توسل به امام زمان(عج)؛ راه بازگشت به «کَهْفِ الْحَصِین»

حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی رضایی، پژوهشگر حوزه مهدویت در گفت‌وگو با ایکنا از قم، در ششمین شماره از سلسله گفت‌وگو‌های «معرفت‌افزایی مهدوی» به راهکار‌های مقابله با فرقه‌های انحرافی مهدویت پرداخت و اظهار کرد: در آغاز کلام لازم هست ایام ولادت حضرت زهرا(س) را تبریک عرض کنیم و ایام شهادت سردار سلیمانی را گرامی بداریم. حضرت زهرا(س) در زمانی که تاریکی بر فضای زمانه‌شان حاکم شده بود، ستونی از نورانیت را پیش روی جامعه ترسیم کردند تا در مسیر زمان، حق از باطل و حقیقت از کذب روشن شود. سردار سلیمانی با تأسی حقیقی به ایشان و همراه کردن وجودشان در مسیری که آن حضرت ایجاد کرده بود، بهره‌ای از آن عمل تاریخی را دارا شدند و توانستند با تأسی به حضرت صدیقه طاهره(س) در دورانی که استکبار و درنده خویی مادی تمدن غرب در منطقه اجازه مخالفت کسی را با منافع آمریکا نمی‌داد، به‌تدریج مسیر نورانی را باز کنند که تشکیل جبهه مقاومت امروز از گسترش و امتداد یافتن آن خط است. 

بیشتر بخوانید:

• چگونه هویت مدعی دروغین مهدویت را بشناسیم
• «جامعه کبیره»؛ نقشه راه رسیدن به معرفت امام عصر(عج)
• جامعه فارغ از امام عصر(عج) گرفتار سبک زندگی جاهلی می‌شود
• خودمحوری؛ ویژگی بارز مدعیان دروغین مهدویت
• تبلور اندیشه مهدویت در «اَلسَّلامُ عَلی اَئِمَّةِ الْهُدی» 

وی ادامه داد: در مباحث پیشین به ابعادی از معرفت امام و کارکرد‌های آن در مقابله با فرق انحرافی مهدویت اشاره شد. در ادامه مباحث گذشته باید مطرح کرد که وجود انسان مجموعه‌ای از انگیزه‌های مادی دارد که باعث می‌شود در بزنگاه‌های انتخابی او را متزلزل کند و از «الکهف الحصین» که در متن صلوات شعبانیه به‌ آن اشاره شده بود خارج شود. این علقه‌های وجودی شئون مختلفی از زندگی انسان را در برگرفته است.

تعیین چارچوب مناسب برای علایق مادی در روند معرفتی

رضایی گفت: در قرآن کریم از انگیزه‌ها و علقه‌های انسانی با تعابیر مختلفی یاد می‌شود و یکی از این تعابیر در آیه ۱۴ سوره آل عمران آمده است: «زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِینَ وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِکَ مَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ؛ محبت امور مادی، از زنان و فرزندان و اموال هنگفت از طلا و نقره و اسب‌های ممتاز و چهارپایان و زراعت، در نظر مردم جلوه داده شده است، (تا در پرتو آن، آزمایش و تربیت شوند، ولی) این‌ها (در صورتی که هدف نهایی آدمی را تشکیل دهند) سرمایه زندگی پست (مادی) است، و سرانجام نیک (و زندگی والا و جاویدان)، نزد خداست.»

پژوهشگر مهدویت افزود: خداوند پس از ذکر کردن ابعاد گوناگون این علقه‌ها، در پایان این حقیقت را به انسان یادآوری می‌کند که همه این امور بهره‌های کوتاه‌مدت حیات محدود و پایان‌پذیر دنیاست و سرانجام دارای بقا و بدون محدودیت و نقصان، از آن خداوند است. این آیه نشان می‌دهد که انسان باید چارچوب مناسبی برای علایق و انگیزه‌های مادی در روند معرفتی خود تدبیر کند والا در درگیری دلبستگی‌ها، قادر نخواهد بود با محبت‌های گذرایش بجنگد و بر آنها چیره شود.

