از اُفت محسوس حافظان تا گلایه‌هایی که سر باز کرد

آستان مقدس امامزاده علی‌اکبر(ع) شهر نافچ واقع در ۱۲ کیلومتری شهرکرد، مرکز چهارمحال‌وبختیاری، روز گذشته ۳۰ شهریورماه میزبان جمعی از اهالی قرآن استان بود که برای برگزاری مرحله استانی بخش آوایی چهل‌وپنجمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم استان در بخش بانوان گرد هم آمده بودند، قرآنیانی از جای‌جای استان که حضور در این محیط معنوی، چشم‌نواز و دلنشین را فرصتی مغتنم شمرده و از این توفیق خشنود بودند؛ ترکیب آوای نورانی قرآن کریم با محیط ملکوتی آستان مقدس و حرم مطهر این امامزاده واجب‌التعظیم که سراسر در خدمت قرآن بود، در این روز فضای پربار معنوی را برای حاضران فراهم می‌کرد.

صرف‌نظر از غیبت چند بانوی متسابق از راه‌های دور و نزدیک، حضور متسابقانی از دورترین مناطق این نوید را می‌دهد که هنوز دغدغه‌مندان و فعالانی هستند که رنج راه را بپذیرند و برای کمک به رونق یک رویداد قرآنی فاخر و نیز اعتلای سطح خود همت می‌کنند و گامی بردارند؛ به‌ویژه حضور یک بانوی قرآنی از منطقه فلارد در فاصله بیش از ۱۷۰ کیلومتری تا شهرکرد به همراه فرزند سه‌ساله‌اش یا بانویی حدوداً ۶۰ ساله از روستایی کوچک در شهرستان كيار و نیز حضور بانوی روشندل که از بروجن به مسابقات آمده بود، از نکات قابل توجه این مسابقات است.

از دیگر حواشی مرحله استانی مسابقات سراسری قرآن در بخش بانوان، گلایه‌ها و مطالبات برخی بانوان فرهیخته قرآنی استان در جریان بازدید مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان از روند اجرای مسابقات بود که چند دقیقه‌ای را در جمع داوران و متسابقان حضور یافت و مطالبی را بیان کرد.

وضعیت کمی و کیفی مسابقات رضایت‌بخش نیست

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن امیری، مدیرکل اوقاف استان در گفت‌وگو با ایکنا در خصوص مطالبات بانوان قرآنی استان، اظهار کرد: حافظان و قاریان نسبت به نبود استاد تراز اول و برگزاری کلاس‌ها و دوره‌های طولانی‌مدت و تخصصی مطالباتی داشتند که کاملا‌ً به‌جاست؛ هم داوران و هم متسابقان و نیز خود ما از جایگاه کمی و کیفی مسابقات سراسری اوقاف به‌عنوان معتبرترین مسابقات در سطح کشور، راضی نیستیم.

وی با تأکید بر ضرورت تحول و با ذکر اینکه فضای قرآنی استان آنچنان قوی و محکم نیست، ادامه داد: همه ما مدیون چهره‌های قرآنی هستیم که برای تقویت فضای قرآنی جامعه و کارهای ارزشمندی که انجام می‌دهند‌، حمایت نمی‌شوند؛ ما در مجموعه امامزادگان و بقاع متبرکه استان این آمادگی را داریم که این اماکن مقدس در خدمت قرآن گیرند.

امیری با اشاره به اینکه مراکز افق استان با هدف انجام فعالیت‌های قرآنی در کنار حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی تشکیل شده‌اند، بیان کرد: اما این مراکز در استان، کارنامه خوبی در حوزه قرآنی ندارند و اگرچه اقداماتی جهت برپایی محافل و مجالس قرآنی از سوی مراکز افق انجام شده اما کیفیت و سطح استقبال مردم و قرآنیان از این برنامه‌ها خوب نبوده است.

قرآنیان مطالبه‌گر باشند

مدیرکل اوقاف استان با تأکید بر اینکه چهره‌های قرآنی استان به‌دلیل ویژگی‌های مردمان نجیب و مظلوم استان عموماً کم‌توفع بوده و مطالبه‌گر نیستند، گفت: می‌طلبد که روحیه مطالبه‌گری را در جامعه قرآنی بیشتر از پیش شاهد باشیم و قرآنیان توقعات خود را با مسئولان مطرح و مطالبه کنند؛ قطعاً مسئولان نیز در قبال این مطالبه‌ها مکلف به رسیدگی و اجابت خواسته‌ها هستند.

