تعبیر امروزی «شکاف نسلی» به اشتباه رایج شده است

حجت‌الاسلام والمسلمین عابدین کاظمی‌نیا، دبیر ستاد مردمی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به اینکه تعبیر «شکاف بین نسلی» در جامعه‌شناسی سیاسی معمولاً رایج بوده و مربوط به اکنون نیست، گفت: امروز باید مراقب باشیم که از شکاف نسلی دقیقاً چه مفهومی را می‌خواهیم برسانیم و هدفی را که دشمن در برنامه‌های خود در پی تحقق آن است، فریاد نزنیم؛ البته این به‌معنای انکار واقعیات نیست بلکه بدون آگاهی و داشتن مستندات کافی در بهره‌برداری از تعابیری چون گسل نسلی یا شکاف نسلی و نظیر اینها، ممکن است ناخواسته در پازل دشمن بازی کنیم.

وی با ذکر اینکه انسان‌ها قاعدتاً مجموعه‌‌ای از ارزش‌ها و عقاید را در خود دارند، ادامه داد: شکاف بین نسلی در تعبیر رایج بدان معناست که ارزش‌ها‌، عقاید، باورها و پیش‌فرض‌های نسل نوجوان حاضر با نسل گذشته که اکنون در سالخوردگی بوده و پا به سن گذاشته‌اند، تفاوت دارد و تغییر جدی محسوس پیدا کرده است.

کاظمی‌نیا با تصریح اینکه ۲ تعبیر از شکاف بین نسلی وجود دارد، بیان کرد: تعبیر نخست قاعدتاً از یک واقعیت میدانی در جامعه که موجودیت دارد نشأت گرفته و ساخته شده است و شاید هم تعبیر درستی باشد که همگان حدود استانداری را برای آن قائلند؛ مثلاً اینکه نوجوان ما در برخی موارد افکار یا رفتار و عمل پدربزرگش برایش خنده‌دار یا عجیب باشد و نتواند با او ارتباط بگیرد و احساس کند همدیگر را درک نمی‌کنند. در اینجا اطلاق شکاف بین نسلی بار ارزشی ندارد و با این دست مصادیق نمی‌توان ارزش‌‌ها و باورهای یک جامعه را تحلیل کرد.

وی افزود: نظیر این مصادیق در تمامی جوامع به چشم می‌خورد که نسل حاضر نسبت به نسل گذشته خود دارای فهم متفاوت باشد و تفاوت‌ها بیشتر ناظر بر روش‌ها و یا توسعه و ضیق رفتارهاست و اینها را نمی‌توان شکاف بین نسلی خواند، همچنان که در طول حیات بشر هر نسلی نسبت به نسل قبل خود این دست تفاوت‌ها را بروز و ظهور داده است.

ارزش‌ها به درستی به نسل بعد منتقل نمی‌شود

کاظمی‌نیا با تأکید بر تعبیر امروزی شکاف نسلی که به اشتباه رایج شده است، تصریح کرد: شکاف نسلی که امروزه در جامعه ما از آن تعبیر می‌شود، این است که عقاید و اندیشه‌ها، باورها و ارزش‌های نسل گذشته مورد انکار نسل جدید قرار گیرد که در جامعه ما چنین شرایطی وجود ندارد و نمی‌توان گفت که شکاف بین نسلی اتفاق افتاده است.

این کارشناس فرهنگی در استان با اشاره به اینکه در حوزه تربیت انواع روش‌ها برای درونی کردن هنجارها و ارزش‌ها وجود دارد، گفت: اگر جامعه‌ای نتواند ارزش‌ها و هنجارهای درونی شده نسل حاضر را به نسل آینده منتقل کند، شکاف بین نسلی اتفاق افتاده و به تعبیر جامعه‌شناسان، جامعه‌پذیری ناهمسان رخ می‌دهد یعنی ارزش‌ها به درستی به نسل بعدی منتقل نمی‌شود.

کاظمی‌نیا تأکید کرد: در نگاه اول ممکن است به ذهن متبادر شود که جامعه ایرانی متأثر از فضای رسانه و رشدی که در حدود ۱۰۰ سال اخیر اتفاق افتاده، در بروز شکاف بین نسلی نیز روندی پرشتاب و تصاعدی به خود گرفته است، حال آنکه این تلقی نیاز به اثبات دقیق دارد چرا که آوردن استدلال‌ها و مصادیقی از تفاوت‌های بین نسلی که در روش‌ها اتفاق می‌افتد، فاقد ارزش است و نسبت دادن آن به ایدئولوژی و باورهای درونی و برداشت شکاف بین نسلی از اینگونه مصادیق، اشتباه است.

دبیر ستاد مردمی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی استان با تأکید بر اینکه فاصله گرفتن و عبور کردن و نپذیرفتن آرمان‌های انقلاب از سوی دهه‌هشتادی‌ها ادعای صحیحی نیست، افزود: ادعای اینکه نسل جدید شعارهای انقلاب را یعنی استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی قبول ندارد، گزاف است که البته نقض آن نیاز به اثبات دارد.

