ایکنا گزارش می‌دهد؛
زیست شبانه؛ فرصت یا آسیب/ خواب و بیدار شب‌های تهران از نگاه مسئولان
گروه جامعه ــ بعد از موافقت هیئت مرکزی حل اختلاف با موضوع زیست شبانه به نظر می‌رسد به زودی باید شاهد اجرای طرح زیست شبانه در نقاطی از تهران به عنوان نمونه و پایلوت باشیم. ولی اینکه آیا این طرح در مسیر اجرای خود باز هم با چالش‌ها و واکنش‌ها و مخالفت‌هایی روبه‌رو خواهد شد یا خیر، سؤالی است که برای پاسخ به آن باید منتظر ماند.
به گزارش ایکنا؛ مدتی است که برای رفع شب‌مردگی پایتخت، مدیریت شهری تهران تلاش می‌کند که شب‌های پایتخت را در طرحی با عنوان «حیات شبانه تهران» همانند روزهایش زنده کند. کلیات لایحه طرح «حیات شبانه تهران» یا همان زیست شبانه، سال گذشته در صدوبیست‌و‌دومین جلسه شورای شهر تهران با عنوان «الزام شهرداری به برنامه‌ریزی و بسترسازی و احیای زیست شبانه» با ۱۴ رأی موافق تصویب شد.
موضوعی که سال‌هاست مورد بحث و جدل کارشناسان و مسئولان شهری پایتخت است. طرحی که بعد از یک رفت و برگشت از فرمانداری و ایجاد برخی اصلاحات در آن، ۲۴ اردیبهشت‌ماه سال جاری، زهرا نژادبهرام، عضو هیئت‌رئیسه شورای شهر تهران، از تصویب و اجرای آن به صورت پایلوت در برخی مناطق تهران از جمله مناطق شش، یک و هشت با عنوان طرح حیات شبانه خبر داد. در ادامه مقرر شد مناطق دو و ۲۲ نیز به منطقه‌های مذکور اضافه شوند، اما بعد از آن این ماجرا به شورای حل اختلاف کشیده شد و هیئت مرکزی حل اختلاف با موضوع زیست شبانه موافقت کرده است. بر همین اساس شهرداری تهران از زمان موافقت هیئت مرکزی حل اختلاف، سه ماه فرصت دارد تا این طرح را در قالب لایحه‌ای به شورا ارائه کند.
این مسئله که شورای دوره چهارم از آن به عنوان زنگ خطری برای متروکه شدن بخشی از شهر در شب‌ها یاد می‌کرد، باعث شد تا موضوع رفع شب‌مردگی از دوره قبلی شورا مطرح شود. برای همین در دوره شورای پنجم طرحی در همان راستا با عنوان طرح زیست شبانه مطرح شد که واکنش‌های متفاوتی را به همراه داشت. بعد از مطرح شدن مجدد این طرح، مخالفان و موافقان آن به ارائه نظر‌های خود پرداختند. در این جریان برخی معتقد بودند که رسمیت دادن به زندگی شبانه در تهران به دلیل نداشتن زیرساخت مناسب باعث عدم کنترل صحیح آن می‌شود و در نهایت سایر مشکلات مدیریتی را در این حوزه پدید می‌آورد؛ به عبارت دیگر زیست شبانه بدون نگاه مدیریتی کلان می‌تواند به فعالیتی غیرمعقول، بدون کیفیت و حتی خطرناک تبدیل شود.
مدافعان این طرح هم معتقدند که زیست شبانه می‌تواند باعث افزایش سرزندگی و نشاط شهری و باعث توسعه و رونق کسب و کار و تجارت شود و فرصت‌های شغلی بیشتری را برای شهروندان به وجود آورد. همچنین فرصت‌های تفریح و فراغت بیشتری را برای مردم ایجاد کند. شاید همین واکنش‌ها هم بود که باعث شد تا در نهایت هیئت تطبیق فرمانداری که وظیفه تأیید مصوبات شورای شهر را دارد، چند صباحی بعد از تصویب آن از سوی شورا، مصوبه را رد کند.
اما بعد از موافقت هیئت مرکزی حل اختلاف با موضوع زیست شبانه، علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران و زهرا نژادبهرام، عضو هیئت رئیسه این شورا چشم‌انداز چگونگی تحقق زیست و گردشگری شبانه در تهران را ترسیم کرده‌اند؛ آن هم در شب‌هایی که زیستی شبانه با حال و هوایی خاص در تهران جریان دارد.
موضوعی که سال‌هاست مورد بحث و جدل کارشناسان و مسئولان شهری پایتخت است. طرحی که بعد از یک رفت و برگشت از فرمانداری و ایجاد برخی اصلاحات در آن، ۲۴ اردیبهشت‌ماه سال جاری، زهرا نژادبهرام، عضو هیئت‌رئیسه شورای شهر تهران، از تصویب و اجرای آن به صورت پایلوت در برخی مناطق تهران از جمله مناطق شش، یک و هشت با عنوان طرح حیات شبانه خبر داد. در ادامه مقرر شد مناطق دو و ۲۲ نیز به منطقه‌های مذکور اضافه شوند، اما بعد از آن این ماجرا به شورای حل اختلاف کشیده شد و هیئت مرکزی حل اختلاف با موضوع زیست شبانه موافقت کرده است. بر همین اساس شهرداری تهران از زمان موافقت هیئت مرکزی حل اختلاف، سه ماه فرصت دارد تا این طرح را در قالب لایحه‌ای به شورا ارائه کند.
