کم‌توجهی مسئولان عاملی مؤثر بر کاهش انگیزه حفظ قرآن نوجوانان است

زهرا اقبالی بختیاری، حافظ کل و مدرس حفظ قرآن کریم در چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از استان با اشاره به اینکه برای حفظ قرآن در گام اول داشتن انگیزه بسیار حائز اهمیت است، اظهار کرد: در مسیر حفظ، انسان ابتدا باید به این پرسش پاسخ داده باشد که با چه هدفی قرآن را حفظ می‌کند و با حفظ قرآن به‌ چه چیزهایی می‌خواهد دست یابد. اگر رویکرد و هدف مادی و دنیایی برای حافظ مطرح باشد مطمئنا‌ً در یک مرحله توقف خواهد کرد و نمی‌تواند پیش برود.

وی در خصوص دیگر بایسته‌های حفظ قرآن در کنار داشتن انگیزه، ادامه داد: داشتن علاقه و پشتکار خوب از دیگر بایسته‌ها هستند و چه بسیار قرآن‌آموزانی داشتم که مستعد بودند و در یک روز تا چهار صفحه را می‌توانستند حفظ کنند اما پشتکار لازم را برای مرور و تمرین و تثبیت نداشتند و لذا در بین راه ماندند؛ قرآن‌آموزانی هم داشتم که با استعداد معمولی و متوسط اما پشتکار بسیار بالا توانستند به حفظ کل نایل شوند و موفق باشند.

بایسته‌های فرآیند حفظ قرآن

اقبالی تصریح کرد: تسلط بر روخوانی و روانخوانی از دیگر ملزومات حفظ قرآن است که با استماع و تمرین و تکرار حاصل می‌شود، همچنین فرد برای پیشرفت حفظ باید ابتدا معانی و مفاهیم آیات را متوجه شود تا کار برایش تسهیل شود. پیشنهاد می‌شود که حافظ آیات به‌ویژه بلند را به بخش‌های کوچک‌تر و قابل حفظ تقطیع و جمله‌بندی کرده و سپس هر بخش را به‌صورت مجزا تکرار کند. قبل از حفظ هر آیه، فرد باید بداند که این آیه چه می‌گوید و راجع به چه موضوعی است، این کار باعث تسهیل در حفظ می‌شود.

این حافظ کل قرآن کریم در استان افزود: حافظ در این فرایند مرتبا‌ً باید آیات جدید حفظ شده را به آیات قبلی متصل و کل صفحه و صفحات قبل را به‌صورت مستمر و با هم از حفظ تلاوت و تکرار کند و به مرور ماقبل و مرور کلی بپردازد؛ همچنین آیات حفظ شده جدید باید هر دو ساعت یکبار به‌صورت مباحثه‌ای یا ارائه به استاد یا اطرافیان یا تلاوت برای خود و ضبط صدا و ... تکرار و تمرین شود و حافظ در این مرحله تلاش می‌کند که تمام اشکالات خود را چه از حیث حُسن حفظ و چه اشتباهات اعرابی و تجوید و ... برطرف کند. چرا که یک اشتباه به‌ویژه در زمینه اعرابی با چندبار تکرار ممکن است در ذهن ماندگار شود.

اقبالی نقش استاد را نیز بسیار مهم ارزیابی کرد و توضیح داد: کودکان و نوجوانان معمولاً انتظارات بالایی از پدر و مادر دارند اما کوچک‌ترین تشویق و کم‌هزینه‌ترین هدیه از سوی معلم و مربی برايشان بسیار ارزشمند و تأثیرگذار است و لذا مربی حفظ علاوه بر آنکه در حیطه دانشی و آموزشی سبب ارتقای حافظ می‌شود بلکه با تشویق‌ها و احیاناً تنبیه‌های به‌موقع زمینه پیشرفت و تعالی قرآن‌آموز را فراهم می‌کند.