کم‌کاری در انتقال تجارب تاریخی

کاظمی‌نیا با ابراز تأسف از اینکه نتوانستیم تجارب انباشته شده ملت ایران را به نسل جدید منتقل کنیم، بیان کرد: البته تمامی این تجربه‌ها مربوط به عصر انقلاب اسلامی نیست بلکه بخشی مربوط به دوران قاجار و حتی دوره‌های قبل‌تر می‌باشد که متأسفانه نسل جدید از آن بی‌‌اطلاع است؛ فرآیند انتقال تجارب تاریخی یک ملت به نسل جدید اگر خوب انجام نشود، محاسبه نسل جدید دچار تغییر خواهد شد و این شکاف بین نسلی نیست بلکه حاصل کم‌کاری‌ها در انتقال تجارب بوده است.

وی ادامه داد: وقتی یک بختیاری از نسل جدید به نیکی از رضاشاه یاد می‌کند یا از انقلاب کردن ابراز پشیمانی می‌کند، پیداست که فهم درستی از تاریخ انقلاب اسلامی و نیز تاریخ قاجار و پهلوی ندارد، او قطعاً نمی‌داند که رژیم قاجار و پهلوی عامل کشتار بختیاری‌ها در سنوات و رویدادهای مختلف بودند. این انتقال اطلاعات و آگاهی‌بخشی انفاق نیفتاده و نسل جدید دچار بی‌هویتی و سردرگمی و تحلیل‌های نادرست شده‌است، از زمانی که این نقیصه جبران شود یعنی آگاهی‌بخشی و روشنگری اتفاق بیفتد، این مشکل نیز حل خواهد شد.

کاظمی‌نیا با اشاره به مطالبه و گلایه مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه «هیچ نشانی از مضامین برگزیده اسناد لانه جاسوسی آمریکا در مجموعه مدارس و دانشگاه‌های ما نیست»، تصریح کرد: اسناد لانه جاسوسی بخش مهمی از تاریخ ایران است و آشکار می‌کند که غرب و آمریکا چه کارهایی در ایران انجام می‌داد، بخش مهمی از پروژه نفوذ این بود که اجازه ندادند این اسناد علنی شود و لذا امروز با نسلی مواجهیم که از غرب یک مدینه فاضله ساخته و نجات خویش را در غرب جست‌وجو می‌کند. نسل جدید نمی‌داند که کشور و ملت ما تحت استعمار غرب بود اما این استعمار آمریکایی و غربی و طاغوتی هیچ آورده‌ای برای ما نداشت.

وی با ذکر اینکه در روایت هنرمندانه‌، جذاب، دقیق و بدون غل و غش تاریخ و نیز در انتقال ذاکره گذشتگان این ملت به نسل جدید سهل‌انگاری شده است، ادامه داد: نسل جدید امروز دچار تناقضاتی میان مشاهدات خود و آرمان‌ها هستند؛ پدری را تصور کنید که در کودکی به خانواده خود وعده می‌دهد که ۱۰ سال دیگر صاحب خانه بزرگی می‌شویم، اما در مسیر ۱۰ساله‌ای که طی می‌شود، دزدی به خانه آنان می‌زند و همه اموال را سرقت و آنان را دچار مشکلات مالی می‌کند، در چنین شرایطی اینکه خانواده از پدر انتظار داشته باشد که وعده خود را عملی کند و خانه بزرگی بخرد، غیرمنصفانه است زیرا پدر در شرایط دیگری این وعده را به آنان داده بود.

کاظمی‌نیا بیان کرد: ۴۳ سال قبل نسل اقلیتی انقلاب کرد و توانست اکثریت را با خود همراه کند، این انقلاب وعده‌هایی داد اما به آن نرسیدیم و این درست بزنگاهی برای دشمنان شده تا شکاف بین نسلی را مطرح کنند و بگویند انقلاب در عمل به وعده‌ها ناتوان و ناکارآمد بود که قاعدتاً نسل جدید نیز مصادیق این ناکارآمدی‌ها را دیده و لذا از ارزش‌ها و عقاید به‌کلی دست شسته است. اینجا نیز یک کم‌کاری دیگر رخ داده است که علاوه بر سهل‌انگاری در انتقال تجارب انباشته شده تاریخی، در تبیین سدها و موانع تحقق اهداف انقلاب نیز کوتاهی شده است.

کوتاهی در تبیین موانع و مشکلات

دبیر ستاد مردمی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی استان تأکید کرد: ما به نسل جدید نگفتیم که دزدی به خانه ما آمد، جنگی بر ما تحمیل شد، کشور ما را به انواع تحریم‌های ناجوانمردانه دچار مشکل کردند و در یک کلام، موانع را بازگو نکردیم که اگر گفته می‌شد، بسیاری از نوجوانان و جوانان ما دچار سردرگمی و تناقضات نمی‌شدند.

