهیز از افکار منفی و در یک کلام پایبندی به ارزش‌های اخلاقی و معنوی با اتصال به گنجینه غنی دین و مبانی نورانی آیات و روایات تا یافتن راه هدایت و بندگی، راه‌های رسیدن به احساس خوشبختی و رضایت در زندگی است.