رسالت امین موقوفه؛ از افزایش بهره‌وری تا صیانت از نیات واقف

مدیرکل اوقاف و امور چهارمحال‌وبختیاری چندی پیش در نشست خبری از به بار نشستن تدریجی جراحی وضعیت موقوفات استان خبر داد که در شش ماهه نخست امسال منتج به افزایش ۱۳۰ درصدی درآمد موقوفات استان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته شد. یکی از اقدامات اصلی در این راستا در مورد موقوفاتی بود که مستأجران از پرداخت اجاره‌بها با رقم واقعی امتناع می‌ورزیدند که با حکم قضایی تخلیه شدند و موقوفات آزاد شده در مسیر سرمایه‌گذاری برای انجام کارهای اقتصادی و درآمدزا استفاده می‌شوند و امور مدیریت این دست موقوفات به امین موقوفه سپرده شده است.

امین‌های موقوفه حلقه وصل هستند تا با همکاری و همیاری ادارات اوقاف گام‌های بزرگی در راستای ترویج سنت حسنه وقف بردارند و درآمدهای موقوفات را در راستای عملیاتی ساختن نیات واقفان ارتقا دهند.

بر طبق اعلام اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان، تا کنون ۹ امین موقوفه مسئولیت موقوفات در سراسر استان را بر عهده گرفته‌اند که این رقم با توجه به بلوک‌بندی موقوفات استان باید به ۱۶ نفر برسد. برای اطلاع از سازوکار انتخاب امین‌های موقوفه استان و نیز عملکرد آنان در راستای ارتقای درآمدزایی، گفت‌وگویی ابتدا با مدیرکل اوقاف استان و سپس با 2 امین موقوفه استان انجام شده است که متن آن را در ادامه می‌خوانید.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن امیری، مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه در شش ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۳۰ درصد افزایش درآمد موقوفات استان رقم خورده است، اظهار کرد: تعدیل اجاره‌بها و سرمایه‌گذاری و بهره‌وری در موقوفات آزاد شده دو اقدام اصلی اوقاف استان در راستای افزایش درآمدها طی چند سال اخیر است که بتدریج شاهد ثمردهی این اقدامات هستیم.

وی با ذکر اینکه موقوفه حاج سلیمان بروجن نمونه‌ای از موقوفات آزاد شده استان است که با پرداخت حق نسق در اختیار اوقاف قرار گرفت تا در راستای نیات واقف مورد استفاده قرار گیرد، ادامه داد: در این موقوفه، ۴۰ هکتار آزاد شده است که پنج هکتار آن به کشت ذرت اختصاص یافت و به درآمدزایی رسیده است، در این دست موقوفات یک امین موقوفه منصوب می‌شود که از صفر تا صد کار را به دست می‌گیرد.

امیری تصریح کرد: موقوفاتی که مستاجران از پرداخت اجاره‌بهای با رقم واقعی امتناع می‌ورزند با حکم قضایی تخلیه شده و موقوفات آزاد شده در جهت سرمایه‌گذاری برای انجام کارهای اقتصادی و درآمدزا به‌ویژه کشاورزی و شیلات با رویکرد دانش‌بنیان استفاده می‌شوند که در تمام این موقوفه‌ها، امین موقوفه تعیین و مستقر شده است.

مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان بیان کرد: کاشت ذرت در موقوفه حاج سلیمان، پرورش ماهی در پرورز فلارد، کشت گندم دیم و بادام دانش‌بنیان در موقوفه شیخ رجب، کشت گل‌محمدی در امامزاده حمزه‌علی و غیره باعث درآمدزایی موقوفات شده است تا جایی که درآمد امسال موقوفات استان با کل درآمد موقوفات استان از بعد از انقلاب تا کنون برابری می‌کند.

سازوکار تعیین امین موقوفه

وی در خصوص سازوکار انتصاب امین‌های موقوفه و با تأکید بر اینکه اوقاف تلاش دارد بدون تصدی‌گری سیستم اجاره‌ای موقوفات را به سیستم واگذاری به امین موقوفه تبدیل کند، بیان کرد: موقوفات چهارمحال‌وبختیاری به ۱۶ بلوک تقسیم و تا کنون برای ۹ بلوک امین منصوب شده است؛ امین‌ها از میان افراد متخصص در حوزه‌هایی چون دانش‌بنیان، کشاورزی، تجاری‌سازی و غیره هستند و از افراد علاقه‌مند دعوت می‌شود که برای فعالیت به‌عنوان امین موقوفات با ما همکاری کنند.

‌امیری با ذکر اینکه امین موقوفه‌ باید به بهترین و به‌روزترین روش‌های بهره‌وری از موقوفه مسلط و نگاه تحولی داشته باشد، افزود: از سود موقوفات درآمدزا از یک تا چهار درصد و بر حسب عملکرد امین، به او پرداخت می‌شود. امین‌ها بر حسب تخصصشان ارزیابی و گزینش می‌شوند و به‌ویژه در زمینه بهره‌وری زراعت و کشاورزی و باغداری شاهد عملکرد خوب این افراد بوده‌ایم که این موضوع به اشتغال‌زایی نیز کمک کرده است.

موقوفه حاج سلیمان بروجن

محمدرضا رستگار، امین موقوفه حاج سلیمان بروجن در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه موقوفه مرحوم حاج سلیمان بروجن یکی از بزرگ‌ترین موقوفات استان و کشور و زمینی کشاورزی به مساحت ۲۰۰ هکتار بوده که ۱۳۰ سال قبل وقف شده است، اظهار کرد: واقف با نیت روضه اباعبدالله(ع) در ایام محرم و صفر و روضه امیرالمؤمنین علی(ع) در ایام ماه مبارک رمضان این زمین را وقف کرده است؛ همچنین واقف درآمد حاصل از این زمین کشاورزی را برای تعمیرات و روشنایی مسجد جامع بروجن و نیز حمایت از طلاب علوم دینی وقف کرده است.