کاظمی‌نیا با اشاره به اینکه در روایت تاریخ دچار بی‌دقتی هستیم، گفت: چند وقت پیش خطیب مشهوری بیان می‌کرد که در یک برهه از دفاع مقدس وقتی در تهران شهیدی را به خاک می‌سپردیم، مردمی هم بودند که نه‌تنها عزادار و متأسف نبودند بلکه ما را که از جبهه بازگشته بودیم و شهید دفن می‌کردیم، به باد سخره می‌گرفتند. از این دست مصادیق می‌توان نتیجه گرفت که نسل گذشته نیز نسلی یکدست نبود و همه مردم بر یک باور نبودند.

وی افزود: لذا اینکه امروز بگوییم بخشی از دهه‌هشتادی‌ها باورهای نسل گذشته را نمی‌پذیرند و از آن به شکاف نسلی تعبیر کنیم، یک مغالطه فاحش است زیرا در نسل گذشته نیز افراد مخالف در جامعه وجود داشت. انقلاب که شد قاطبه مردم طبعاً موافق بودند اما مخالفانی نیز وجود داشت که نگاه امام خمینی(ره) و همقطاران ایشان را قبول نداشتند. در دفاع مقدس نیز تیپ‌های شخصیتی خاصی وجود داشت که مخالف جنگ بودند و با جنگ همراه نشدند.

کاظمی‌نیا با تصریح اینکه در جامعه امروز و نسل جدید نیز حتماً مخالفانی وجود دارد، گفت: با این حال، رسانه‌های جبهه مقابل روایت دیگری را از واقعیت ارائه می‌دهند و این اقلیت محدود مخالفان جامعه را که در همه اعصار و قرون از زمان انبیای الهی وجود داشته است، به‌عنوان اکثریت و بلکه همه جامعه نشان می‌دهد و پررنگ می‌کند.

این کارشناس مذهبی در استان با تصریح اینکه این اقلیت محدود بدان معنا نیست که نسلی تغییر کرده بلکه نسل جدید ما از حیث کمیت و کیفیت و باورها و اعتقادات جلوتر هستند، افزود: روایتی از امام سجاد علیه‌السلام درباره جایگاه و برتری مردمان دوران غیبت امام زمان(عج) نقل شده است که خطاب به دوستی به نام ابوخالد کابلی فرمودند: «یَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلُونَ بِإِمَامَتِهِ الْمُنْتَظِرُونَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِکْرُهُ أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَیْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ»؛ یعنی مردم زمان غیبت (حضرت ولی‌عصر) که معتقد به امامت و منتظر ظهور او هستند، از مردم تمام زمان‌ها بهترند، زیرا خداوند عقل و فهمى به آن‌ها داده که غیبت در نزد آن‌‌ها حکم مشاهده را دارد.

کاظمی‌نیا تأکید کرد: درواقع، مردم زمان پیامبر(ص) یا اهل‌بیت(ع) این بزرگواران را می‌دیدند، شیعه زمان غیبت اما امام(ع) را نمی‌بیند و با سبب اتصال آسمان و زمین ارتباط نمی‌گیرد با اينحال معتقد مانده است، لذا با استناد به این حدیث نورانی باید گفت که نسل جدید ما نیز امام خمینی(ره) و مبارزات انقلابی، ترورها، دفاع مقدس، میدان نبرد و دیگر حقایق را به چشم ندید اما هم از حیث کمیت و هم اعتقادات از نسل قبل عقب‌تر نیست. امروز اگر اتفاقی بیفتد، کثرت و فراوانی سربازان نسل جدید به مراتب بسیار بیشتر از گذشتگان است و تعبیر شکاف بین نسلی در مورد این نسل کاملاً غلط است.

راهکارهای پیشگیری از رواج شکاف نسلی

وی تأکید کرد: باید نگران باشیم که در برخی محافل چه بسا دینی و انقلابی نیز تعبیر شکاف بین نسلی پرتکرار شود و ناخواسته کمک کنیم دشمن به همان نتیجه‌ای برسد که با القا و رواج این دست تعابیر، در پی آن است.

کاظمی‌نیا تصریح کرد: برای عبور از این فضا و رسیدن به فضای مطلوب، لازم است کارهایی انجام بگیرد از جمله اینکه در برخی موارد ساختارها اصلاح شود، نوع کنش‌ها تغییر کند، مراقبت‌ها بیشتر شود و از ایده‌های اصلی و مرکزی انقلاب دست نکشیم، همچنین ارتباط خود را با منابع و معارف دینی تعمیق کنیم.

دبیر ستاد مردمی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی استان با تأکید بر موضوعیت و اهمیت جهاد تبیین در این شرایط، گفت: روایت صحیح، دقیق، واقع‌بینانه و امیدآفرین بخشی از جهاد تبیین است که باید اتفاق بیفتد، از حیث ساختاری نیز به‌ویژه آموزش و پرورش و رسانه‌ها باید بدانند چه مسیری را پیش می‌روند، بازگویی دستاوردها و واقعیات، تبیین تاریخ و گذشته ملت ایران و تأکید بر اینکه ایران هیچ‌گاه آغازگر مخاصمه و تقابل نبوده اما از خود دفاع می‌کند، از دیگر مواردی است که باید پیشه راه همه ما باشد.