لزوم فنیتر شدن و انطباق مطالعات با مسائل در کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی
گروه دانشگاه: عضو شورای توسعه و کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی در خصوص روند فعالیت‌های این کمیسیون، گفت: بهتر است مطالعات ما فنیتر و منطبق با مسائل باشد و دیگر اینکه ما مسئله را به‌ویژه در مطالعات توسعه‌ای خوب دریابیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین سعید بهمنی، عضو شورای توسعه و کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، ضمن ارزیابی وضعیت کمیسیون پژوهش و فعالیت‌های آن، گفت: ارزیابی کلی من این است که کمیسیون کار خود را دیر شروع کرد و دیر جای خودش را پیدا کرد؛ اما به اعتقاد من الان شروع خوبی داشته است. کار را برای خود در حد قابل قبولی تعریف کرده تا ببینیم چقدر توفیق پیدا خواهد کرد.
وی در پاسخ به این سؤال که طولانی شدن روند اختصاص بودجه چه آسیب‌هایی ایجاد می‌کند، اظهار کرد: بودجه تعیین شده ظرفی را برای فعالان و کسانی که در برنامه بودند ایجاد می‌کند. به لحاظ مشکلات دولت و وضعیت بودجه، بخشی از این روند و طی شدن مدت زمان طبیعی است. بخشی هم به این دلیل است که کل ساز و کار مجموعه در آغاز راه است. در حالی که امسال هنوز وارد سال 94 نشده‌ایم ما چارچوب بودجه را بسته‌ایم و ساز و کار آن مشخص شده و آیین‌نامه اجرایی آن نیز آماده است، فقط آماده تخصیص است.
200 میلیارد تومان؛ کل بودجه عملی‌سازی منشور توسعه قرآن در سال 94
عضو شورای توسعه و کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی ضمن اشاره به بودجه سال 94 که برای عملی‌سازی منشور توسعه قرآن قریب 200 میلیارد تومان تعیین شده است، گفت: کل بودجه 93 نیز حدود 180 میلیارد بود. این روند طی مدت زمان طبیعی و به موقع است. بخشی از اینها مربوط به طبیعت آغاز کار است.
حجت‌الاسلام بهمنی در پاسخ به این سؤال که یکی از مشکلاتی که در بحث تخصیص اعتبارات به وزارت علوم وجود دارد این است که وزارت علوم یک نهاد ستادی است و به این دلیل امکان دریافت بودجه را ندارد، چرا ساز و کار قانونی برای این مسئله در نظر گرفته نمی‌شود، ابراز کرد: اینگونه نبوده است که تخصیص‌دهندگان بودجه ندانند که بودجه کجا صرف می‌شود. آن گروه‌هایی که می‌خواستند پول را دریافت کنند مدام عوض می‌شوند و در جریان نیستند؛ اما آیین‌نامه بودجه یک امر ثابتی است. سال‌های سال است که به همین شکل بودجه تخصیص داده شده و کار پیش رفته است.
وی گفت: چند و چون بودجه باید از آقای نوبخت، معاون رئیس جمهور که در سازمان برنامه و بودجه هستند، سؤال شود که چرا آیین‌نامه را تصحیح نمی‌کنند و این چالش‌ها به‌وجود می‌آید. همچنین برای اینکه در جریان این مجموعه‌های ستادی قرار بگیرید که با این آیین‌نامه چه رفتاری می‌کنند و چه تدابیری در پیش می‌گیرند، مسئولیت آن با آقای محمدی و آقای اصغر عبداللهی، معاونت فرهنگ قرآنی دبیرخانه شواری عالی انقلاب فرهنگی است. آن‌ها بودجه را از مجلس می‌گیرند و در جریان چند و چون آیین‌نامه‌ها و قوانین هستند.
حجت‌الاسلام بهمنی عنوان کرد: قانون‌گذار و هیئت دولت که آیین‌نامه‌ای را برای تخصیص‌ها قرار می‌دهد، مصالح بزرگتری را در نظر می‌گیرد. آن مصالح بزرگتر باعث می‌شود که برخی موارد ریزتر دچار مشکل شوند. مثلاً صد میلیارد نسبت به کل بودجه‌ای که دولت تخصیص می‌دهد، رقم ریزی است.
