عدل و احسان؛ زمینه‌ساز تأمین مصالح مادی ـ معنوی
گروه اندیشه: اسلام در کنار عدل، اصل احسان را مطرح می‌کند، اصل عدل برای تأمین نیازهای مادی و معنوی و احسان برای جبران کمبودها و نیازهای ارتباطی در اخلاق اجتماعی است.
حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالعلی چراغچی، مسئول اداره تبلیغات اسلامی شهرستان چرداول در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از ایلام، با تبیین معنای اخلاق اجتماعی، اظهار کرد: کلیه رفتارهای اجتماعی فرد در مقابل دیگران(همسر، فرزند، همسایه و سایر افراد جامعه) را اخلاق اجتماعی می‌گویند، این رفتار به عنوان رفتار خاص فرد یا گروهی از افراد مانند رفتارهای اعضای یک حذب یا گروه خاص در مقابل اشخاص است.
حجت‌الاسلام چراغچی با اشاره به آیه 181 سوره صافات، «وَسَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِینَ؛ و سلام بر رسولان»، گفت: در ارتباطات اجتماعی روش‌ها و آداب معاشرت اسلامی می‌توان به سلام کردن اشاره کرد، خداوند به تمام انبیاء سلام و درود می‌فرستد سلام و تحیت بر پیامبران الهی، امری پسندیده و ارزشمند و سنتی الهی است.
سلام و تحیت؛ سفارش الهی برای مودت و دوستی
وی در ادامه با اشاره به آیه 27 سوره نور، «یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَدْخُلُواْ بُیُوتًا غَیرَْ بُیُوتِکُمْ حَتىَ تَسْتَأْنِسُواْ وَ تُسَلِّمُواْ عَلىَ أَهْلِهَا ذَالِکُمْ خَیرٌْ لَّکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ؛ اى اهل ایمان، هرگز به هیچ خانه مگر خانههاى خودتان تا با صاحبش انس و اجازه ندارید وارد نشوید و(چون رخصت یافته و داخل شوید) به اهل آن خانه نخست سلام کنید که این(ورود با اجازه و تحیت، براى حسن معاشرت و ادب انسانیت) شما را بسى بهتر است، باشد که متذکر(شئون یکدیگر و حافظ آداب رفاقت) شوید»، بیان کرد: خداوند خود بر رسولانش سلام و درود فرستاده است و انسان‌ها را به این کار سفارش کرده است، سلام و تحیت بر بندگان خدا، امری ارزشمند و پسندیده است و خداوند به سلام کردن و انس گرفتن با دیگران در قرآن برای ایجاد مودت و دوستی به ما تأکید فراوانی کرده است.
رعایت حقوق مردم، هم‌پایه ادای حق خداوند است
مسئول اداره تبلیغات اسلامی شهرستان چرداول در ادامه با بیان اینکه در مکتب اسلام توجه فراوانی به حقوق و تکالیف اجتماعی شده است، افزود: حقوق و تکالیف اجتماعی به قدری حائز اهمیت است که برآوردن حقوق مردم هم‌پایه ادای حق خداوند به شمار می‌آید.
این مسئول در ادامه با بیان اینکه اخلاق اجتماعی به زندگی فردی و جمعی انسان معنا می‌بخشد، گفت: رعایت شئونات اخلاقی، زندگی اجتماعی را سامان بخشیده و روابط را تنظیم می‌کند، کسانی که اخلاق اجتماعی را مورد توجه قرار می‌دهند بیش از دیگران حقوق اجتماعی و مصالح جامعه را رعایت کرده، افرادی مسئولیت پذیر، با وجدان و منظم هستند.
حجت‌الاسلام چراغچی با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های جامعه دین‌مدار «اخلاق اجتماعی کرامت محور» است، اظهار کرد: به گونه‌ای که می‌توان حفظ کرامت دیگران را اساسی‌ترین رکن در اخلاقی اجتماعی مؤمن دانست، از آنجا که انسان موجودی اجتماعی است، حفظ و توسعه کرامت او نیز در گرو ارتباطات جمعی و گروهی است، به دلایل و بلکه به بهانه‌های مختلف، باید در روابط اجتماعی، شخصیت دیگران را ارتقاء داد.
وی با بیان اینکه 2 اصول عدل و احسان وجود دارد، که باید از لحاظ عقلایی نسبت به آنها در زندگی توجه داشته باشیم، اظهار کرد: اصل عدل به عنوان نیاز جامعه برای تأمین نیازمندی مادی و معنوی، یک نیاز عمومی است و اختصاص به افراد خاصی ندارد، زندگی اجتماعی برای این شکل می‌گیرد که افراد برای مصالح مادی و معنوی و کمال نهایی فردی و گروهی تلاش کنند.
انحطاط اخلاقی؛ خطرناکترین رویداد مخرب انسانی
این مسئول در ادامه با بیان اینکه عدل یک اصل مهم است اما نمی‌تواند تنها معیار ارزش کاری در روابط اجتماعی باشد، گفت: در این میان اسلام در کنار عدل اصل احسان را مطرح می‌کند، این اصل برای جبران کمبودها و نیازهای ارتباطی است که در هر جامعه‌ای وجود دارد.
مسئول تبلیغات اسلامی شهرستان چرداول در پایان با اشاره به آیه 90 سوره نحل، «إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِیتَاء ذِی الْقُرْبَى وَیَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَالْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ؛ در حقیقت خدا به دادگرى و نیکوکارى و بخشش به خویشاوندان فرمان مىدهد و از کار زشت و ناپسند و ستم باز مىدارد به شما اندرز مىدهد باشد که پند گیرید»، تأکید کرد: موقعیت اصلی عدل و احسان در اخلاق اسلامی روشن است، خطرناکترین رویداد مخرب انسانی، انحطاط اخلاقی و شکسته شدن مرزهای اخلاقی است که در این صورت هیچ چیز به سلامت نخواهد ماند و انسانیت انسان فرو می‌ریزد.