امیری تأکید کرد: اگر انسجام چهره‌ها و تشکل‌ها و مؤسسات قرآنی استان شکل بگیرد و بنده مسئول ببینم که قرآنیان مثلاً نسبت به تشکیل دوره‌های تخصصی با حضور اساتید تراز اول ملی مطالبه دارند و در صورت دعوت از استاد، حضور قرآنیان پررنگ خواهند بود، قطعاً هزینه خواهم کرد.

در ادامه، برای آگاهی بیشتر از فضای مرحله استانی این دوره از مسابقات سراسری قرآن در بخش آوایی گفت‌وگوهایی با هیئت داوران و برخی متسابقان انجام شده است که با هم می‌خوانیم. رویدادی که کم و بیش تحت تأثیر چندین مناسبت از جمله اربعین حسینی و سوق یافتن تمامی امکانات و تجهیزات اداره کل اوقاف و امور خیریه استان به کربلای معلی جهت برپایی موکب امامزادگان(ع)، آیین‌های بازگشایی مدارس در مقاطع پیش‌دبستانی و کلاس‌اول، آیین‌های آغاز هفته دفاع مقدس و نیز محافل و مجالس دهه پایانی ماه صفر قرار دارد.

تمرین‌ها محدود به ایام مسابقات نباشد

صدیقه بارانی، داور ملی بخش لحن و رئیس کمیته داوران مسابقات سراسری قرآن در چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به آشنایی خود با فضای قرآنی استان به‌مدد سابقه حضورش در داوری مسابقات قرآن استان، اظهار کرد: استعدادهای خوبی در میان بانوان قرآنی استان به‌ویژه در رشته‌های قرائت تحقیق و حفظ وجود دارد.

وی در پاسخ به چرایی عدم توفیق متسابقان استان در مرحله کشوری باوجود عملکرد خوب در مراحل شهرستانی و استانی، تصریح کرد: بهرحال رقبای قوی در بسیاری از استان‌ها وجود دارند که نه تنها در ایام محدود مسابقات بلکه در تمام ایام سال تمرین‌های مداوم و منظم به‌ویژه در محضر استاد دارند. این تمرین‌ها اگر محدود به بازه زمانی مسابقات باشد و یا بدون نظارت استاد صورت گیرد، خروجی مورد نظر را نخواهد داشت.

بارانی تأکید کرد: اگر این تمرین مداوم باشد و قاریان و محافظان تلاوت‌های بیشتری داشته باشند و نیز گوش فرا دهند و جزئیات را با بهره‌گیری از استاد یاد بگیرند و بر ردیف‌های خاص‌تر مسلط شوند، طبعاً ارتقا می‌یابند و به موفقیت می‌رسند.

این داور ملی مسابقات سراسری قرآن کریم با تصریح اینکه طرح ارزیابی و ساماندهی داوران از دو سال قبل آغاز شده است، گفت: در این طرح‌، داوران شرکت‌کننده سطح‌بندی شده‌اند و داوران سطح یک تا سه اجازه داوری در مرحله استانی مسابقات قرآن را دارند؛ برخی استان‌هایی که در بخش‌های گوناگون مسابقات از تجدید گرفته تا صوت و لحن و غیره، هنوز داور سطح‌بندی شده ندارند، ناچار به استفاده از ظرفیت داوران دیگر استان‌ها هستند.

برکات طرح سطح‌بندی داوران در مسابقات

بارانی در پاسخ به این پرسش که سطح‌بندی داوران چه تأثیری بر کیفیت داوری مسابقات قرآن داشته است، توضیح داد: قاعدتاً مقوله داوری این مسابقات منظم‌تر و منسجم‌تر شده است و نسبت به سال‌های گذشته میزان اعتراضات به داوری تقلیل یافته است؛ نکته دیگر آنکه ریز به ریز آیتم‌های عملکرد متسابق از سوی داوران ثبت و ارزیابی می‌شود و لذا، امکان اعمال سلیقه‌های شخصی یا امتیازدهی بر اساس شناخت و ذهنیت قبلی داور از متسابق وجود ندارد.

