حوزه با وجود خشکسالی مالی پیشرفت‌های خوبی دارد / تدوین اسناد بالادستی بلندمدت

حجت‌الاسلام والمسلمین حمید ملکی، معاون تهذیب حوزه علمیه، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به دستاوردهای حوزه علمیه به ویژه در چهار سال گذشته، گفت: یکی از فعالیتهای موفقی که در دوره اخیر مدیریت حوزه صورت گرفت، بحث طرح‌های بلندمدت و قانونمند شدن اسناد بالادستی بود. اسناد بالادستی اندکی در حوزه وجود داشت، ولی در این دوره این اسناد با دقت زیادی تدوین شد و هر مدیری برنامه پنج‌ساله روشن و طرح‌های بلندمدت را در اختیار دارد. همچنین در مورد کارکردهای روحانیت، طرح‌هایی با جزئیات تبیین شده است؛ ضمن اینکه درختواره رشته‌ها به عنوان یک کار ریشه‌ای و اساسی، طراحی و معرفی شده و نتایج آن در 10 سال آینده شکوفا خواهد شد.

معاون تهذیب حوزه علمیه اظهار کرد: در حوزه قم چند مرکز تفسیر قرآن وجود داشت که یک رشته را تا سطح چهار می‌گذراندند ولی الان ده‌ها رشته و گرایش طراحی شده و هر مرکزی می‌تواند چند رشته را با گرایش‌های متفاوت برعهده بگیرد. در این مراکز، طلابی تربیت می‌شوند که در زمینه‌های مختلف مانند اقتصاد در قرآن، فقه و اخلاق و اعتقادات در قرآن، تفسیر موضوعی اعتقادی و اخلاقی و تربیتی متخصص می‌شوند. دو تا سه سال برای تدوین درختواره دانشی زمان صرف شده و این درختواره محصول هم‌اندیشی استادان مختلف حوزه در رشته‌های گوناگون است. 

ملکی با بیان اینکه برنامه‌ تفسیر تا دوره گذشته در استان‌ها وجود نداشت، افزود: در دوره مدیریت اخیر بخشنامه‌هایی تدوین شد تا استان‌ها بتوانند دوره تفسیر، کلام و رشته‌های تخصصی دیگری را که در قم وجود دارد و پیش از این در استان‌ها نبوده راه‌اندازی کنند و اکنون در بیش از هشت استان این کار انجام شده است.

برگزاری جلسات دروس خارج و تخصصی در استان‌ها

معاون تهذیب حوزه علمیه تصریح کرد: تشکیل درس خارج در استان‌ها از دیگر اقدامات است. در شهرستان‌ها و استان‌ها کسی نمی‌توانست وارد درس خارج شود و اگر درس خارج هم بود، اعتبار نداشت. در دوره مدیریت اخیر حوزه اولاً علمای بلاد به رسمیت شناخته شدند، از آنها آزمون بسیار دقیقی گرفته شد و اکنون در 18 تا 20 استان درس خارج با حضور اساتید ممتاز وجود دارد و افراد شرکت‌کننده در این کلاس‌ها هم کد کلاسی دارند.

ملکی با بیان اینکه همین طرح سبب شد که استادان به استا‌ن‌ها هجرت کنند، اضافه کرد: کسانی که کارمند و مبلغ در استان‌ها بودند، از تحصیل محروم می‌شدند ولی الان آموزش غیرحضوری وجود دارد و کارمندان و مبلغان باید در این کلاس‌ها حضور یابند.