این مسئله که شورای دوره چهارم از آن به عنوان زنگ خطری برای متروکه شدن بخشی از شهر در شب‌ها یاد می‌کرد، باعث شد تا موضوع رفع شب‌مردگی از دوره قبلی شورا مطرح شود. برای همین در دوره شورای پنجم طرحی در همان راستا با عنوان طرح زیست شبانه مطرح شد که واکنش‌های متفاوتی را به همراه داشت. بعد از مطرح شدن مجدد این طرح، مخالفان و موافقان آن به ارائه نظر‌های خود پرداختند. در این جریان برخی معتقد بودند که رسمیت دادن به زندگی شبانه در تهران به دلیل نداشتن زیرساخت مناسب باعث عدم کنترل صحیح آن می‌شود و در نهایت سایر مشکلات مدیریتی را در این حوزه پدید می‌آورد؛ به عبارت دیگر زیست شبانه بدون نگاه مدیریتی کلان می‌تواند به فعالیتی غیرمعقول، بدون کیفیت و حتی خطرناک تبدیل شود.
مدافعان این طرح هم معتقدند که زیست شبانه می‌تواند باعث افزایش سرزندگی و نشاط شهری و باعث توسعه و رونق کسب و کار و تجارت شود و فرصت‌های شغلی بیشتری را برای شهروندان به وجود آورد. همچنین فرصت‌های تفریح و فراغت بیشتری را برای مردم ایجاد کند. شاید همین واکنش‌ها هم بود که باعث شد تا در نهایت هیئت تطبیق فرمانداری که وظیفه تأیید مصوبات شورای شهر را دارد، چند صباحی بعد از تصویب آن از سوی شورا، مصوبه را رد کند.
اما بعد از موافقت هیئت مرکزی حل اختلاف با موضوع زیست شبانه، علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران و زهرا نژادبهرام، عضو هیئت رئیسه این شورا چشم‌انداز چگونگی تحقق زیست و گردشگری شبانه در تهران را ترسیم کرده‌اند؛ آن هم در شب‌هایی که زیستی شبانه با حال و هوایی خاص در تهران جریان دارد.
زهرا نژادبهرام، در خصوص دلایل اصلی رد این مصوبه می‌گوید: ایراد کلی هیئت تطبیق این بود که می‌گفتند اجرای این طرح نیاز به ظرفیت‌های «امنیتی» زیادی دارد. یعنی برای تأمین امنیت آن باید هماهنگی‌های دقیق و زیادی بین دستگاه‌های مرتبط به وجود آید که به سادگی ممکن نیست. با این وجود شورای شهر تهران همچنان بر اجرای مصوبه خود اصرار داشت.
نژادبهرام در خصوص چرایی اصرار شورا برای اجرایی شدن مصوبه خود می‌گوید: ما به دو دلیل بر مصوبه خود اصرار داشتیم. اول اینکه هیئت تطبیق بعد از زمان مقرر قانونی، مصوبه شورا را رد کرده بود و این غیرقانونی بود و دوم اینکه ما فقط در این مصوبه از شهرداری خواسته بودیم تا لایحه‌ای را در مورد زیست شبانه تهیه و به شورا ارائه دهد؛ یعنی هنوز اصلا شهرداری لایحه‌ای به شورا نداده بود که فرمانداری با آن مخالفت کرده بود.
اما مسئله زیست شبانه از نظر برخی مسئولان و کارشناسان به‌قدری از جهات منفی متعدد و قابل تأملی برخوردار است که همواره مسئولان اجرایی و امنیتی شهر تهران در اجرا و پیگیری این طرح باید تردید جدی داشته باشند. تغییر سبک زندگی از تعلیمات دین به مرسومات مدرن و سکولار، انحصار استفاده از این طرح توسط قشر جوان جامعه، محدود شدن زیست شبانه به محیط‌های بسته، فقدان توازن در ارائه خدمات امنیتی پلیس و خدمات پشتیبانی، لطمه به اصالت جامعه از سوی فرهنگ‌های منفی شبانه توریست‌ها و … ازجمله مواردی بود که این افراد در صحبت‌های خود به آن تأکید داشتند.
برای مثال در همان روز‌های ابتدایی اجرای طرح جانشین فرمانده ناجا اعلام کرد که این طرح صرفاً محدود به ماه رمضان بوده تا مردم مؤمن روزه‌دار که در طول روز کمتر فرصت بیرون آمدن از خانه‌هایشان را داشته‌اند و شب‌ها به مجالس مذهبی رفته و به راز و نیاز می‌پرداختند، مهیا شوند.