امام کفه سنگین ترازوی وجودی انسان باشد

وی گفت: انسان اگر زاویه دید و جهت‌گیری عملی خود را با عناصر یاد شده در آیه مشخص نسازد، زمانی که مال یا زن، مقام یا تمکنات مادی در یک کفه ترازو و امام در کفه دیگر قرار داشت، امام را فدا خواهد کرد، همانطور که خداوند در آیه ۹۲ سوره آل عمران فرمود: بدون پشت پا زدن به داشته‌هایت نمی‌توانی به حقیقت برّ دست پیدا کنی: «لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَیْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ؛ هرگز به نیکوکارى نخواهید رسید تا از آنچه دوست دارید انفاق کنید و از هر چه انفاق کنید قطعاً خدا بدان داناست.» در ذیل این آیه روایتی از امام صادق(ع) آمده است که می‌فرماید: «نحن البر» (بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۲۱۶)؛ در تفسیر این روایت می‌توان گفت که انسان اگر می‌خواهد به امام برسد و در این مسیر، همراهیش مداوم باشد، باید امام کفه سنگین ترازوی وجودش را تشکیل دهد و بالاترین اولویتش در هر شرایطی همراهی با امام باشد.

رضایی افزود: در این زمینه در گام اول انسان باید در وجود خود جست‌وجو کرده و علاقه‌ها و انگیزه‌ها را اولویت‌بندی کند و نقاط ضعف و قوت خود را بیابد و بداند که شیطان از چه طریقی می‌تواند بر او نفوذ کند و در گام دوم باید به دنبال اصلاح نظام علقه‌ای و محبتی خود باشد و برای آن برنامه‌ریزی کند. 

استقرار امام معصوم در مقام توحیدی و نظام محبتی پروردگار

پژوهشگر حوزه مهدویت با بیان اینکه در حقیقت امام معصوم در نقطه‌ای قرار دارد که شخصیت او عاری از تمام این امیال مادی است و به این دلیل که وجود مبارک ایشان منزه از علاقه‌ها و انگیزه‌های مادی است، توان راهبری و هدایت انسان را دارد، تصریح کرد: در همین راستا در فرازی از زیارت جامعه کبیره درباره این شأن امام تعبیر «وَ الْمُسْتَقِرِّینَ‏ فِی‏ أَمْرِ اللَّه‏ و التّامّینَ فی مَحبتِ اللهِ» ذکر شده است یعنی امام آن وجودی است که وجودش دائماً متوجه خداوند است و هیچ محبتی غیر از خداوند در دل ندارد و راه نمی‌دهد، لذا در مقام توحید به استقرار رسیده است و هرگز از آن خارج نمی‌شود. به همین جهت برای اقتدا کردن انسان‌ها به ایشان شأنیت لازم را پیدا می‌کند. از عوامل عمده‌ای که امام چنین شخصیتی را پیدا کرده این است که وجود مقدس ایشان محبت بی‌پیرایه و بدون هیچ ناخالصی نسبت به خداوند دارد که می‌توان گفت وجود امام سراسر شوق و محبت به سوی پروردگار است. 

وی گفت: ممکن است انسان با مراجعه به خود، علقه‌های مادی و غیرخدایی را کشف نکند که نسبت به آن احساس داشته باشد، اما در روایتی از پیامبر گرامی اسلام(ص) آمده است که ایشان با اصحاب‌شان در سفری در منطقه خشک و بیابانی اتراق کردند. پیامبر اکرم(ص) به اصحاب خود دستور دادند که در این منطقه هیزم جمع‌آوری کنید. برخی از اصحاب از حضرت پرسیدند: در این بیابان هیزمی مشاهده نمی‌شود. پس از ساعتی جست‌وجو، حجم قابل توجهی هیزم جمع‌آوری کردند و سپس نزد پیامبر(ص) بازگشتند. حضرت به آنان فرمود: همانطور که شما در ابتدا گمان نمی‌کردید این حجم هیزم در این بیابان جمع‌آوری کنید، وجود انسان نیز همین‌گونه است؛ در واقع علقه‌های مادی در وجود انسان و گناهانی که به‌واسطه این علقه‌ها انجام می‌دهد، نمود عینی و ظاهری ندارد، اما انسان با مراجعه به خویشتن متوجه این ضعف‌ها می‌شود؛ «هکذا تجمع الذنوب» (کافی، ج ۲، ص ۲۸۸).

