سرآغاز دشوار «پساکرونا» در مدارس
آموزش حضوری فرصتی برای توقف آسیب‌های آموزش مجازی و آغاز فرآیند جبران عقب‌ماندگی‌هاست که آموزش و پرورش، معلمان و خانواده‌ها برای تسریع در بازسازی آسیب‌های تحمیل شده بر نظام تعلیم و تربیت کار دشواری پیش رو دارند.
مدارس چهارمحال‌وبختیاری مهیای بازگشت دانش‌آموزان شده است و از امروز صدای هیاهوی دانش‌آموزان از مدارس گوشه و کنار شهر به گوش می‌رسد. چندی پیش افشین امیریان، مدیرکل آموزش و پرورش استان با تأکید بر آماده‌سازی مدارس برای حضور دانش‌آموزان به خبرنگار ایکنا گفت: «ضدعفونی، گندزدایی و تهویه مدارس در حال انجام است، از ۱۴ فروردین‌ماه گروه‌های سرکشی و بازرسی از مدارس در چهارمحال و بختیاری فعال خواهد شد. میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مدارس بالاتر از بسیاری از مکان‌های عمومی است، والدین بابت حضور فرزندشان در مدارس نگرانی نداشته باشند، اگر دانش‌آموز در مدرسه حضور پیدا نکند، غیبت غیرموجه برای او محسوب می‌شود.»
واکسیناسیون سراسری و بهبود شرایط کرونایی باعث شد تا شرایط آموزش حضوری در مدارس فراهم شود و دانش‌آموزان پس از دو سال دوری بر سر کلاس درس در کنار هم‌کلاسی‌ها و معلم خود روند تحصیلی خود را پیگیری کنند. آموزش مجازی در کنار مزایایی همچون مراقبت از سلامت دانش‌آموزان و معلمان در مقابل ویروس کرونا، آسیب‌هایی را نیز بر روند تعلیم و تربیت تحمیل و بسیاری از دانش‌آموزان را که نیاز به تعامل و برقراری ارتباط فیزیکی با معلم و هم‌سالان خود دارند، با مشکل مواجه کرده است. هر چند اطلاق عنوان «پساکرونا» برای این برهه زمانی اندکی زود است اما پس از دو سال تحصیلی سخت و نفس‌گیر در آموزش و پرورش که معلمان و دانش‌آموزان تجربه جدیدی را پشت سرگذاشتند، سال ۱۴۰۱ را باید سرآغازی برای دوران پساکرونای نظام تعلیم و تربیت با بازگشت دانش‌آموزان به مدرسه و آغاز صددرصدی آموزش حضوری بدانیم که می‌طلبد تمهیداتی برای جبران عقب ماندگی‌های آموزشی و تربیتی اتخاذ شود. آموزش حضوری فرصتی برای توقف آسیب‌های آموزش مجازی و آغاز فرآیند جبران عقب‌ماندگی‌هاست که آموزش و پرورش، معلمان و خانواده‌ها برای تسریع در بازسازی آسیب‌های تحمیل شده بر نظام تعلیم و تربیت کار دشواری پیش رو دارند.
مهدی زمانی دشتی، کارشناس ارشد مشاوره در آموزش و پرورش چهارمحال‌وبختیاری و کارشناس رسانه در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به آغاز آموزش حضوری مدارس از امروز در مدارس سراسر استان و با تصریح اینکه دانش‌آموزان در طی دو سال کرونایی با وجود مجازی شدن آموزش چندان نسبت به فضای آموزش حضوری بیگانه نبوده‌اند، اظهار کرد: در طی این مدت با راهکارهایی چون گروه‌بندی کلاس‌ها و حضور محدود دانش‌آموزان در کلاس‌های درس تلاش شد که آنان حال و هوای آموزش‌های حضوری را نیز تجربه کنند.
وی با ذکر اینکه زمان محدود باقیمانده از سال تحصیلی برای جبران عقب‌ماندگی احتمالی دانش‌آموزان که بر پایه آموزش مجازی به تحصیل پرداخته‌اند کافی نیست، ادامه داد: به نظر می‌رسد این فرصت کوتاه یک‌ماهه نمی‌تواند تأثیر چندانی در جبران عقب‌ماندگی تحصیلی بسیاری از دانش‌آموزان داشته باشد.