مسئول هیئت داوران مسابقات قرآن استان گفت: اکنون جزئیات داوری‌ها بازیادآوری و به‌روز رسانی شده و سطح‌بندی‌های داوران نیز با غربالگری سختگیرانه و چند مرحله‌ای انجام شده است و شاهد داوری حرفه‌ای و مطلوب مسابقات هستیم.

اهمیت تسلط بر مفاهیم آیات

در ادامه‌، سمیه هیبتیان، داور ملی بخش صوت نیز به خبرنگار ایکنا گفت: استان شما استعدادهای خوبی دارد که اگر در طول سال آموزش ببینند قطعا‌ً ظرفیت کسب رتبه‌های برگزیده ملی را دارند؛ به‌ویژه در بخش تثبیت حفظ توصیه می‌شود که دائماً تکرار و تمرین داشته باشند.

وی ادامه داد: اشکال مشهود در برخی قاریان و حافظان این است که احاطه کافی بر معنا و مفهوم آنچه تلاوت می‌کنند، ندارند و گویی آموزش آنان به حیطه شنیداری و از طریق استماع بوده و آموزش علمی لازم را نداشته‌اند، همین اشکال گویای آن است که این افراد بسیار مستعد هستند و به‌مدد آموزش‌های خوب و اصولی می‌توانند سطح خود را ارتقا دهند.

هیبتیان گفت: متسابقان صرفاً با هدف کسب رتبه در مسابقات شرکت نکنند بلکه با هدف ارتقای سطح خود اقدام به آماده‌سازی و حضور در مسابقات داشته باشند.

این داور ملی مسابقات سراسری قرآن بیان کرد: آیین‌نامه داوری در مقایسه با سال گذشته تغییرات زیادی داشته و آیتم‌هایی حذف و آیتم‌های دیگری اضافه شده است، همچنین بارم‌بندی‌ها تغییر داشته و متسابقان باید پیش از ورود به مسابقات این آیین‌نامه را مطالعه کرده باشند.

متسابقان، آیین‌نامه را مطالعه کنند

زینب نجفی، داور ممتاز استان در بخش وقف و ابتدا نیز در پاسخ به این پرسش خبرنگار ایکنا که آگاهی متسابقان از آیین‌نامه تا چه اندازه در توفیق آنان مؤثر است؟ اظهار کرد: در مراحل مختلف مسابقات سراسری قرآن کریم، متسابقان باید آگاهی و اشراف بر کلیات آیین‌نامه داشته باشند و لذا ضرورت دارد که وقت بگذارند و مطالعه کنند.

این حافظ کل قرآن کریم ادامه داد: به‌عنوان نمونه، تعداد سطرهایی که متسابق رشته حفظ باید در هر مرحله از مسابقات تلاوت کند، متفاوت است که می‌طلبد این آگاهی و ذهنیت با مطالعه آیین‌نامه هر مرحله به دست بیاید تا ابهامات و شبهات متسابقان در خصوص داوری‌ها ایجاد نشود.

نجفی با اشاره به اینکه کلیات آیین‌نامه معمولاً بدون تغییر است‌، گفت: با اینحال هر ساله تغییرات تخصصی و کارشناسی شده در جزئیات ممکن است ایجاد شود که طبیعی بوده و در مسیر بهتر شدن قرار دارد.

حافظان در سطح مورد انتظار نبودند

خورشید عباسی، داور ممتاز استان در بخش حُسن حفظ در گفت‌وگو با ایکنا بیان کرد: متأسفانه امسال حافظان قرآن در سطح مورد انتظار قرار نداشتند و در زمینه محفوظات ضعیف بودند، حال آنکه انتظار می‌رفت لااقل در دو ماهی که از مرحله شهرستانی می‌گذرد، خود را برای مرحله استانی آماده کرده باشند.
وی ادامه داد: بنده به برخی حافظان راه‌یافته اعلام کردم که در صورت تمایل می‌توانم از آنان پرسش داشته باشم اما کسی مراجعه نکرد. به حافظان توصیه می‌کنم که نه با انگیزه این مسابقات بلکه به‌صورت همیشگی و منظم، مرور و پرسش و مباحثه را ترک نکنند و همواره تمرین داشته باشند.