وی افزود: این مجموعه‌ها می‌توانند مستقیم بودجه را به مجموعه‌های مردم‌نهاد اختصاص بدهند اما در تخصیص بودجه برای دولت آیین‌نامه‌ای وجود دارد که ناگزیر هستند آن را اجرا کنند.
عضو شورای توسعه و کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی در پاسخ به این سؤال که آیا 9 کلان‌برنامه قرآنی که تعیین شده است، می‌تواند اهداف و سیاست‌های پژوهش و آموزش عالی قرآنی را تأمین کنند، گفت: بله. در کمیته تخصیص یا در کمیسیون‌ها بر اساس سیاست‌ها برنامه‌ها را تصویب می‌کنیم. توجه می‌کنیم که کدام برنامه با سیاست‌ها هماهنگ‌تر است.
وی افزود: اینکه برنامه‌ها سیاست‌ها را تأمین می‌کند یک بحث است و اینکه آیا برنامه‌ها در مسیر تأمین آن سیاست‌ها و اهداف منشور است یک مطلب دیگر است. منابع محدود هستند طبعاً گام‌هایی که برداشته می‌شود، بخشی از مسائل را حل می‌کند.
ارزیابی فعالیت‌ها
عضو شورای توسعه و کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی در ارزیابی کارهای محتوایی کمیسیون‌ها گفت: واقعاً تا آنجایی که من به‌عنوان عضو شورای توسعه و کمیسیون پژوهش و آموزش عالی می‌بینم، نگاه ما نگاه محتوایی ریز نیست. اما دورادور می‌توانم عرض کنم که روال امیدوارکننده‌ای است نه چیزی است که نشود به آن اعتنا کرد و نه آنقدر عالی است که بشود روی دست گرفت. چیز قابل قبولی است بلاخره همه این فعالیت‌ها و رفتارها در آغاز راه خودشان است تا افراد و متخصصان خودش را پیدا کند و نیاز به زمان داریم.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا انتقادی به روند فعالیت‌ها دارید، عنوان کرد: اگر نیاز به اصلاح نباشد اصلاً تشکیل این کمیسیون‌ها و شوراها و ... موردی ندارد. تمام این هم‌گرایی‌ها و هم‌اندیشی‌ها برای این است که امور بهینه‌سازی شود. چیزی که به نظر من می‌آید این است که بهتر است مطالعات ما فنیتر و منطبق با مسائل باشد. دیگر اینکه ما مسئله را خوب دریابیم به‌ویژه در مطالعات توسعه‌ای.
مطالعات توسعه‌ای منجر به یک تغییر رفتار در یک سطح کلان مدیریتی می‌شوند
حجت‌الاسلام بهمنی در توضیح مطالعات توسعه‌ای گفت: ما سه دسته مطالعات داریم؛ یک دسته مطالعات کاربردی هستند در مقابل آن‌ها مطالعات نظری و بنیادی هستند که آن‌ها صرفاً فکری و نظری هستند. موارد کاربردی هم به دستورالعمل منتهی می‌شوند که ما در رابطه‌ای چه کار کنیم و اساساً فرمول موفقیت در یک مسئله چی هست؛ اما مطالعات توسعه‌ای مطالعاتی است که دستگاه اندیشه می‌سازد یعنی نتایج مطالعات توسعه‌ای در سطح وسیعی به کار برنامه‌ریزی‌های کلان می‌آید. به اصطلاح فرآیند و نتایج را دستخوش تغییر می‌کند هر چند ممکن است در ماهیت یک تحقیقات کاربردی باشد اما به لحاظ گستره اثرگذاری‌اش به آن می‌گویند مطالعات توسعه‌ای. بیشتر مطالعات ما در سطوح مطالعات توسعه‌ای هستند یعنی مطالعاتی هستند که منجر به یک تغییر رفتار در یک سطح کلان مدیریتی می‌شوند و مجموعه‌ای از رفتارها را تغییر می‌دهند.
