فلسفه زیارت امامزادگان در عید نوروز

از مجموع هشت هزار امامزاده کشور، حدود ۱۱۰ امامزاده بزرگوار میهمان چهارمحال‌وبختیاری هستند که در گوشه و کنار استان پراکنده شده و مقصد سفرهای زوار از جای‌جای استان و کشور هستند. بر اساس اعلام اداره‌ کل اوقاف و امور خیریه استان، در شهرستان بروجن 9 بقعه، شهرکرد 36 بقعه، فارسان 13 بقعه و در لردگان 43 بقعه متبرکه وجود دارد که بقاع شهرستان لردگان با وجود اینکه نیمی از امامزداه‌ها را در برمی‌گیرد از شرایط خوبی برخوردار نیستند، بنابراین لازم است برای برطرف کردن این معضلات برنامه‌‌هایی از قبیل جذب خیران و خادم افتخاری، ارتقای کیفیت خدمات در بقاع متبرکه با آموزش خادمان امامزادگان و با هدف تکریم زائران، جذب سرمایه‌گذاران و استفاده از ایده‌ها و نذورات سرمایه‌گذاران در امامزاده‌ها صورت گیرد.

امامزادگان و بقاع متبرکه چهارمحال‌وبختیاری علاوه بر داشتن جاذبه‌های معنوی، به علت قرارگیری در کنار جاذبه‌های گردشگری استان و برخورداری از طبیعت زیبای منطقه به قطب‌های زیارتی، فرهنگی، گردشگری تبدیل شده‌اند.

با توسعه زیرساخت‌های گردشگری مذهبی اعم از جاده‌های دسترسی و به روزرسانی امکانات رفاهی و نیز احداث زائرسراها در جوار بقاع متبرکه می‌توان حجم بالایی از گردشگران را جذب کرد. تعطیلات نوروز ظرفیت عظیمی برای بهره‌برداری از بقاع متبرکه و تبدیل این اماکن به قطب فرهنگی و گردشگری تقویت فرهنگ زیارت است و این فرصت باید محمل ترویج و تعمیق سنت‌های اصیل اسلامی و تبلیغ فرهنگ دینی و قرآنی در بقاع متبرکه باشد‌، ضمن اینکه مسافران، زائران و گردشگران در کنار حظ و بهره‌های معنوی در این مکان‌های مقدس می‌توانند از امکانات رفاهی و تفریحی و طبیعی نیز در جوار بقاع متبرکه بهره‌مند شوند.

در این مجال ابتدا به معرفی تعدادی از بقاع متبرکه شاخص استان که از جاذبه‌های گردشگری و امکانات رفاهی برای زائران برخوردار هستند می‌پردازیم، سپس در گفت‌وگویی با مدیرکل اوقاف و امور خیریه در خصوص تمهیدات این مجموعه برای پذیرایی از مسافران و زوار بقاع متبرکه در ایام نوروز جویا می‌شویم.

امامزاده حمزه على بروجن

امامزاده حمزه على که از نوادگان امام سجاد(ع) است در ۳۵ کیلومتری بروجن و ۵ کیلومتری غرب شهر بلداجی قرار دارد. به مناسبت موقعيت طبيعى و آب و هوا و ديگر جاذبه‌‌هاى اطراف این امامزاده، همه‌ساله هزاران گردشگر از داخل و خارج استان به اين محل مى‌آيند که در سال‌‌هاى اخير زائرسراى مناسبى در محوطه امام‌زاده احداث شده است.

امامزاده سیدبهاءالدین محمد شیخ شبان

این امامزاده از فرزندان حضرت حمزه بن موسی بن جعفر کاظم(ع) در دره‌ای زیبا و دهانه کوه بلند و سرسبزی در دو کیلومتری جنوب غربی روستای شیخ شبان واقع شده است و به عنوان یکی از امامزادگان صحیح‌النسب و از مهم‌ترین کانون‌های فرهنگی، زیارتی و گردشگری استان و منطقه، همواره پذیرای حضور سالیانه هزاران زائر و گردشگر از اطراف می‌باشد. بقعه کنونی امامزاده سیدبهاءالدین محمد که بخش زیادی از آن در چند سال اخیر مورد بازسازی و تجدید بنا قرار گرفته، مربوط به دوران‌های صفویه و قاجاریه، با نمای چهار گوش گنبد دار و دارای کتیبه و تاریخ است که قبلاً دارای ایوان و بالکن ستونی بزرگ، مصفا و زیبا با حجره‌هایی در اطراف و برخوردار از چشم‌انداز کوهستانی بود.