وی ادامه داد: یک سال قبل که مسئولیت این موقوفه به بنده واگذار شد در گام نخست، وضعیت موقوفه و اطلاعات آماری و گزارش تحلیلی نقشه‌های ملک و درآمدهای موقوفه را احصا کردیم و حاصل کار این بود که از ۲۰۰ هکتار، ۱۱۰ هکتار زیر کشت محصولات کشاورزی بود و حدود ۹۰ هکتار آن که در موقعیت خوب شهری قرار دارد، به شهر بروجن الحاق شده بود.

رستگار با تصریح اینکه منفعت این وقف که باید صرف نیات زیبای واقف می‌شد حدود ۶۰ هکتار آن در اختیار شهرداری قرار گرفته و خیابان و بلوار و تأسیسات شهری در آن ایجاد شده است، گفت: حدود ۱۴ هکتار نیز در اختیار آموزش و پرورش است که در آن مدارس و اماکن سازمانی خود را ایجاد کرده است، حدود شش هکتار در اختیار بهزیستی قرار دارد و مجموعه‌ای از ادارات نیز در بخش دیگری از این زمین‌های موقوفه منتفع و در آن مستقر شده‌اند و لذا عرصه اراضی در اجاره آنان است.

امین موقوفه حاج سلیمان بروجن ادامه داد: استقرار این مراکز و ادارات خدماتی در اراضی این موقوفه درواقع بدان معناست که مردم از برکات آن منتفع هستند؛ حدود ۴۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی موقوفه نیز آزاد شده و حدود ۶۰ هکتار دیگر آن در اختیار کشاورزان قرار دارد.

رستگار با اشاره به اینکه درآمد حاصل از موقوفه در هشت سال گذشته در مجموع حدود ۶۵ میلیون تومان بود، بیان کرد: این رقم گویای وضعیت نامطلوب بهره‌وری موقوفه بود که اجاره‌بهای آن واقعی نبود و اکثر زمین‌ها تبدیل به فضای سبز شده که درآمدی را عاید موقوفه نکرده است.

وی با اشاره به اقدامات در راستای حل این معضل و برپایی جلسات متعدد با مسئولان شهر بروجن و نیز مدیران ادارات مستقر در موقوفه و تشریح و تبیین مسائل برای آنان، افزود: همچنین با تک‌تک افرادی که رقبات در اختیارشان است نشست‌هایی داشتیم و آنان را توجیه کردیم تا روند بهره‌برداری از موقوفه را اصلاح کنند که این فرآیند همچنان ادامه دارد.

رستگار گفت: تا کنون از ۴۰ هکتار آزاد شده موقوفه حاج سلیمان، پنج هکتار آن به کشت ذرت اختصاص یافته که به مرحله درآمدزایی رسیده است.

موقوفه مزرعه شیخ رجب

در ادامه، ایرج کوهی‌ور، امین موقوفه مزرعه شیخ‌رجب واقع در روستای دستگرد امامزاده بیان کرد: این موقوفه تا سال ۹۹ در تصرف بود که خلع ید شد و یک سال در اجاره کشاورزان بود؛ بنده سال گذشته به‌عنوان امین موقوفه تکلیفم را آغاز کردم. منبع آب موقوفه از چشمه است که در بهار میزان آب خوب است اما در زمانی که درختان نیاز به آب دارند، آب چشمه کم می‌شود لذا مقرر شد برای حل این معضل با یک شرکت دانش‌بنیان وارد همکاری شدیم تا با رویکرد علمی و دانش‌بنیان از خشک شدن درختان به‌ویژه انگور و گردو جلوگیری کنیم.

وی ادامه داد: یک استخر ۲۲ در ۲۲ در محل مزرعه در دست احداث است و همچنین مقرر شد باغ‌هایی که بیشتر در معرض خطر خشک شدن بودند تحت سیستم آبیاری قطره‌ای قرار گرفتند که خوشبختانه نتایج خوبی داشت. همچنین رسیدگی و اصلاح درختان مو و گردو که سن بالای ۳۰ سال و ثمردهی بالایی دارند در دستور کار قرار گرفت که بسیار سودمند بود.

کوهی‌ور تصریح کرد: ۲‌.۵ هکتار از اراضی کشاورزی موقوفه شیخ رجب شناسایی و تحت کشت بادام قرار گرفت که هم‌اکنون نهال‌ها به یک متر رسیده‌اند. حفظ باغات و درختان موجود، افزایش بهره‌وری و باردهی آن‌ها، حفظ حدود و ثغور موقوفه و صیانت از آن، حفظ مرتع چرای دام و ایجاد باغات و مزارع جدید از جمله اقدامات مهم ما در طی یکسال اخیر در راستای افزایش بهره‌وری و درآمدزایی موقوفه بوده است.

امین موقوفه شیخ رجب گفت: پیش‌بینی ما این است که درآمد این موقوفه به‌ویژه در باغات انگور ۱۰ تا ۱۵ برابر افزایش یابد و سال به سال بهبود خواهد یافت، تا دو سه سال آینده امکان درآمدزایی از باغات بادام نیز فراهم می‌شود. کشت دیم نیز در دستور کار قرار گرفته است و به دلیل کاهش بارندگی سود آنچنانی عاید موقوفه نشد. با آبگیری استخر، طرح توسعه کشاورزی و باغداری موقوفه شیخ رجب گسترش خواهد یافت.