سردار ایوب سلیمانی در همین زمینه تأکید کرده بود که نیروی انتظامی زیست شبانه را قبول ندارد و زیر بار آن نخواهیم رفت. به گفته این مقام انتظامی در ایران، در نیمه‌های شب، اراذل و اوباش، سارقان و مجرمان تلاش می‌کنند با استفاده از زمانی که کمترین نظارت در آن وجود دارد و حتی دوربین‌های مداربسته کمتری در شهر فعالند، اقدامات مجرمانه انجام دهند. هرچند گزارشاتی که نیرو‌های انتظامی درباره این طرح ارائه کرده که بیانگر بزهکاری‌های فراوانی است که در قالب چنین طرح‌هایی رخ می‌دهد.
حجت‌الاسلام علی سرلک، استاد دانشگاه و کارشناس خانواده هم یکی از مخالفان سرسخت این طرح بود و این طرح را جریان مدرنیته و گردش جریانات براساس منفعت و سود می‌دانست و معتقد است: به دلیل اینکه برخی انسان‌ها در طول روز نمی‌توانند اوقات فراغتشان را به‌خوبی بگذرانند، چنین طرحی ایجاد شده که بتوانند مابه‌ازای آن را در ساعات پایانی شب تا صبح انجام دهند، چنین ایده‌ای ظاهر مطلوبی دارد، ولی در واقع چرخه سلامت روح و جسم را به خطر می‌اندازد. خداوند حکیم و انسان‌آفرین در قرآن شریف از آرامش انسان در شب و خواب شبانه سخن گفته است و با اجرای این طرح، خواب و استراحتی که باید در این بازه زمانی برای هر فردی صورت گیرد، گرفته می‌شود.
بیداری شب با طبیعت انسانی همخوانی ندارد
وی تأکید کرد: باید نسبت به این مسئله معرفت پیدا کنیم که برنامه برای بیداری در شب به منزله یک اتفاق مطلوب برنامه‌ای غلط است و نباید برنامه‌ریزان ما به این سمت حرکت کنند، چراکه این امر با طبیعت انسانی و سبک زندگی اسلامی همخوانی ندارد، حتی تلویزیون هم باید برنامه‌های شبانه‌اش را تغییر دهد. نباید به‌سمت جریان آبی حرکت کنیم که ما را به‌سمت یک آبشار مخوف و هولناک می‌برد.
حجت‌الاسلام سرلک تصریح کرد: خانواده به منزله کانون گرم و محل آرامش اصلی است، اجرای اینگونه طرح‌ها محفل گفت‌وشنود درون خانواده‌ها را از بین می‌برد، اینکه ساعات فعالیت سینماها، کنسرت‌ها و شهربازی‌ها و... به نیمه‌های شب و حتی تا طلوع صبح کشیده می‌شود، جامعه را به یک جامعه خسته، کوفته و ناکارآمد تبدیل می‌کند، چون از خواب شب بهره کافی برده نشده است، شبیه بلایی که از طرف مشغول شدن بی‌حدوحصر بعضی در شبکه‌های مجازی رخ داده است.
دوری از سبک زندگی اسلامی - ایرانی
اما انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران، هم یکی از مخالفان اجرای این طرح بود که در‌گفت‌وگو با ایکنا؛ به چرایی مخالفت با این طرح و تبیین اصلاحات مورد نیاز آن پرداخت و اظهار کرد: در اجرای این طرح در واقع ما به زیست شبانه‌ای برمی‌خوریم که تنها هدف آن قدم زدن و کار‌های بی‌فایده و بیهوده است. برخی از این کار‌ها می‌تواند به دور از سبک زندگی اسلامی - ایرانی باشد و ما به درستی با چنین طرحی مخالف هستیم.
وی با بیان اینکه نقاط ضعف و قوت طرح زیست شبانه باید به صورت اصولی رسیدگی شود، تصریح کرد: امروز در هر جایی که لازم است زیست شبانه طراحی و برنامه‌ریزی شود، اگر برنامه مشخصی برای آن باشد، بررسی می‌کنیم و جوانب امر را بعد از بررسی‌های لازم و گزارش نیازمندی‌ها مشخص کرده و برای صدور مجوز آن اقدام و کمک خواهیم کرد.