علقه‌های نفسانی درونی و دعوت از انسان به سمت مادیات

رضایی با اشاره به اینکه از نگاه قرآن کریم دو امام پیش روی انسان وجود دارد؛ اظهار کرد: یک وجود امام معصوم(عج) است که انسان را به سمت نورانیت دعوت می‌کند؛ «أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا» (انبیا، آیه ۷۳). دوم امامی است که انسان را به سمت جهنم پیش می‌برد، این امام از نگاهی علقه‌های نفسانی درونی انسان خواهند بود که انسان را به سمت دنیا و مادیت دعوت می‌کنند؛ «أَئِمَّةً یَدْعُونَ إِلَى النَّارِ» (قصص، آیه ۴۱). این امام، انسان را از ولایت امام عصر(عج) خارج خواهد کرد؛ چراکه نمی‌توان نه در قلب و نه در عمل دو امام را با یکدیگر جمع کرد.

کنترل نکردن علقه‌های منحرف؛ گرایش انسان به نسخه‌های بدلی امام زمان(عج)

وی ادامه داد: در عصر غیبت که حساس‌ترین دوران تاریخی به‌شمار می‌رود انسان به سبب کثرت این امیال، در موارد بسیاری ممکن است نتواند بر ایمان خود ثابت قدم باشد، این میل‌ها انسان را از پناهگاه امن امام(عج) خارج خواهد کرد و راه بازگشت به این «کَهْفِ الْحَصِین» توسل و زیر پا گذاشتن امیال باطل نفسانی است؛ چراکه امروزه با اعتصام به امام زمان(عج) و توسل به ایشان، زمینه هدایت او به تنها راه مستقیم که در میان ظلمات عالم دنیا قرار دارد باز خواهد شد؛ همانطور که در زیارت جامعه کبیره در این خصوص فرموده شده است: «وَ هُدِیَ مَنِ اعْتَصَمَ بِکُمْ»؛ هرکس به شما اعتصام پیدا کرد و چنگ زد، این فرد هدایت می‌شود.

رضایی در پایان با بیان اینکه کنترل و نظارت نداشتن بر این علقه‌های منحرف‌کننده، در موارد متعددی باعث گرایش انسان به غیر امام زمان(عج) و نسخه‌های بدلی خواهد شد، گفت: برای نمونه دیده می‌شود افرادی به خاطر علاقه شخصی به فرد یا جریانی که فاقد ملاک درستی است، به او روی می‌آوردند و پس از ورود به فرقه هم با حمایت‌های عاطفی و تقویت کردن امیال گرایشی او توسط تیم مدیریتی فرقه، روز به روز بیشتر در باتلاقی که برایش طراحی شده فرو می‌رود. در بسیاری از موارد نیز شاهد هستیم که خصومت‌های شخصی افراد با نظام جمهوری اسلامی باعث جذب آنان به فرقه‌های انحرافی مهدویت شده است که باز حاکی از نقش مهم میل‌های انسان در نوع گرایشات‌شان به این فرق است تا جایی که حتی مشاهده شده افرادی در این فرق، به مرور زمان متوجه باطل بودن این فرقه‌های انحرافی شده‌اند، اما ترس از قضاوت‌ها و نگاه‌های خاص دیگران نسبت به او امکان تصمیم‌گیری درست را از او سلب می‌کند. در اینجا نیز باز میل به طرد نشدن توسط دیگر انصار گروه مانعی برای بازگشت او به امام معصوم خواهد بود.

گفت‌وگو از محدثه نعیمی‌فرد