وی افزود: بخش مهمی از مطالعات ما در سطوح ستادی به مطالعات توسعه‌ای اختصاص دارد. در مطالعات توسعه‌ای نیز گام اول این است که ما مسئله را درست تشخیص دهیم و درست تعریف کنیم. مثل معاینه کردن بیمار است که یک پزشک باید به درستی تشخیص دهد دقیقاً مسئله بیمار چه چیزی هست. چه بسا درست تشخیص ندهد یک عمل جراحی بیهوده انجام دهد، شماری از آنتی‌بیوتیک‌ها و قرص‌ها و داروهای غیر لازم را به بیمار بخوراند یا بهر حال مسیر درستی را برای درمان انتخاب نکند چون اصلاً تشخیص نداده است بیماری چه چیزی هست شاید با این موارد برخورد کرده و شنیده باشید.
حجت‌الاسلام بهمنی اظهار کرد: اولاً باید مسئله درست تشخیص داده شود، ثانیاً بر حل متمرکز و فنی مسئله به اصطلاح پافشاری شود. هر کس مسئله را درست تشخیص داد الزاماً درست هم نمی‌تواند آن را حل کند. تشخیص درست مسئله شرط لازم است اما شرط کافی نیست. تسلط بر آن و طی مراحل فنی حل کردن مسئله‌ای که درست تشخیص داده شده از لوازم مطالعات توسعه‌ای است. ما نیاز به طی مسیر و پختگی بیشتری داریم. هم در تشخیص مسئله گاهی مسئله را به درستی معاینه نکرده‌ایم و هم در پیدا کردن راه حل‌ها و تأکید بر راه حل‌های بومی و درون‌زا که از درون مکتب و از درون به اصطلاح ظرفیت‌های ملی و بومی ما در می‌آید. چندان در اینها و در واقع آنقدری که باید، توفیق نداریم اگرچه بی‌توفیق هم نبودیم.
وی در پاسخ به این سؤال که محدود کردن کلان‌برنامه‌ها به برنامه‌هایی که اعضای کمیسیون ارائه می‌دهند آیا اعمال محدودیت نیست، گفت: خب از جهتی این محدودسازی یک نوع سازمان‌دهی و ساختاردهی به کار است و ناگزیر از این هستند که مجاری وصول طرح‌ها را مجاری مشخص و حرفه‌ای تعریف کنند. به نظر من دیر شروع کردند اما از حیث نظری و ساختاری آغاز نسبتاً خوبی داشت. اینها آن مراکز حرفه‌ای را ذیل کمیته‌هایی ساماندهی کردند. به این شکل نیست که هیچ طرحی از جای دیگر نیاید بلکه هر طرحی از هر جایی می‌رود اول در این کمیته‌های حرفه‌ای می‌رود که البته تعبیر من حرفه‌ای است. بعد از آنجا وقتی تحلیل و بررسی شد و احیاناً تأیید شد برای سطوح بالا و برای تصویب می‌آید. مجموعه بزرگ ملی مثل کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی ناگزیر از این کار است که باید قلمروهایی را برای کار تعریف کند و این را به اهل آن بسپارد. اهل آن هم همان‌هایی هستند که در کمیته ها گرد آمده‌اند والا اگر رها و باز بگذاریم این کار چه ثمری دارد. باید مبادی حرفه‌ای، این طرح‌ها را دریافت کنند بررسی کنند و بعد به سطوح بعدی بدهند.
وی در رابطه با بخشی از بودجه پژوهش و آموزش عالی سال 90 که در شورای توسعه فرهنگ قرآنی مانده است، گفت: در سال 90، 10 میلیارد به دانشگاه‌ها داده شد. در مورد بقیه مبلغ نیاز دارد اطلاعاتم را مرور کنم و اسناد دقیق کمیسیون هنوز به دستم نرسیده است. کل بودجه سال 90 نیز حدود دویست میلیارد تومان بود.