در جریان اجرای طرح زیست شبانه برخی با ایجاد پیوند بین عزاداری در شب‌های محرم و زیست شبانه محرم را نمادی از زندگی شبانه دانسته‌اند و جریان و روح زندگی را در ۱۰ شب نخست محرم شکل دیگری از این موضوع بیان کرده‌اند. این افراد معتقدند ماه محرم ایامی است که نشان می‌دهد عملا زیست شبانه در آیین و دین و مذهب ما نیز وجود دارد و می‌تواند الگویی برای زنده کردن شب‌های پایتخت باشد. اما سؤالی که همچنان باقی است این است که؛ این طرح و تفکری که پشت اجرای این طرح است، از کجا ناشی می‌شود و چگونه با سبک زندگی ایرانی اسلامی ما همخوانی دارد؟
علی خاکساری‌رفسنجانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در گفت‌وگو با ایکنا؛ با اشاره به طرح زیست شبانه و اثر آن بر زندگی شهرنشینی و سبک زندگی، گفت: وجود زندگی شبانه پویا و سرزنده در مراکز شهری یکی از ویژگی‌های بارز شهر‌های موفق دنیاست. بسیاری از فضا‌ها در تهران، از جمله در مراکز درون‌شهری، عملکرد‌هایی را در بر دارند که محدود به ساعات اداری شهرهاست و پس از پایان این ساعات به ناامن‌ترین نواحی شهر تبدیل می‌شوند و سکوت و بی‌تحرکی در آن نواحی فراگیر می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا زیست شبانه با سبک زندگی اسلامی - ایرانی سازگاری دارد، گفت: سبک زندگی ما قطعاً با باور‌های این موضوع همخوانی دارد؛ اما اگر بخواهیم بعد سیاسی و یا عقیدتی صرف به این موضوع دهیم، قطعاً موفقیتی به همراه نخواهد شد، به‌خصوص به خاطر مواردی که اخیراً به آن اشاره شده است و اعلام کرده‌اند که این فعالیت‌ها ممکن است منجر به یک سری حرکت‌های غیرمجاز و اتفاقاتی شود که شاید تبعاتی منفی به دنبال داشته باشد؛ لذا فکر نمی‌کنم این دغدغه در این گونه فعالیت‌ها ذاتاً وجود داشته باشد، مگر اینکه حساسیت‌ها را بالا ببریم و زمینه‌ای ایجاد کنیم که این فعالیت‌ها رخ دهد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی به ایکنا گفت: زیست شبانه اگر در خیابان‌ها به صورت علنی و به درستی اجرا شود، کمک می‌کند تا برخی از فعالیت‌های شبانه آسیب‌زا نباشد و شادی‌های غیرمجاز، که در فضای بسته انجام می‌شود، کنترل شود. اگر این موضوع را به درستی مدیریت کنیم، حساسیت‌ها را بالا نبریم و با دید منفی به این قضیه نگاه نکنیم، می‌توان آسیب‌های اجتماعی و رشد منفی اقتصاد را کاهش داد.
زیست شبانه، سبک زندگی غربی و ناامنی را در جامعه بیشتر می کند
این درحالی است که حجت‌الاسلام والمسلمین سعید صفی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های چهارمحال و بختیاری به مخالفت با این طرح و فاصله آن با سبک زندگی اسلامی اشاره دارد و معتقد است: مسئولان باید متوجه عیوب این طرح باشند و الگویی که برای خانواده‌ها مناسب نیست را تصویب نکنند. بیان این جمله که زیست‌شبانه از دزدی‌ها و جرایم جلوگیری می‌کند صحیح نیست، مگر روز‌ها جرمی اتفاق نمی‌افتد؟ امنیت مقوله‌ای است که نظام جمهوری اسلامی باید آن را برقرار کند و این امر ارتباطی به اجرا شدن یا نشدن طرح زیست شبانه ندارد بلکه با اجرای این طرح سبک زندگی غربی بی‌بندوباری و ناامنی در جامعه بیشتر نیز خواهد شد.
زیست شبانه مدت‌هاست در تهران اتفاق افتاده
اما حسن خلیل‌آبادی، عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر تهران و رئیس کمیته گردشگری شورا نیز در گفت‌وگو با ایکنا، چنین اظهار کرد: زیست شبانه در تهران اتفاق افتاده و این گونه نیست که بگوییم ما آن را ایجاد کرده‌ایم. قصد ما ساماندهی زیست شبانه است نه راه‌اندازی آن؛ این موضوع مدت‌هاست که محسوس است، اما نیاز به ساماندهی دارد و این اتفاق در همه شهر‌های بزرگ دنیا رخ می‌دهد، با این تفاوت که هرکسی با فرهنگ خود به این موضوعات می‌پردازد؛ در تهران هم حرکت و موضوع خودجوشی در این زمینه به وجود آمده است.
زیست شبانه مدت‌هاست در تهران اتفاق افتاده
اما حسن خلیل‌آبادی، عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر تهران و رئیس کمیته گردشگری شورا نیز در گفت‌وگو با ایکنا، چنین اظهار کرد: زیست شبانه در تهران اتفاق افتاده و این گونه نیست که بگوییم ما آن را ایجاد کرده‌ایم. قصد ما ساماندهی زیست شبانه است نه راه‌اندازی آن؛ این موضوع مدت‌هاست که محسوس است، اما نیاز به ساماندهی دارد و این اتفاق در همه شهر‌های بزرگ دنیا رخ می‌دهد، با این تفاوت که هرکسی با فرهنگ خود به این موضوعات می‌پردازد؛ در تهران هم حرکت و موضوع خودجوشی در این زمینه به وجود آمده است.
رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران در خصوص توجیه اقتصادی و فرهنگی این طرح نیز گفت: وقتی که شهر تعطیل می‌شود، امکانات اقتصادی و فرهنگی در پایتخت می‌تواند فعال باشد، چرا که بسیاری از مردم به دلیل ترافیک، گرما، آلودگی هوا و بعد مسافت نمی‌توانند نسبت به خرید مایحتاج خود اقدام کنند؛ همچنین برخی افراد تمایل دارند که شب‌ها با خانواده خود به رستوران بروند، غذا بخورند و تفریح کنند، چرا که در بسیاری از موارد تحقق این امر در طول روز امکان‌پذیر نیست، اما شب‌ها می‌توانند تمامی این اتفاقات را رقم زنند.
وی با بیان اینکه موضوع زیست شبانه می‌تواند دو جنبه اقتصادی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد، تصریح کرد: این طرح در موضوع اقتصاد شهری می‌تواند اقتصاد شبانه شهر را ایجاد کند و از سویی به ساماندهی دست‌فروشان در شهر بپردازد. امروز شهر ما با فقر نشاط اجتماعی مواجه است، اما با اجرای برنامه‌هایی در این خصوص می‌توان نشاط اجتماعی را افزایش داد و در نتیجه شاهد افزایش اعتماد عمومی بود. با رونق زیست شبانه می‌توان شاهد رونق اشتغال بود و از بیکاری نیز جلوگیری کرد. شب‌ها دست‌فروشان و وانت‌داران در حاشیه خیابان‌ها و اتوبان‌ها به طور غیرمجاز فعالیت می‌کنند، اما اگر این افراد را مجاب کنیم که در مراکز مخصوص مغازه داشته باشند یا در مکان‌های مشخص خدمات‌دهی کنند، ساماندهی و کنترل می‌شوند.
وی یکی از مهمترین مسائلی که در زیست شبانه باید برای تهران لحاظ کنیم را توجه به استراتژیک بودن این شهر و همچنین محل عبور و مرور مردم از شهرستان‌ها و حتی کشور‌های خارجی بیان کرد که سبب بدیهی شدن تردد شبانه در تهران می‌شود و گفت: تهران شهرستان کوچکی نیست که مردم آن بومی باشند و ساعت هشت شب استراحت کنند. صبح، ظهر، عصر، شب و نصف شب مردم دیگر شهر‌ها و کشور‌ها از نقاط مختلف وارد تهران می‌شوند و توقع دارند که خدمات مورد نیازشان را نیز دریافت کنند.
وی با بیان اینکه موضوع زیست شبانه می‌تواند دو جنبه اقتصادی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد، تصریح کرد: این طرح در موضوع اقتصاد شهری می‌تواند اقتصاد شبانه شهر را ایجاد کند و از سویی به ساماندهی دست‌فروشان در شهر بپردازد. امروز شهر ما با فقر نشاط اجتماعی مواجه است، اما با اجرای برنامه‌هایی در این خصوص می‌توان نشاط اجتماعی را افزایش داد و در نتیجه شاهد افزایش اعتماد عمومی بود. با رونق زیست شبانه می‌توان شاهد رونق اشتغال بود و از بیکاری نیز جلوگیری کرد. شب‌ها دست‌فروشان و وانت‌داران در حاشیه خیابان‌ها و اتوبان‌ها به طور غیرمجاز فعالیت می‌کنند، اما اگر این افراد را مجاب کنیم که در مراکز مخصوص مغازه داشته باشند یا در مکان‌های مشخص خدمات‌دهی کنند، ساماندهی و کنترل می‌شوند.
وی یکی از مهمترین مسائلی که در زیست شبانه باید برای تهران لحاظ کنیم را توجه به استراتژیک بودن این شهر و همچنین محل عبور و مرور مردم از شهرستان‌ها و حتی کشور‌های خارجی بیان کرد که سبب بدیهی شدن تردد شبانه در تهران می‌شود و گفت: تهران شهرستان کوچکی نیست که مردم آن بومی باشند و ساعت هشت شب استراحت کنند. صبح، ظهر، عصر، شب و نصف شب مردم دیگر شهر‌ها و کشور‌ها از نقاط مختلف وارد تهران می‌شوند و توقع دارند که خدمات مورد نیازشان را نیز دریافت کنند.
اما حجت‌الاسلام والمسلمین نصرالله پژمانفر، نماینده مردم مشهد و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، سخنان خلیل آبادی را نقض می‌کند و معتقد است: باید به شدت نسبت به ابعاد مختلف طرح‌هایی که سبک جدیدی از زندگی را در جامعه رواج می‌دهد و فرهنگش مخالف جریان فرهنگی کشور است، دقت کرد و در این عرصه‌ها بی‌گُدار به آب نزد، چراکه این رفتار‌ها فقط یک اتفاق جاری و صورت گرفته‌ای که بعد از مدتی بشود از آن به راحتی عبور کرد، نیست بلکه این طرح‌ها موجب ایجاد یک فرهنگ و رفتار‌های جدید و ناصحیح در جامعه می‌شود.