زمانی بیان کرد: آموزش مجازی که بر نظام تعلیم و تربیت در مدارس سایه افکنده بود باعث شد که میان ارکان اصلی مدرسه یعنی معلمان و دانش‌آموزان فاصله بیفتد اگرچه معلمان تلاش کردند با تعامل مستمر با دانش‌آموزان به اهداف آموزشی و تربیتی مورد نظر دست یابند. امروز این فاصله زیاد میان معلمان و دانش‌آموزان غیرقابل انکار است. در طی آموزش مجازی معلمان کمتر می‌توانستند بر عملکرد دانش‌آموزان نظارت و کنترل داشته باشند و نقش مؤثر آموزشی و تربیتی اولیای مدرسه کمرنگ شده بود که نه آموزش و پرورش و نه خانواده‌ها نتوانستند چاره‌ای برای این مشکل بیابند یا آسیب‌ها را به صفر برسانند.
مشکلات ادامه‌دار فاصله دو ساله میان معلمان و دانش‌آموزان
کارشناس ارشد مشاوره در آموزش و پرورش استان با تأکید بر اینکه مشکلات فاصله دو ساله میان معلمان و دانش‌آموزان ادامه خواهد داشت، تصریح کرد: معلمان در ادامه روند تعلیم و تربیت با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم خواهند کرد زیرا در وهله نخست باید بتوانند دانش‌آموزان را از عادت آموزش مجازی دور و زمینه حضور با شوق و رغبت آنان در مدارس را فراهم کنند، ضمن اینکه باید بتوانند اُفت تحصیلی بسیاری از دانش‌آموزان را جبران کنند.
زمانی با یادآوری اینکه در طی مجازی شدن آموزش در مدارس بخش زیادی از دانش‌آموزان به دلایل گوناگون از جمله حساسیت خانواده‌ها فرصت تجربه ولو اندک آموزش حضوری را نیافتند، گفت: این دوری صد در صدی از مدرسه احتمالاً مشکلاتی را برای آنان ایجاد کند چرا که بسیاری از آنان با مباحث درسی ارائه شده بیگانه هستند و لذا جبران این حجم عقب‌ماندگی‌ها بر عهده معلمان خواهد بود که این مسئله نیز نیازمند تمهیدات ویژه از سوی آموزش و پرورش است.
وی با تصریح اینکه در طی آموزش مجازی زحمت و تلاش معلمان در تمام مقاطع و پایه‌ها به‌ویژه مقطع ابتدایی چند برابر شد، بیان کرد: پشت سر گذاشتن این تجربه جدید و تلاش برای ارتباط گرفتن با تک تک دانش‌آموزان و نظارت بر عملکرد آنان و نیز تدریس در فضای مجازی کار دشواری بود که معلمان انجام دادند، اهمیت این موضوع زمانی مشخص می‌شود که بدانیم بسیاری از خانواده‌ها از روی ناآگاهی یا رویکرد سهل‌‌گیرانه وظایف خود را در همکاری با مدرسه و معلمان فرزندان خود به درستی انجام ندادند و همکاری و همراهی لازم را نداشتند؛ انباشت این دست مشکلات در ادامه بر دوش معلم سنگینی خواهد کرد.
زمانی ادامه داد: ساماندهی بازگشت دانش‌آموزان به کلاس پس از دو سال وقفه در آموزش حضوری و ایجاد نظم و انسجام با توجه به تداوم شرایط کرونایی و شرایط خاصی که دانش‌آموزان برای حفظ سلامت خود باید رعایت کنند، مستلزم سعه صدر و تلاش معلمان است که می‌طلبد عوامل اجرایی مدارس اعم از مدیران و مربیان پرورشی و غیره و نیز خانواده‌ها معلمان را در این زمینه به‌صورت ویژه یاری کنند.
جبران عقب‌ماندگی تحصیلی با بهره‌گیری از آموزش مجازی
وی با ذکر اینکه اکنون زمان چیدن میوه آموزش مجازی برای نظام تعلیم و تربیت است، افزود: اگرچه آموزش به‌صورت کاملاً حضوری آغاز شده است اما از ظرفیت فضای مجازی برای تکمیل فرآیند آموزش و پرورش دانش‌آموزان نباید غافل شد؛ معلمان می‌توانند با توجه به فرصتی که برای نظارت و اشراف کامل بر عملکرد دانش‌آموزان در ایام آموزش حضوری دارند، از فضای مجازی نیز برای بخشی از امور آموزشی مانند تعیین تکالیف، ارزیابی، ارائه مباحث کمک آموزشی و غیره در راستای جبران برخی عقب‌ماندگی‌ها استفاده کنند.
کارشناس ارشد مشاوره در آموزش و پرورش با بیان اینکه فضای مجازی ضرورتی است که هیچگاه نباید از نظام تعلیم و تربیت حذف یا از آن غفلت شود، تصریح کرد: در ایام زمستان به‌ویژه در استان ما که سردسیر است و یا برخی مقاطع زمانی خاص که حضور دانش‌آموزان در مدارس با دشواری‌هایی همراه است، می‌توان از برگ برنده فضای مجازی و بستر شاد برای ادامه فرآیند آموزش استفاده کرد.
