واکاوی مشکلات آموزش قرآن در روستاهای چهارمحال‌وبختیاری

مناطق روستایی به‌دلیل مصون ماندن از بسیاری مظاهر مدرنیته و بکر و اصیل بودنشان، ظرفیت عظیمی برای آموزش قرآن و ترویج فرهنگ قرآنی و اشاعه آموزه‌های نورانی این کتاب آسمانی دارند که می‌طلبد بیشتر مورد توجه قرار گيرند.

چهارمحال‌وبختیاری روستاهایی همچون کُران و خراجی و میلاس و ... دارد که بدون اغراق باید بگوییم در صورت اندکی حمایت و دیده شدن قابلیت تبدیل شدن به روستاهای قرآنی کشور را دارند و امروز قرآنیان بومی در این روستاهای کوچک کارهای قرآنی بزرگی را به‌صورت خودجوش و از سر علاقه و ارادت به محضر قرآن کریم و اهل‌بیت(ع) رقم می‌زنند، کارهایی که شاید نهادهای عریض و طویل هم از انجام آن عاجزند.

رصد وضعیت آموزش قرآن در برخی روستاها اما حکایت از ضعف و کاستی‌ها دارد و نبود یا کمبود مربی یا مرکز قرآنی فعال در برخی روستاها مشهود است. مصداقی از این کاستی‌ها و عدم توجه لازم به مسئله آموزش و ارتقای سواد قرآنی آحاد جامعه در روستاها را در مسابقات قرآن روستاییان و عشایر چهارمحال‌وبختیاری شاهد بودیم که برخی متسابقان از حداقل سواد قرآنی نیز برخوردار نبودند. برای بررسی چرایی ضعف آموزش‌ قرآن در برخی روستاهای چهارمحال‌وبختیاری، گفت‌وگوهایی با برخی مسئولان انجام شده است که با هم می‌خوانیم.

اهميت حمایت و همراهی خانواده‌ها

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمسعود حسینی، نایب‌رئیس اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآنی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه فرهنگسازی برای کار قرآنی در جامعه و به‌ویژه در مناطق روستایی ضرورت دارد، اظهار کرد: جا دارد هم مؤسسات و خانه‌های قرآن و هم نهادهای متولی قرآنی کارهای عمیق‌تری برای نهادینه‌سازی قرآن در متن جامعه انجام دهند.

وی ادامه داد: در روستاهایی که مراکز و خانه‌های قرآن فعال هستند، زمینه و بستر این فرهنگسازی نیز فراهم است اما متأسفانه نبود مربیان قرآن کافی و تمام‌وقت در برخی روستاها مشکل‌ساز است.

حسینی با تصریح اینکه حضور مربیان دیگر شهرها و روستاها در مناطق روستایی فاقد مربی قرآن گاه هزینه‌های زیاد را بر مربی تحمیل می‌کند، گفت: با توجه به شرایط اقتصادی، هزینه‌های ایاب و ذهاب نیز بالاست و این امر باعث می‌شود که روستاها از حضور مربی محروم بمانند.

این روحانی فعال قرآنی تصریح کرد: با اينحال باید گفت که اگر فرهنگ قرآنی نهادینه شود و دغدغه قرآنی در خانواده‌ها وجود داشته باشد، رغبت به برنامه‌های قرآنی نیز افزایش خواهد یافت و لذا همانطور که برای سایر کلاس‌های فرزندان خود متحمل هزینه می‌شوند، برای تأمین مربی قرآن نیز هزينه می‌کنند.

مدیر مؤسسه قرآنی ابرار سامان بیان کرد: این مؤسسه و سایر مؤسسات قرآنی قطعاً نیروی انسانی برای اعزام به روستاها و برپایی دوره‌های آموزشی را دارند اما مهم‌ترین مانع، تأمین هزینه‌های ایاب و ذهاب و حق‌الزحمه است.

حسینی با تأکید بر اینکه در حال حاضر شهریه‌های قرآن‌آموزان تنها منبع تأمین هزینه‌های جاری مؤسسات قرآنی است، افزود: اگر مؤسسه قرآن‌آموز نداشته باشد و کلاسی تشکیل نشود مرکز قرآنی عملا‌ً از تأمین هزینه باز می‌ماند لذا اگر بسترسازی شود که خانواده‌ها چه در شهرها و چه روستاها همراهی کنند، طبعاً مؤسسات هم خواهان آن هستند که دامنه فعالیت‌های خود را هم در شهر و هم در روستاهای اطراف گسترش دهند.

مسئول دفتر نمایندگی ولی‌فقیه در اداره‌کل دامپزشکی استان تأکید کرد: چارچوب تعریف شده برای برنامه‌‌های قرآنی در جهاد کشاورزی علاوه بر برپایی مسابقات قرآن روستاییان و عشایر در دهه فجر که به‌صورت سالانه برگزار می‌شود، شامل مسابقات قرآن خانواده‌ها، فرزندان و کارمندان جهاد نیز هست که این رویداد نیز به‌صورت سالانه برگزار می‌شود.

حسینی در پایان گفت: همچنین آموزش‌های عقیدتی، فرهنگی و قرآنی از سوی دفاتر نمایندگی مقام معظم رهبری در ادارات جهاد کشاورزی دایر است که به‌صورت آموزش‌های کوتاه‌مدت به کارمندان و خانواده‌های آنان ارائه می‌شود.