هیچ رشد اقتصادی در طرح زیست شبانه وجود ندارد
وی برخلاف سخنان خلیل‌آبادی و موافقان این طرح که به رشد اقتصادی جامعه بر اثر اجرای این طرح اشاره دارند، می‌گوید: در خیلی از همین کشور‌هایی که برخی مسئولان آنها را الگوی خود قرار داد‌ه‌اند، عموماً کسانی که مهاجر و دچار خودباختگی شدید هستند و به این کشور‌ها مهاجرت کره‌اند، به بیداری شب و شب‌گردی می‌پردازند، اما اساساً در بستر این نوع حرکت‌ها چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ آیا اقتصاد کشور فعال خواهد شد؟ خیر، این صحت ندارد.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: گاهی مسافری در ساعات پایانی شب ممکن است به یکی از کلان شهر‌ها برسد و نیاز دارد که مواد غذایی تهیه کند، ما برخی مراکز غذایی را داریم که به صورت ویژه در هر منطقه‌ای پیش‌بینی شدند تا بتوانند خدمات فروش مواد غذایی را تا صبح داشته و پاسخگوی نیاز‌های مردم باشند. باید توجه داشت که با این کار سرانه مصرف غذا در شهر افزایش پیدا نمی‌کند، مثلاً به این معنا هم نیست که افراد در ساعات پایانی شب دو برابر آنچه در طول روز استفاده می‌کردند، مصرف کنند. رشد اقتصادی در اینگونه طرح‌ها وجود ندارد و در حقیقت این طرح بیانگر تغییر سبک زندگی است.
در این جریان زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون محیط زیست، سلامت و ایمنی شورای اسلامی شهر تهران، که از موافقان این طرح است، معتقد است از زیست شبانه نگاه سوء برداشت شده و در گفت‌وگو با ایکنا؛ اظهار کرد: بحث زیست شبانه موضوعی است که وقتی مطرح و بعد از آن تصویب شد، با برداشت‌های سوء مواجه شد، اما واقعیت چیزی نبود که از آن برداشت می‌شد؛ این درحالی است که اگر امروز شهر تهران را به‌عنوان یک کلان‌شهر در نظر بگیرید، تا پاسی از شب فعال است. مردم در این زمان‌ها در رفت و آمد هستند، مایحتاج خود را تأمین می‌کنند، به تفریح می‌پردازند، غذا می‌خورند و حتی کار می‌کنند.
رئیس کمیسیون محیط زیست، سلامت و ایمنی شورای اسلامی با تأکید بر اینکه متأسفانه با زیست شبانه تا حدی برخورد منفی شد و برداشت منفی از آن انجام گرفت، گفت: در نهایت همین برداشت‌ها و برخورد‌ها باعث شد این طرح به سمت و سو‌هایی کشیده شود که واقعیت نداشت.
اما فرشته روح‌افزا، عضو شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده در خصوص این طرح می‌گوید: چند اشکال جدی متوجه طرح زیست شبانه است، معمولاً در طول روز خانواده‌ها و فرزندان به‌جهت مشغله‌های کاری و تحصیلی فرصت نمی‌کنند اوقاتی را کنار یکدیگر بگذرانند و شب‌ها فرصتی برای بودن کنار هم و تقویت روابط خانوادگی است، اما اجرای اینگونه طرح‌ها می‌تواند به ایجاد فاصله میان اعضای خانواده و کشیده شدن روابط به خارج از محیط امن خانواده کشیده شود که این به روابط عاطفی میان اعضای خانواده لطمه جدی وارد خواهد کرد.
امنیت روحی و روانی جامعه در طرح زیست شبانه در معرض خطر است
عضو شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده گفت: امروزه برخی از دانشجویان در بسیاری از کلاس‌های اول صبح دانشگاه‌ها حاضر نمی‌شوند، در صورت اجرای این طرح و ایجاد فضا‌های جذاب برای آنان در شب‌ها، آنها بیش از گذشته از شرکت در کلاس درس صبح دانشگاه‌ها بازمی‌مانند و حالتی منفعلانه ایجاد می‌کند، این موضوع فضای علمی کشور را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و به امنیت روحی و روانی مردم به‌ویژه جوانان لطمه می‌زند.
حالا که هیئت مرکزی حل اختلاف با موضوع زیست شبانه موافقت کرده است، محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران هم گویا نظرش در مورد زیست شبانه تغییر کرده و با اشاره به تصویب طرح زیست شبانه در شورای حل اختلاف مرکزی گفته: من هیچ‌گاه در این مورد بحث نکرده‌ام و فقط گفته‌ام که شب‌ها زود می‌خوابم و مخالف طرح نبوده‌ام.
علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران نیز به عنوان یکی از موافقان این طرح به اهدافی که در طرح مصوب شورا در مورد زیست شبانه بر آنها تأکید شده اشاره دارد و می‌گوید: در این مصوبه شورا به موارد مختلفی در مورد زیست‌شبانه تأکید شده است که از آن جمله می‌توان به الزام شهرداری برای برنامه‌ریزی و انجام اقدامات لازم برای بسترسازی تحقق زیست شبانه در چشم‌انداز تهران ۱۴۰۲، بسترسازی برای تحقق گردشگری شبانه، تلاش برای غنا بخشیدن به فعالیت‌های فرهنگی با تمرکز برهویت تاریخی و میراثی تهران، تمرکز بر فعالیت‌های رویداد محور برای گسترش نشاط اجتماعی و همچنین تلاش برای تحقق عدالت «فضایی» برای انتخاب مکان‌های مستعد و رفع شب مردگی در نقاط مختلف تهران و بهبود خدمات و زیر‌ساخت‌ها برای پاسخگویی به نیاز شهروندان در ساعت‌های شب، ساماندهی و حمایت از کسب و کار‌های کوچک (در مسیر قانونی) و... اشاره کرد.
وی به تجربه عادی بسیاری از شهر‌ها در مورد زیست شبانه اشاره کرده و می‌گوید: در ایامی مانند شب‌های محرم؛ رمضان و نوروز مردم اقصی نقاط کشور به نوعی زیست شبانه را تجربه می‌کنند. نمونه دیگر آن شهر مشهد است که شما شاهد زیست‌شبانه در اطراف حرم در تمامی ایام سال و به خصوص در تابستان‌ها هستید. در برخی اقلیم‌های گرم مانند خوزستان هم زندگی مردم به گونه‌ای است که به نوعی زیست شبانه را تجربه می‌کنند و مراکز خدماتی و فروشگاهی نیز در این شهر‌ها تا پاسی از شب باز هستند؛ بنابراین با توجه به ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی و آیینی و مذهبی و اداری این طرح، به نظر می‌رسد می‌تواند به خوبی حیات شبانه در تهران را به جریان بیندازد. البته باید طرح از سوی شهرداری آماده شود و با اجرای آن در چند نقطه پایلوت نقاط ضعف و قوت آن شناسایی و برطرف شود.
با وجود این مصوبه و الزامات آن هنوز هم برخی منتقدان بر این باورند که باید جلوی اجرای این طرح گرفته شود. با این وجود سخنگوی شورای شهر در مورد حاشیه‌هایی که اجرای این طرح می‌تواند به دنبال داشته باشد می‌گوید: ما در این طرح به دنبال تقابل و تنش‌زایی نیستیم. بلکه برعکس به دنبال یک اجماع عمومی هستیم تا با هماهنگی همه نهاد‌های مرتبط با اداره شهر، حیات را به شب‌های تهران برگردانیم.
براساس مصوبه اولیه شورای شهر، شهرداری موظف بوده تا پس از تصویب شورا، طی سه ماه لایحه خود را در مورد زیست‌شبانه به شورا ارائه دهد. اما به دلیل مخالفت فرمانداری با این مصوبه عملاً تدوین این لایحه نیز به تعویق افتاد. نژادبهرام نیز در مورد مهلت نهایی شهرداری برای تدوین طرح زیست شبانه و ارائه آن به شورای شهر نیز می‌گوید: اگر ملاک همان مهلت مقرر شورا باشد، الان شهرداری از زمان موافقت هیئت مرکزی حل اختلاف سه ماه فرصت دارد تا این طرح را در قالب لایحه‌ای به شورا ارائه کند.
هنوز برنامه عملیاتی از سوی شهردار برای تحقق اجرای «شهر بیدار» اعلام نشده است
اما در این روز‌ها که به فصل زمستان رسیده‌ایم و بحث آلودگی هوا بیش از هر چیزی مطرح است، نباید فراموش کرد که از زمان ارائه لایحه برنامه عملیاتی تحقق زیست شبانه توسط شهردار تهران بعد از تصویب این طرح در شورا چند ماهی می‌گذرد و هنوز برنامه عملیاتی از سوی شهرداری تهران برای تحقق و نحوه اجرای این طرح اعلام نشده است. در همین خصوص زهرا نژادبهرام، عضو هیئت رییسه شورای اسلامی شهر تهران در صد و هشتاد و سومین جلسه شورای اسلامی شهر تهران نسبت به تأخیر در ارائه لایحه برنامه عملیاتی تحقق زیست شبانه، به شهردار تهران تذکر داد.
تذکر عضو هیئت رئیسه با استناد به ماده ۸۳ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال ۱۳۷۵ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن جهت استحضار ریاست شورای شهر تهران و انتقال آن به نحو مقتضی به شهردار تهران، ایفاد شد. در بخشی از متن تذکر نژادبهرام آمده است: «احتراما همانگونه که مستحضر هستید طرح (الزام شهرداری تهران به برنامه ریزی و انجام اقدامات لازم برای بسترسازی تحقق زیست شبانه در چشم انداز ۱۴۰۴) مورخ ۱۳۹۷.۱۱.۱۶ در صحن شورا مصوب گردید و طبق ماده واحده مصوبه مذکور، مقرر شد شهرداری تهران لایحه برنامه عملیاتی برنامه ریزی و انجام اقدامات لازم برای بسترسازی تحقق زیست شبانه در چشم انداز ۱۴۰۲ را ظرف مدت سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این مصوبه به شورای اسلامی شهر تهران ارسال کند. طبق آخرین پیگیری‌های صورت گرفته در خصوص اقدامات انجام شده، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران با همکاری معاونت هماهنگی امور مناطق، معاونت شهرسازی و معماری و معاونت فرهنگی اجتماعی با برگزاری جلسات کارشناسی و احصاء نقطه نظرات سایر حوزه‌های مرتبط، نسخه نهایی لایحه تحت عنوان برنامه عملیاتی تحقق شهر بیدار در تهران را تهیه و تنظیم نموده، اما علیرغم گذشت قریب به دو ماه از زمان نهایی شدن لایحه فوق الذکر و منقضی شدن مهلت مصوب در مصوبه شورای اسلامی شهر تهران، کماکان این لایحه به صورت رسمی و با امضاء شهردار محترم تهران به شورا ارسال نشده است، لذا انتظار می‌رود شهردار تهران دستورات لازم مبنی بر تسریع در ارسال لایحه به شورای اسلامی شهر تهران را صادر کنند».