این بانوی حافظ کل قرآن در استان گفت: امسال تعداد سطرهای آیات در رشته حفظ افزایش داشت و متسابقان نسبت به این مسئله بی‌اطلاع بوده و اعتراض داشتند و چون آیین‌نامه را ندیده و اطلاعی از تغییرات نداشتند، در فضای مسابقات غافلگیر می‌شدند.

یک توصیه

صدیقه چگونیان، ناظر مرحله استانی مسابقات سراسری قرآن کریم در گفت‌وگو با ایکنا با تسلیت ایام پایانی ماه صفر و اشاره به اینکه برای نخستین بار در مسابقات قرآن استان حضور یافته است، اظهار کرد: مسابقات اوقاف که امسال، چهل و پنجمین دوره آن برگزار می‌شود، بستری برای شناسایی و شکوفایی استعدادهاست؛ اضافه شدن رشته دعاخوانی نیز انگیزه خوبی شده است تا بانوان و آقایان فعال در این حوزه به دنبال فراگیری اصول دعاخوانی و مداحی باشند و ارتقا پیدا کنند.

وی ادامه داد: از مسئولان و متولیان مسابقات سراسری قرآن می‌خواهم که برنامه‌های جدی جهت آموزش و ارتقای سطح برگزیدگان داشته باشند تا فلسفه برگزاری این رویداد قرآنی که رشد و ارتقای حافظان و قاریان و سایر فعالان قرآنی است، محقق شود و این برگزیدگان استانی در سطح ملی بدرخشند.

چگونیان در پاسخ به پرسشی در خصوص ارزیابی سطح مسابقات، بیان کرد: امروز افراد مستعدی در این مسابقات دیدیم که نیاز به جهت‌دهی با فراهم آوردن امکانات برای آموزش‌های بیشتر دارند.

ناظر مسابقات سراسری قرآن استان تأکید کرد: با توجه به عدم حضور داور در رشته دعاخوانی جهت توضیح و پاسخگویی، متسابقان این رشته سؤالات زیادی در خصوص آیین‌نامه داشتند و لذا توصیه می‌شود امکانی از سوی اوقاف استان فراهم شود که این افراد پیش از ورود به مسابقات آگاهی و اشراف بر آیین‌نامه اجرایی و داوری پیدا کنند.

مسئولان دغدغه آموزش داشته باشند

مریم امیدی، حافظ کل قرآن کریم و متسابق رشته دعاخوانی که پیش از این طی سال‌های متمادی به‌عنوان داور در مسابقات قرآن حضور داشته است در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه هنوز موفق به کسب گواهی طرح ساماندهی داوران نشده است، اظهار کرد: متأسفانه بعد از دو بار شرکت در طرح و گذراندن دوره کتبی و راهیابی به مرحله شفاهی و شبیه‌سازی، فرصت و امکان حضور در این آزمون را نیافتم.

وی با ذکر اینکه یکی از حکمت‌های برگزاری مسابقات پی بردن به اشکالات و تلاش در جهت رفع آن‌هاست، ادامه داد: می‌طلبد که افراد برگزیده مسابقات تحت تعلیم اساتید سطح اول قرار گیرند و طبق اطلاعاتی که دارم، متسابقان هم می‌توانند در تامین بخشی از هزینه این اقدام مهم و ضروری، کمک کنند؛ متأسفانه دغدغه این کار را در متولیان امر نمی‌بینیم.

رئیس اداره قرآن و عترت(ع) دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد با تأکید بر وجود ظرفیت‌های قرآنی بسیار خوب در سطح استان، تصریح کرد: سرمایه‌گذاری در این بخش قطعاً آثار و برکات خوبی را در استان جاری خواهد ساخت؛ بنده در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد تلاش کرده‌ام که اگرچه در رشته‌های آوایی امکان ارتقای سطح دانشگاهیان ضعیف‌تر است و استعدادهای خاصی را می‌طلبد اما سرمایه‌گذاری در بخش‌های معارفی و پژوهشی انجام شود که حاصل آن کسب رتبه‌ها و عناوین درخشان دانشگاه در سطح کشور بوده است.