معاون تهذیب حوزه علمیه با ذکر اینکه این اقدامات در شرایطی صورت گرفت که حوزه در بدترین وضعیت مالی قرار داشت، اظهار کرد: کاملاً خشکسالی مالی در حوزه وجود داشت و هر طرحی که ارائه کردیم، امکان اجرا نداشت ولی با اقدامات جهادی، طرح‌های مهمی اجرا شد. همچنین، سابقه نداشت که در قم، هشت مدیر مدرسه تغییر کند، ولی در دوره اخیر این کار انجام و مدیران جوانی، عهده‌دار مدارس علمیه شدند و مقرر شد که حداقل مدیران 10 مدرسه دیگر نیز تغییر کند. از ویژگی‌های مدیریتی در چند سال اخیر این است که فقه روزآمد شد؛ مباحث بانکداری، محیط زیست و مسائل مستحدثه وارد دروس خارج حوزه شدند و کتبی چاپ شد؛ مدیر حوزه و معاون پژوهش حوزه از برخی استادان درخواست کردند که دروس خارج خود را به مسائل مستحدثه مالی و پولی و ... اختصاص دهند و این افراد نیز لبیک گفتند.

ملکی با بیان اینکه معرفی کتاب بدیل برای برخی کتب قدیمی حوزه و رسمیت‌بخشی به حلقات شهید صدر از کارهای خوب در دوره مدیریت اخیر بود در پاسخ به این سؤال که به نظر می‌رسد حوزه به تدریج در اخلاق، افت کرده است،  اضافه کرد: کاملاً انتظار به حقی است که حوزه ارتقا اخلاقی داشته باشد؛ وجه ممیزه حوزه از دیگران همین مسئله اخلاق و معنویت و تلاش مضاعف است.

وی تصریح کرد: حوزه باید پیشران و پیشگام باشد ولی مشکل این است که طلاب از همین مدارس و دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها و جامعه وارد حوزه می‌شوند و متأسفانه تهاجم فرهنگی و فضای مجازی همه را تحت تأثیر قرار داده است؛ همچنین بحث مشکلات اقتصادی مؤثر است، یعنی در گذشته استادان در کنار آموزش، مباحث تربیتی و اخلاقی را هم به طلاب می‌آموختند، ولی الان گاهی آنقدر معیشت سخت می‌شود که استادان مجبورند بیشتر تدریس کنند. لذا از اخلاق و تهذیب غافل می‌شوند.

اخلاق شنیدنی نیست، دیدنی است

معاون تهذیب حوزه اظهار کرد: در معاونت تهذیب درصددیم که نقش دو قشر یعنی مدیران و استادان را در مباحث اخلاقی بیشتر کنیم. اگر این دو قشر واقعاً وظیفه حوزوی خود یعنی تخصص و علم و معنویت و اخلاق را داشته باشند، طلاب از آنها متاثر می‌شوند؛ زیرا اخلاق شنیدنی نیست، بلکه دیدنی است. باید همه حوزه‌ها و روحانیت به این نتیجه برسیم که مربیان و استادان و مدیران نقش مهمی در اخلاق و معنویت طلاب دارند و اگر این بخش تقویت شود، اخلاق عمومی حوزه ارتقا می‌یابد.

ملکی درباره اینکه یکی از موارد عذاب‌‌آور در حوزه نبود عدالت اقتصادی و اجتماعی است، چراکه کسانی حقوق‌های زیادی می‌گیرند ولی طلابی هم در بدترین وضعیت معیشتی هستند، گفت: یکی از اقداماتی که در چند سال اخیر به خصوص برای کاهش فاصله طبقاتی در درون حوزه صورت گرفته، افزایش شهریه طلبه‌هاست؛ با درخواست‌های مکرری که از رهبر معظم انقلاب شد، حق‌الزحمه استادان و شهریه طلاب افزایش یافت.

وی با رد پرداخت حقوق‌های بالا در حوزه، گفت: همچنین حوزه در تلاش است تا با رایزنی با برخی نهادها وضعیت بهتری برای حوزویان ایجاد کند؛ زیرا اکنون عمده حوزویان وضعیت قابل قبولی ندارند، بخش‌های اداری حوزه در قیاس با سایر ادارات وضعیت بدتری دارند، بنده 25 سال است که در بخش اداری حوزه فعالیت دارم و در مقایسه با ادارات دیگر دستمزد و حقوق پایینی داریم. البته ما مسیر طلبگی را انتخاب کرده‌ایم و قانع هستیم.