تذکر عضو هیئت رئیسه با استناد به ماده ۸۳ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال ۱۳۷۵ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن جهت استحضار ریاست شورای شهر تهران و انتقال آن به نحو مقتضی به شهردار تهران، ایفاد شد. در بخشی از متن تذکر نژادبهرام آمده است: «احتراما همانگونه که مستحضر هستید طرح (الزام شهرداری تهران به برنامه ریزی و انجام اقدامات لازم برای بسترسازی تحقق زیست شبانه در چشم انداز ۱۴۰۴) مورخ ۱۳۹۷.۱۱.۱۶ در صحن شورا مصوب گردید و طبق ماده واحده مصوبه مذکور، مقرر شد شهرداری تهران لایحه برنامه عملیاتی برنامه ریزی و انجام اقدامات لازم برای بسترسازی تحقق زیست شبانه در چشم انداز ۱۴۰۲ را ظرف مدت سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این مصوبه به شورای اسلامی شهر تهران ارسال کند. طبق آخرین پیگیری‌های صورت گرفته در خصوص اقدامات انجام شده، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران با همکاری معاونت هماهنگی امور مناطق، معاونت شهرسازی و معماری و معاونت فرهنگی اجتماعی با برگزاری جلسات کارشناسی و احصاء نقطه نظرات سایر حوزه‌های مرتبط، نسخه نهایی لایحه تحت عنوان برنامه عملیاتی تحقق شهر بیدار در تهران را تهیه و تنظیم نموده، اما علیرغم گذشت قریب به دو ماه از زمان نهایی شدن لایحه فوق الذکر و منقضی شدن مهلت مصوب در مصوبه شورای اسلامی شهر تهران، کماکان این لایحه به صورت رسمی و با امضاء شهردار محترم تهران به شورا ارسال نشده است، لذا انتظار می‌رود شهردار تهران دستورات لازم مبنی بر تسریع در ارسال لایحه به شورای اسلامی شهر تهران را صادر کنند».
زیست نصف شبانه را قبول ندارم
با وجود این تذکر، در صحن علنی شورای شهر تهران و نظرات مختلف کارشناسان، شهردار تهران هیچ واکنشی نشان نداده و گویا باید منتظر ماند تا این طرح نیز همچون بسیاری از طرح‌های دیگر، به حاشیه کشیده و در نهایت فراموش شود. آخرین پیگیرهای خبرگزاری ایکنا از طرح زیست شبانه نشان داد که برخی از اعضای شورای شهر تمایلی به صحبت در این خصوص ندارند و مطرح کردن آن را مناسب شرایط فعلی نمی‌دانند! تنها کسی که بعد از مطرح شدن مجدد مسئله زیست شبانه پاسخگوی ایکنا شد، محسن هاشمی رفسنجانی، رییس شورای شهر تهران بود که وی نیز گفت: با زیست شبانه موافقم، اما با زیست شبانه‌ای که تا ساعت ۱۰ شب باشد و زیست نصف شبانه را قبول ندارم.
هرکدام از نظرات مخالفان و موافقان طرح زیست شبانه یا شهر بیدار را در جای خود باید به دقت بررسی و ارزیابی کرد تا به بهترین نتیجه رسید. چرا که موضوع مهم در تمامی اینگونه طرح‌ها باید این باشد که زندگی‌ها شاداب و با نشاط شوند و خللی در سبک زندگی اسلامی - ایرانی آنها وارد نشود. به همین دلیل نیز باید بررسی کرد که اجرای این طرح در سایر کشور‌ها چه نتایجی در پی داشته است و آیا کشور ما نیز قابلیت پذیرش چنین طرح‌هایی را دارد یا خیر؟ سؤال دیگر اینکه آیا مسئولان ما امروز از تمام ظرفیت‌های روز استفاده کافی کرده‌اند که زمان و تفکر خود را هم برای شب بگذارند؟ و آیا این طرح در مسیر اجرای خود باز هم با چالش‌ها و واکنش‌ها و مخالفت‌هایی روبه‌رو خواهد شد یا خیر؟
گزارش از وهاب خدابخشی
انتهای پیام