امیدی گفت: دو سال کرونایی تحولاتی را در مقوله مسابقات قرآن ایجاد کرد که تغییراتی را در سبک برگزاری و اجرای این رویداد قرآنی شاهد هستیم؛ می‌طلبد تبلیغات بیشتری برای افزایش استقبال از مسابقات قرآن از سوی متولیان امر و رسانه‌ها انجام شود.

در ادامه، پروانه نجفی، دیگر متسابق رشته دعاخوانی از روستای خراجی در شهرستان کیار با اشاره به اینکه در جلسات خانگی روضه و دعاخوانی در روستا به عنوان مداح و دعاخوان فعالیت دارد، اظهار کرد: در مناسبت‌های مختلف شهادت و ولادت با دعوت بانوان روستاها در محافل روضه و مولودی‌خوانی شرکت می‌کنم.

وی با اشاره به جلسات هفتگی قرآن در موقوفه حاج بهرام یزدانی، بیان کرد: این کلاس‌های روخوانی و روانخوانی و رفع اشکال، هر هفته برای بانوان روستا برگزار می‌شود و در ماه مبارک رمضان نیز محفل جزء خوانی قرآن در منازل و به‌صورت چرخشی با نیت شادی روح درگذشتگان برگزار می‌شود.

تأثیر مسابقات در افزایش اعتماد به نفس

زهرا اقبالی، حافظ کل قرآن کریم و شرکت‌کننده حفظ ۲۰ جزء به خبرنگار ایکنا گفت: محافل و مسابقات قرآن در استان ما اگر به اندازه کافی باشد، حافظان و قاریان طبعاً آشنایی بیشتری با فضای مسابقات پیدا کرده و عملکرد بهتری در مسابقات قرآن خواهند داشت.

وی ادامه داد: حضور کم در مسابقات باعث می‌شود که حافظ آشنایی اندکی با جو مسابقات داشته و اعتماد به نفس لازم را برای ارائه نداشته باشد در حالی‌که خارج از فضای مسابقه به راحتی و بدون تپق، محفوظات خود را ارائه می‌دهد.

اقبالی تأکید کرد: خوب است که اساتید و مربیان، قرآن‌آموزان خود را جهت مشارکت در مسابقات قرآن و یا حتی حضور به‌عنوان مستمع تشویق و دعوت کنند.

این مربی حفظ در استان گفت: البته یک دلیل عدم اعتماد به نفس نیز مربوط به نبود آمادگی بسیار خوب برای حضور در مسابقات است، اگر یک حافظ قرآن با تکرار و تمرین مداوم خود را به بالاترین حد آمادگی برساند، طبیعتاً با اعتماد به نفس بالایی در صحنه مسابقات حاضر خواهد شد.

همچنین، نعیمه‌سادات شریعت، متسابق قرائت ترتیل از بروجن با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد داوران در ارزیابی متسابقان و صدور کارنامه عجله به خرج می‌دهند، اظهار کرد: این باعث می‌شود که احتمال خطا وجود داشته باشد و بنده تصور می‌کنم با وجود تمرین و تلاش مستمر و نیز تلاوت خوب و بدون غلط اعرابی در مسابقات، نمره مورد انتظارم را کسب نکردم.

در پایان، سحر میرزاخانی، متسابق رشته قرائت تحقیق که تلاوت زیبایی را اجرا کرد به خبرنگار ایکنا گفت: متأسفانه نبود استاد باعث می‌شود که در مرحله کشوری نتیجه لازم را کسب نکنم و حال آنکه قاریان حاضر در این مرحله در محضر اساتید سطح اول قرائت آموزش می‌بینند و تمرین می‌کنند. قرائت، فنون و ظرایف بسیاری دارد که ما بسیاری از این مطالب را بلد نیستیم.

وی ادامه داد: امکان رفتن به استان‌های دیگر و بهره‌گیری از محضر استاد برایم فراهم نیست و می‌طلبد تمهیدی اندیشیده شود که دوره‌های تخصصی برای قاریان استان برگزار شود. بنده بیشتر به‌صورت خودجوش و با استماع قرائت قاریان مشهور به فراگیری قرائت پرداخته‌ام و در سال‌های قبل از محضر اساتید نیز بهره‌مند می‌شدم.