مراکز و فعالان قرآنی روستاها مطالبه‌گر باشند

در ادامه، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوذر کارگر، رئيس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی استان در پاسخ به این پرسش که مشکلات و موانع آموزش قرآن در روستاها چگونه رصد و احصا می‌شود، اظهار کرد: ادارات تبلیغات اسلامی و کارشناسان قرآنی این ادارات در شهرستان‌ها فعال هستند و در صورتی که کمبودی در این زمینه به آنان ارجاع شود مطلع می‌شویم؛ ضمن اینکه به مدیران خانه‌ها و مراکز قرآنی روستاها اعلام کرده‌ایم که مشکلات خود را مطرح و مطالبه کنند.

کارگر با تأکید بر اینکه اداره امور قرآنی در زمینه آموزش قرآن و تأمین مربی تا جایی که بتواند حمایت و کمک می‌کند، ادامه داد: بارها هزینه اعزام مربیانی را در مناطق روستایی شهرستان‌های مختلف همچون اردل، فارسان، لردگان و ... تأمین کرده‌ایم و این آمادگی برای رفع موانع آموزش در روستاها همچنان وجود دارد. این به شرطی است که نیازها را به ما اعلام کنند و مطالبه‌ای به دست ما برسد.

وی تصریح کرد: مؤسسات و مراکز قرآنی و خانه‌های قرآنی روستاها و شهرها طی ایام کرونا و تعطیلی فعالیت‌های حضوری دچار رخوت شدند و مشکلاتی برای آنان به‌وجود آمده است اما برای سال آینده برنامه‌هایی برای پویایی این مراکز پیش‌بینی شده که عملیاتی خواهد شد.

کارگر بیان کرد: اگر خانه‌های قرآن در روستاها مربی نداشته باشند و به ما اطلاع دهند، قطعاً تمهیداتی برای اعزام مربی اندیشیده می‌شود و نهایت همکاری را خواهیم داشت، همچنان که این اتفاق بارها برای برخی مناطق روستایی و حتی شهری محقق شده است.

رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی استان با اشاره به اینکه کمبود استاد و مربی قرآن در استان نداریم، گفت: برنامه‌ریزی برای به‌کارگیری این اساتید و مربیان قرآن در استان ضعیف است و این بدان معناست که مجموعه‌های قرآنی یک برنامه‌ریزی برای آموزش قرآن با جامعه هدف و افق دید مشخص ندارند؛ مثلا‌ً مؤسسه یا خانه قرآنی که به فراخور شرایط کلاسی را با ۱۰ قرآن‌آموز برگزار می‌کند چه بسا تنها برپایی همان کلاس برایش موضوعیت دارد و برنامه و هدف بلندمدتی برای این افراد ترسیم نمی‌کند.

راه‌اندازی مراکز قرآنی فعال در روستاها

در ادامه، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا عرفان‌نژاد، رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان شهرکرد با اشاره به اینکه سیاست سازمان که در شهرستان نیز پیگیری می‌شود راه‌اندازی مراکز قرآنی در روستاهاست، اظهار کرد: تلاش ما این است که هیچ روستایی بدون مرکز قرآنی نماند و این روند با جدیت پیگیری می‌شود.

وی در خصوص مطالبه اهالی روستای خوی مبنی بر آموزش قرآن به کودکان و نوجوانان، بیان کرد: این روستا یک خانه قرآن فعال دارد و فرایند ثبت‌ یک مؤسسه قرآنی در این روستا نیز مراحل خود را طی می‌کند. اگر درخواستی برای تأمین مربی در این روستا وجود دارد قطعاً انجام خواهد شد. همچنین مجوز مرکز قرآنی روستای وانان به تازگی تقدیم مدیر خانه قرآن واهالی روستا شده است.

عرفان‌نژاد با تصريح اینکه ایجاد مراکز قرآنی در برخی روستاها با مشکلات و موانعی همراه‌ است، گفت: در برخی روستاها حمایت لازم وجود ندارد و یا مربی قرآنی بومی در روستا نداریم و لذا راه‌اندازی مرکز قرآنی را با مشکل مواجه می‌کند. اگر اهالی و متولیان این قبیل روستاها اقبال و حمایت حداقلی داشته باشند، مشکل تأمین مربی قابل رفع است و می‌توان از مرکز استان یا دیگر بخش‌ها هماهنگی جهت اعزام مربی غیربومی صورت گیرد.

رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان شهرکرد بیان کرد: این اداره تعامل خوبی با نواحی آموزش و پرورش شهرستان دارد و در طی سال تحصیلی نیز بیش از ۳۰ محفل قرآنی در مدارس شهرها و روستاهای مختلف برگزار شد و طی این تعامل‌ها مشکلات احتمالی آموزش قرآن به نوجوانان‌ بررسی و احصا می‌شود.

عرفان‌نژاد بیان کرد: همچنین نواحی آموزش و پرورش از ظرفیت دارالقرآن‌ها برای پیشبرد امور آموزشی دانش‌آموزان در شهرها و روستاها می‌توانند استفاده کنند؛ اگر فرد دغدغه‌مند قرآنی در این تشکیلات وجود داشته باشد قطعاً همکاری‌ها و برنامه‌ریزی بهتری برای ارتقای سطح قرآنی دانش‌آموزان می‌توان انجام داد. در طی این تعاملات همچنین تلاش شده است که همکاری و ارتباط مدارس با مؤسسات و خانه‌های قرآن در شهرها و روستاها تقویت شود که در ایام اعتکاف شاهد همکاری‌های خوبی بودیم.

وی در پایان گفت: تبلیغات اسلامی بر حسب رسالتش و در حد بضاعت، آمادگی خود را برای هر گونه حمایت از مراکز قرآنی به‌ویژه در روستاها اعلام می‌کند؛ قطعاً در این کار نیازمند حمایت‌های مردمی و خیران نیز هستیم.