نقش خانواده‌ها در آماده‌سازی فرزندان برای آموزش حضوری
این کارشناس رسانه و فضای مجازی در پاسخ به این پرسش که نقش خانواده‌ها در آماده‌سازی فرزندان برای آموزش حضوری و کمک به دور شدن آنان از عادت استفاده بی‌رویه از فضای مجازی چیست؟ بیان کرد: اصل قانونمندی و قانون‌پذیری فرزندان در استفاده از مصادیق تکنولوژی و ابزار هوشمند در این برهه از زمان نیز موضوعیت دارد و بزرگ‌ترین حرف مبحث سواد رسانه این است که خانواده‌ها در قبال استفاده فرزندان از فضای مجازی و ابزار هوشمند قانون وضع کنند؛ تا زمانی که قانون در خانواده ساری و جاری نباشد باید شاهد هرج و مرج و آسیب باشیم لذا اصل مهمی که به خانواده‌ها توصیه می‌شود این است که قانونمند باشند و برای داشتن گوشی و ساعات استفاده از آن و حضور در فضای مجازی باید قانون تعریف کنند.
زمانی با یادآوری اینکه فرزندان نیز باید در برابر قوانین تعیین شده از جانب پدر و مادر تمکین داشته باشند، گفت: متأسفانه مراجعات فراوانی به بنده می‌شود که والدین از حضور بی‌رویه فرزند خود در فضای مجازی و مقاومت او در برابر کنترل آنان ابراز نگرانی می‌کنند؛ پدر و مادر آگاه کسی است که برای بهره‌گیری فرزندان از فضای مجازی زمان‌بندی و حد و مرز مشخصی تعیین و آنان را مجاب به تمکین کنند. ضمن اینکه پدر و مادرها پیش از در اختیار گذاشتن اینترنت و فضای مجازی و گوشی هوشمند باید کودک و نوجوان خود را به سطحی از آگاهی و سواد فضای مجازی مجهز کنند تا کمترین آسیب بر او تحمیل شود.
وی با انتقاد از والدینی که بدون قید و شرط شرایط حضور فرزندان در فضای مجازی را فراهم می‌کنند، بیان کرد: استفاده از این فضا باید تابع دو اصل محدود بودن و مشروط بودن یعنی محدود به زمان و مشروط به سلامت باشد. والدین همچنین باید فرزندان خود را در فضای مجازی همراهی و مشایعت کنند و آگاه باشند که فرزندشان کدام صفحات مجازی را مشاهده می‌کند.
زمانی با تأکید بر اینکه پدر و مادر باید سازوکاری را ایجاد کنند که دسترسی فرزندان به اینترنت تنها از طریق پدر و مادر امکان‌پذیر باشد، گفت: پدر و مادر باید نقش مودم را برای فرزندان داشته باشند و نقطه اتصال آنان به فضای اینترنت باشند و فرزندشان در بقیه ساعات تنها در فضای شبکه شاد باشد چرا که این بستر پاسخگوی تمام نیازهای دانش‌آموزان است؛ با وجود پیام‌رسان‌های داخلی که البته استفاده از آن‌ها نیز باید محدود و تحت کنترل باشد، نیازی به استفاده فرزندان از شبکه‌های اجتماعی خارجی نیست.
کارشناس ارشد مشاوره در آموزش و پرورش استان بیان کرد: بی آنکه بخواهم رسانه‌هراسی را در پدر و مادرها ایجاد کنم باید گفت که حضور بی قید و شرط و بدون ضابطه کودکان و نوجوانان در فضای مجازی مسموم و رها شده به‌صورت بالقوه منشأ اتفاقات و آسیب‌های زیادی است که آنان را به مسیرهای اشتباه کشانده است، لذا همراهی والدین با کودک و نوجوان خود و آگاهی و نظارت بر عملکردش در فضای مجازی بسیار مهم و حیاتی است؛ امروز نظارت بر فرزندان در فضای مجازی به مراتب ضروری‌تر از فضای حقیقی است.
زمانی گفت: پدر و مادرها برای کمک به فرزندان در جهت دوری از عادت استفاده از فضای مجازی و اعتیاد به گوشی و رایانه، باید از مشوق‌ها و جایگزین‌های جذاب نظیر سفر تفریحی، استخر، ورزش و غیره استفاده و اوقات آنان را با این فعالیت‌ها و سرگرمی‌ها پر کنند.
انتهای پیام
