قرآنی‌شدن هیئت چگونه محقق می‌شود

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعبدالرزاق پیردهقان، مدرس حوزه علمیه قم در نشست تخصصی کمیته قرآن قرارگاه محرم چهارمحال‌وبختیاری که با حضور جمعی از فعالان قرآنی و هیئات مذهبی روز گذشته، ۲۵ تیرماه در مصلی شهرکرد برگزار شد با اشاره به اینکه قرآن کریم بین ما مهجور مانده است، اظهار کرد: یکی از سیره‌های اهل‌بیت(ع) که دل‌ها را جلا می‌داد، همین دور هم نشستن‌ها و تلاوت مصحف شریف بود، درست مانند ما هیئتی‌ها که در محافل و هیئت‌ها گرد هم می‌آییم و شعائر را تعظیم می‌کنیم.

وی با ذکر اینکه انسان همواره باید خود را مخاطب قرآن بداند، ادامه داد: این رویکرد را از سیره اهل‌بیت(ع) باید یاد بگیریم؛ هیئت بدون قرآن به مثابه پرنده‌ای است که یک بال را از او گرفته باشند و نمی‌تواند پرواز کند اگرچه برکت ائمه معصومین(ع) آنچنان وافر است که در روضه اهل‌بیت(ع) حتی بدون توجه به قرآن هم می‌توان به پیش رفت و تعالی یافت، زیرا آن بزرگواران درواقع، قرآن ناطق و مصداق عملیاتی آیات شریفه  قرآن کریم هستند.

پیردهقان با تأکید بر اینکه امام حسين(ع) از كودكی به قرآن عشق فراوانی داشتند با نقل ماجرایی، تصریح کرد: از حضرت سؤال شد که از رسول خدا چه شنيدی؟ فرمود: شنيدم كه م‏ی‌فرمود: خداوند كارهای مهم و بزرگ را دوست می‌دارد و كارهای پست و حقير را نمی‌پسندد و او «قل هواللّه احد» و نمازهای پنجگانه را به من آموخت. علامه مجلسی در خصوص اهمیت سوره توحید و چرایی تأکید حضرت بر فراگیری این سوره مبارکه، بحث مفصلی دارد و قائل است که جایگاه توحید و وحدانیت خداوند در کودکی باید برای انسان به‌درستی تبیین شود. 

وی ادامه داد: در شب عاشورا، حضرت سیدالشهدا(ع) نامه‌ای به حضرت عباس(ع) می‌دهند تا به دشمن برساند تا مهلت بگیرد و به نماز و مناجات و تلاوت قرآن بپردازد. در این نامه حضرت می‌فرمایند: خدا می‌داند که من نماز را و تلاوت قرآن را بسیار دوست می‌داشتم. در سیره و روش رفتاری حضرت نیز عشق به قرآن موج می‌زند و لذا هیئت ما نیز باید رنگ و بوی قرآنی و اهل‌بیتی به خود بگیرد. 

جلوه‌گری قرآن در سیره حسینی

این کارشناس مذهبی رادیو معارف با اشاره به اینکه قرآن در سیره عملی امام حسین(ع) پیوسته جلوه‌گری می‌کند، افزود: همه ما این کلیت را می‌دانیم که امام حسین(ع) و قرآن از یکدیگر جدا نیستند اما کمتر این رویکرد قرآنی را در مرحله به مرحله زندگانی حضرت مورد توجه قرار داده‌ایم؛ با مرور مختصری از سیره حضرت از لحظه عزیمت از مدینه تا روز عاشورا، به چندین سوره و آیه کلیدی از قرآن کریم می‌رسیم که حضرت به اقتضای موقعیت‌ها و شرایط مختلف تلاوت می‌کردند و اینها برای ما درس است.

این مدرس حوزه علمیه قم ادامه داد: یزید به مروان حاکم مدینه نامه نوشت که از چند نفر بیعت بگیرید که یکی از آنان، امام حسین(ع) بودند. مروان حضرت را به نزدش دعوت کرد و از او خواست تا با یزید بیعت کنند که در اینجا ایشان آیه شریفه تطهیر را تلاوت کردند و فرمودند که «مِثْلِی لَا یُبَایِعُ مِثْلَهُ» یعنی منِ پاک و مطهر با مثل یزید بیعت نمی‌کنم. 

پیردهقان با نقل ماجرای حارث اعور که از امام حسین(ع) در خصوص معنای آیات ابتدایی سوره شمس پرسید، گفت: حضرت در پاسخ فرمودند، مراد از شمس در آیه «وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها»، وجود مبارک رسول اکرم(ص) است و آیه «وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها» به علی‌ بن‌ ابیطالب(ع) اشاره دارد که بعد از پیامبر(ص) است. آیه «وَ النَّهارِ إِذا جَلَّاها» نیز قائم آل محمد(عج) را مورد اشاره قرار می‌دهد که زمین را از عدل و داد پر می‌کند. 

