Hz İbrahim’in (a.s) münazara üslubu

Muhalif gruplar mantıklı bir şekilde karşı karşıya gelirse, birbirlerini ikna etmek veya ortak bir noktada buluşmak için tartışmaya ve diyaloğa yönelirler. Bunun tarihi bir örneği Hz İbrahim’in (a.s) muhalif gruplarla yaptığı tartışmalarda görülmektedir.

Hz İbrahim’in (a.s) putperestliğin yaygın olduğu bir dönemde yaşasa da putlara inanmaz ve onların hiçbir gücü olmadığını göstermek için her fırsattan yararlanırdı. Hz İbrahim’in (a.s) bu yöndeki yöntemlerinden biri de tartışma ve sohbetti. Putperest üvey babasıyla çok tartışırdı. Putları yok ettikten sonra o dönemin padişahı Nemrut ile münazara etti. Güneşe, aya ve yıldızlara tapanlarla da tartıştı.

Hz İbrahim (a.s) tartışmalarında etkili yöntemler kullanırdı. Örneğin putperestlerin ve müşriklerin iman ve amellerindeki eksiklikleri göstermek için mantıklı sorular sorardı. Meryem suresi, 43. ayeti: "Babacığım! Sana gelmeyen bir bilgi hakikaten bana geldi, bu sebeple bana uy ki seni düz yola çıkarayım.”

Ayrıca putperestleri kendi inançlarından şüphe ettirecek sorular sormuş ve sonra onları hatalarıyla yüzleştirmiştir: “Hani o, babasına ve kavmine, “Neye tapıyorsunuz?” diye sormuştu. Putlara tapıyoruz ve onlara tapmaya devam edeceğiz” diye cevap verdiler. İbrâhim, “Peki ama, dedi, dua ettiğinizde onlar sizi işitiyorlar mı? Yahut size fayda veya zarar verebiliyorlar mı?” “Hayır ama biz atalarımızı böyle yapar bulduk” dediler.”(Şuara suresi, 70-74 ayetleri)

Hz İbrahim (a.s) tartışmalarında insanları ikna etmek için karşılaştırmalar, çıkarımlar ve diğer yolları da kullanmıştır. En güzel tartışmalarından biri, yıldızlara tapanlarla yaptığı tartışmadır. Kendini önce yıldızlara tapan biri olarak tanıtmış, sonra inancına meydan okuyarak ibadete layık olanın ancak Yüce Allah’ın olduğu kanaatine varmıştır : “Ayı doğarken görünce, “Rabbim budur” dedi. O da batınca, “Rabbim bana doğru yolu göstermezse elbette yolunu şaşırmış kimselerden olurum” dedi. Güneşi doğarken görünce, “Rabbim budur; zira bu daha büyük” dedi. O da batınca dedi ki: “Ey kavmim! ben, sizin (Allah’a) ortak koştuğunuz şeylerden uzağım.” (En’am suresi, 77-78. ayetleri)

Hz İbrahim’in (a.s) münazaralarında, tehdit ve tehlikelerden korkmadan cesurca görüşlerini sakin ve barışçıl bir şekilde dile getirmesi sözlerinin etkinliğini artırmıştır.