معناشناسی حجاب و تحلیل انتقادی نظریه «فمینیسم قرآنی» در فصلنامه «سفینه»

به گزارش ایکنا؛ شصت و چهارمین شماره فصلنامه علمی ترویجی «سفینه» به صاحب‌امتیازی موسسه فرهنگی نبا مبین منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «جستاری در باب ماهیّت و واژگان بدیل حجاب؛ براساس آموزه‌های اسلامی»، «معناشناسی حجاب در قرآن»، «ارزیابی «فمینیسم» بر اساس آرای بانو امین در تفسیر مخزن العرفان»، «بررسی جایگاه مهریه‌های سنگین از منظر آیات و روایات»، «عفت، خاستگاه و گستره آن از نگاه قرآن و حدیث»، «جایگاه خانواده در سبک زندگی اسلامی و ایجاد حیات طیبه از منظر قرآن کریم»، «تحلیل انتقادی نظریه «فمینیسم قرآنی» مارگوت بدران در دائرةالمعارف قرآن»، «دیدگاه تمدن نوین اسلام و فمینیسم در مورد جایگاه مادر در خانواده با توجه به آیات و روایات»، «آسیب‌ها و راهکارهای مبارزه با بی‌حجابی در جامعه از دیدگاه قرآن و روایات».

معناشناسی حجاب در قرآن

در چکیده مقاله «معناشناسی حجاب در قرآن» می‌خوانیم: «درک صحیح از معانی عمیق آیات قرآنی در باره حجاب، مستلزم شناخت واژگان قرآنی است. در معناشناسی که یکی از شاخه‌های زبان‌شناسی جدید است، به دنبال معنای واژه در بافت یا گفتمان شکل گرفته هستیم. قرآن لایه‌های معنایی متعددی دارد که کشف مفاهیم آن می‌تواند از طریق علم معناشناسی صورت گیرد. این نوشتار، با دقت در واژه‌های مرتبط با حجاب، در پی معنای آن بر اساس کتاب‌های لغت و تفسیر، در تشخیص معانی لغت شناسانه و معناشناسانه از الفاظ مربوط به حجاب است. این کار، از طریق رابطۀ هم‌نشینی و جانشینی به بررسی پیوند میان واژگان مختلف به مطالعه معناشناسانه لفظ «حجاب» در قرآن می‌پردازد، که در یک زنجیره گفتاری هستند و یا واژه‌هایی که لزوماً حضور فیزیکی در جمله ندارند، ولی می‌توانند بـه جای هم انتخاب شوند. واژه­‌های ستر، غطاء، خمار، جلباب، تبرّج، برخی از واژه­های مورد بررسی در این مقاله‌اند.»

تحلیل انتقادی نظریه «فمینیسم قرآنی»

در طلیعه مقاله «تحلیل انتقادی نظریه «فمینیسم قرآنی» مارگوت بدران در دائرةالمعارف قرآن» آمده است: «برخی از مفسرانِ نظریه فمینیسم می‌کوشند پیش‌فرض‌ها، اندیشه‌ها و قرائت خود را، که برگرفته از اصول فمینیسم و فرهنگ غرب می‌باشد، بر قرآن کریم و قرائت اسلام تحمیل کنند. مدخل «فمینیسم و قرآن» نوشته مارگوت بدران، پژوهشگر مصری‌تبار آمریکایی، در دائرة المعارف قرآن لیدن با چنین قرائتی با استفاده از آیات قرآن کریم، تلاش دارد فمینیسم مورد توجه خود را موجه جلوه کند. نوشتار حاضر به شیوه تحلیل انتقادی، بیان می‌کند که بدران به تفاوت‌های رفتاری زن و مرد، که ریشه در نظام تکوین دارد، بی‌اعتنا بوده است؛ او معتقد است این تفاوت‌ها برخاسته و وابسته به فرهنگ جوامع اسلامی شکل گرفته‌اند. وی همچنین قوامیت مرد نسبت به زن را تنها در مسائل مالی تفسیر می‌کند. با توجه به ریشه‌های فلسفه مادی غرب در چنین تفاسیری، به نظر می‌رسد آراء وی بیش از آن‌که قرائت قرآنی و دینی از فمینیسم اسلامی باشد، صرفاً تراوشات ذهنی، پیش‌فرض‌ها و تفسیر به رأی مؤلف است.»

راهکارهای مبارزه با بی‌حجابی

در طلیعه مقاله «آسیب‌ها و راهکارهای مبارزه با بی‌حجابی در جامعه از دیدگاه قرآن و روایات» آمده است: «یکی از مباحث مطرح در حوزه دفاع از اندیشه‌های دینی، آسیب‌ها و راهکارهایی است که می‌توان از آن در مقابله با بی‌حجابی استفاده کرد. دیدگاه‌های برخی از اندیشمندان مسلمان و غربی با آموزه‌های شرع مبین اسلام به آن دستور داده تفاوت دارد. در این پژوهش با روشی توصیفی ‌تحلیلی و با استناد با آیات قرآن کریم و روایات معصومان تلاش داریم تا به این سه پرسش مهم پاسخ دهیم که الف): مقصود از حجاب و عفاف چیست ؟ ب) مهمترین آسیب‌ها در بی‌حجابی چیست؟ ج) چه راهکارهایی برای عفاف و حجاب می‌توان در نظر گرفت؟ ‌ می‌کوشیم به نتایج حاصل از این آسیب‌ها و نتایج حاصل از این راهکارها اشاره کنیم.»