وی افزود: در سوره مبارکه فجر نیز به همین قصه اشاره شده است که «فجر» به وجود نورانی امام عصر(ع) مرتبط است، مراد از «وَلَيَالٍ عَشْرٍ» ۱۰ وجود نورانی از امام حسن مجتبی(ع) تا امام حسن عسکری(ع) می‌باشد که در دوران این بزرگواران امامت تحت‌الشعاع حکام ظلم و جور قرار می‌گیرد و بروز و ظهور ندارد. «وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ» به ترتیب به وجود نورانی زوج آسمانی امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) و نیز ذات حضرت حق اشاره دارد. در این سوره اشاره‌ای به پیامبر(ص) وجود ندارد زیرا ایشان خطاب سوره هستند.

پیردهقان با اشاره به وصیت‌نامه کوتاه امام حسین(ع) در هنگام ترک مدینه، توضیح داد: این وصیت‌نامه با فراز «وَمَا تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ ۚ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنِيبُ» از آیه ۸۸ سوره مبارکه هود پایان می‌یابد؛ ایشان وقتی وارد مکه می‌شوند، به جریان ورود حضرت موسی به مدین و برخورد با دختران شعیب اشاره می‌کنند. ایشان در هنگام خروج از مکه نیز آیه «أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِكْكُمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنْتُمْ فِي بُرُوجٍ مُشَيَّدَةٍ» (نسا/78) را تلاوت می‌کنند. 

وی تصریح کرد: امام حسین(ع) در مسیر با نماینده یزید برخورد کردند و این آیه را تلاوت کردند «لِي عَمَلِي وَلَكُمْ عَمَلُكُمْ ۖ أَنْتُمْ بَرِيئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ وَأَنَا بَرِيءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ» (یونس/41)؛ ایشان وقتی خبر شهادت مسلم بن عقیل را شنیدند آیه استرجاع را خواندند، در برخورد با حُر و در شماتت پیمان‌شکنان نیز آیه ۱۰ سوره فتح «فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَىٰ نَفْسِهِ» را تلاوت کردند با این معنا که پیمان‌شکنی شما علیه خودتان استفاده می‌شود.

پیردهقان ادامه داد: مشاهده می‌کنیم که حضرت در تمام طول مسیر تا رسیدن به کربلا و در روزهای محاصره و شهادت حتی زمانی که سر مبارکشان بالای نیزه یا درون تشت است، قرآن تلاوت می‌کنند لذا جایگاه قرآن نزد ایشان بسیار خاص است و ما نیز باید به تأسی از ایشان جایگاه خاصی را برای قرآن در برنامه‌های هیئت قائل باشیم و تا می‌توانيم رنگ و بوی قرآنی به هیئت بدهیم.

هیئت را رنگ و بوی قرآنی بدهیم

این استاد تفسیر قرآن کریم با اشاره به تجربه‌های موفق قرآنی شدن هیئت‌های عزای حسینی، بیان کرد: یک راهکار این است که کودکان و نوجوانان هیئتی را به حفظ سوره‌های کوچک قرآن در طول ۱۰ شب برنامه هیئت دعوت و آنان را تشویق و ترغیب کنیم، همچنین هیئت بستر خوبی برای آموزش روخوانی و روانخوانی قرآن کریم باشد چرا که متأسفانه در تعلیم قرآن در آموزش و پرورش دچار کاستی هستیم و به‌شدت با مشکل مواجهیم که این نقیصه جای آسیب‌شناسی دارد.

پیردهقان افزود: راهکار دیگر قرآنی شدن هیئت، ارائه تفسیر آیات قرآن کریم است که چه خوب است آیاتی انتخاب شوند که حضرت در طی مسیر از مدینه تا کوفه و در صحرای کربلا تلاوت کردند. این آیات جا دارد در ابتدا یا انتهای برنامه‌های هیئات مذهبی تلاوت شوند و تفسیر کوتاه آن با بیانی جذاب و شیوا به عزاداران حسینی ارائه شود. حتی می‌توانیم ضمن تلاوت آیات توسط یک قاری خوشخوان و مسلط، متن تفسیر مربوط به آیه را آماده کنیم تا یک کودک یا نوجوان آن‌را برای مردم قرائت کند؛ این کار سبب تشویق آن کودک یا نوجوان هم خواهد شد. 

این کارشناس مذهبی نصب پوسترها و بنرهای و یا تابلوهای با مضامین و محتوای قرآنی در محل هیئت را نیز بسیار مهم ارزیابی کرد و اظهار کرد: همچنین تدارک گروهی که همخوانی قرآن در هیئت داشته باشند از دیگر راهکارهاست که زیبایی‌ فضای هیئت می‌شود. تأکید می‌کنم از آیات و سوره‌های مرتبط با شخصیت والای حضرت سیدالشهدا(ع) نظیر سُور مبارکه فجر، انسان، دهر و شمس برای همخوانی انتخاب شود.