وی اهمیت تثبیت محفوظات را یادآور شد و بیان کرد: مرور درس‌ ماقبل، ۱۰ درس قبلی و مرور کلی همواره باید مدنظر حافظ باشد، مثلا‌ً یک حافظ ۱۰ جزء باید روزی یک جزء و نیم مرور داشته باشد که حافظ می‌تواند به‌صورت یکجا یا بخش‌بندی شده در طول روز این میزان را مرور و تثبیت کند.

نیاز به قرآن را در وجود خود ایجاد کنیم

این بانوی قرآنی استان تصریح کرد: کسی که عاشق قرآن بوده و شیرینی انس با قرآن را چشیده باشد، قطعا‌ً همت و پشتکار لازم برای تکرار و تمرین و مرور را نیز در هر شرایط و با هر مشغله‌ای به‌دست خواهد آورد زیرا حس نیاز به قرآن دارد، درست مانند زمانی که انسان تشنه است و لذا به دنبال آب می‌رود و در هر شرایط و با هر مشغله‌ای نیز سعی می‌کند تشنگی خود را برطرف کند.

اقبالی با تأکید بر اینکه هدف از حفظ قرآن بهبود ارتباط با این کتاب آسمانی باید باشد، گفت: قرآن کریم به تصریح آیه «تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَىٰ لِلْمُسْلِمِينَ» (نحل89)، كتابى جامع براى بيان همه نيازهاى جامعه است و حافظ قرآن واقعی کسی است که بتواند آموزه‌های نورانی این راهنمای جامع را در تمامی ساحت‌های زندگی خود و اطرافیانش ساری و جاری کند.

این مدرس با سابقه حفظ قرآن با ابراز تأسف از ریزش قرآن‌آموزان به‌ویژه در رشته حفظ و کاهش تدریجی استقبال‌ از یادگیری قرآن طی سال‌های اخیر و در خصوص چرایی این موضوع، بیان کرد: کاهش انگيزه مهم‌ترین علت است که در پی کم‌توجهی مسئولان و متولیان ایجاد شده است، این بی‌توجهی‌ها و نبود دغدغه مصادیق فراوانی دارد که از جمله می‌توان به تشویق و ترغیب کودکان و نوجوانان و جوانان قرآنی اشاره کرد؛ در طی سالیان متمادی که به‌عنوان قرآن‌آموز و سپس مدرس در کلاس‌های قرآن در فارسان و شهرکرد حضور دارم به ندرت یک مسئول از این کلاس‌ها بازدید و مربیان و قرآن‌آموزان را تشویق کند و لذا تشویق و انگیزه‌بخشی اتفاق نمی‌افتد.

اقبالی ادامه داد: گزینه تشویق به‌ویژه در قشر نوجوان و جوان و به‌ویژه از سوی مسئولان و اهدای جوایز هر چند کم‌هزینه قطعا‌ً سبب ماندگاری قرآن‌آموزان در کلاس‌ها می‌شود و چه بسا رویش‌های جدید و تقویت کمی و کیفی کلاس‌های قرآن در سایه همین توجه و دغدغه مسئولان به‌ویژه متولیان فرهنگی و قرآنی محقق می‌شود.

بانوی حافظ کل قرآن کریم بیان کرد: از مسئولان انتظار می‌رود که اهمیت آموزش و ترویج و به‌ویژه حفظ قرآن کریم را مورد توجه قرار دهند.

اقبالی در پایان گفت: البته حفظ قرآن فقط این نیست که آیات و مفاهیم را از بر کنیم و احیاناً در این محفل یا آن مسابقه محفوظات خود را ارائه دهیم بلکه هر فردی وارد وادی حفظ شد باید این هنر را داشته باشد كه دستورات مصحف شریف را به یاری بگیرد و راه و روش زندگی خود را رنگ و بوی قرآنی ببخشد؛ حافظ قرآن با علم به تجویزهای نسخه شفابخش کتاب آسمانی می‌داند که در برابر مشکلات چگونه صبر پیشه کند، روش برخورد با جاهل را بلد است و در یک کلام می‌تواند در سایه نور و هدایت قرآن، بنده خوب خدا باشد.