امامزادگان حليمه و حكيمه خاتون شهرکرد

از جمله امامزاده‌های معروف و مورد احترام امامزادگان حليمه و حكيمه خاتون یا امامزاده دو معصوم شهرکرد است. پدر ایشان «ابراهیم مجاب» نام دارد و با چهار واسطه به امام موسی کاظم(ع) می‌رسد. بقعه این دو امام‌زاده از بناهای قدیمی و تاریخی شهرکرد به شمار می‌رود و در هسته مرکزی و بافت قدیمی شهر قرار دارد. با اینکه از بانیان اولیه این امامزاده تاریخ و سندی دقیق در دست نیست اما از مندرجات کتاب‌های تاریخی و آثار تاریخی و قبرهای اطراف می‌توان دریافت که این اثر تاریخی و مذهبی مربوط به قبل از دوره اتابکان بوده است و آنان نیز در عمران این مکان مقدس همت گماشته‌اند. بقعه مبارک امامزادگان دو خاتون شهرکرد شامل پیش ایوان ستون‌دار سنگی، سردر، هشتی و ساختمان اصلی است. سردر با کاشی‌های هفت رنگ قاجاریه تزئین و در بالای آن کتیبه سنگی با اشعاری، معرف بانی و تاریخ ساخت آن و نقش شیر و خورشید بر روی کاشی در بالای کتیبه سنگی است. بر بدنه هشتی دو کتیبه با اشعاری در مدح و معرفی امامزادگان نصب شده است.

امامزاده بابا پیر احمد بن

امامزاده سیدمیراحمد معروف به امامزاده بابا پیر احمد حدفاصل شهرستان سامان و بن و در میان باغات سرسبز حاشیه رودخانه زاینده‌رود قرار دارد که مضجع شریفش زیارتگاه عاشقان و ارادتمندان آل طه(ع) است. این بنای تاریخی دارای سه ورودی در جهات مختلف است و تزئینات بنا، شامل نقاشی‌هایی با موضوعات مذهبی از جمله صحنه‌های عاشورا در زیر سقف گنبد است.

امامزاده شاه‌منظر هفشجان

کوه شاه منظر یکی از قلل کوه‌های بزلر در شهر هفشجان است. این کوه نام خود را از مقبره‌ای منسوب به یکی از امام زادگان به نام «شاه منظر خاتون» به عاریت گرفته است. بنا بر اسناد موجود، شاه منظر خاتون از نوادگان امام موسی کاظم(ع) است که از جور حاکمان زمان به این منطقه پناه آورده و مقبره‌اش در قله کوه واقع شده است و از قرن‌ها قبل افراد بسیاری از مناطق مختلف استان به زیارت این بانوی کریمه می‌آیند. از گذشته‌های دور نیز اهالی این منطقه برای سهولت در رفت و آمد، در جای جای مسیر تردد به زیارتگاه، سنگ‌های کوه را به صورت پلکانی تراش داده‌اند. هنوز نیز افرادی با استفاده از رنگ و علامت زدن مسیر و یا انتقال آب به مقبره برای زائرین، نذر خود را به امامزاده شاه منظر خاتون ادا می‌کنند.

تمهیدات نوروزی اوقاف چهارمحال‌وبختیاری در بقاع متبرکه

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن امیری، مدیرکل اوقاف و امور خیریه چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به پیوند دیرین سنت اصیل نوروز و فرهنگ زیارت بقاع متبرکه، اظهار کرد: مذهب تشیع توجه ویژه‌ای به فرهنگ زیارت دارد که حضور در آستان مقدس امامان و امامزادگان و زیارت این بزرگواران یکی از نمادهای دینی عید نوروز محسوب می‌شود و در کنار آدابی چون دید و بازدید، زیارت اهل قبور، دیدار سادات، بزرگان و علمای دینی، قرائت قرآن در هنگام تحويل سال، دعای مخصوص سال تحويل، استغفار از گناهان و پاكيزه كردن بدن به عنوان دیگر مؤلفه‌های دینی نوروز، مورد توجه قرار دارد.

وی ادامه داد: زیارت معصومین(ع) و معصوم‌زادگان چه در زمان حیات آن بزرگواران و چه امروز با حضور در مضجع شریف آنان از دیرباز به‌ویژه در اعیاد و جشن‌ها در میان مؤمنان مرسوم بوده و یکی از دعاهای ما در ادعیه و مناجات‌ها این است که خداوند توفیق زیارت امامان(ع) در دنیا و شفاعت آنان در آخرت را نصیب ما بفرماید. در نوروز نیز بسیاری از ایرانیان لحظات آغازین سال خود را با حضور و زیارت در حرم مطهر و آستان مقدس امامزادگان و بقاع متبرکه آغاز می‌کنند و عیدانه خود را از این بزرگواران طلب می‌کنند.

امیری در خصوص اقدامات اوقاف و امور خیریه جهت پذیرایی از زائران در بقاع متبرکه بیان کرد: از یک دهه قبل، بقاع متبرکه کشور و استان میزبان طرح «آرامش بهاری» هستند؛ در ایامی که تمام دستگاه‌ها و بخش‌های فرهنگی تعطیل هستند کارمندان حوزه فرهنگی اوقاف و امور خیریه و اعضای ستادی و خادمان و هیئت امنا برای اجرای این طرح مشغول فعالیت بوده و خادمی آستان مقدس امامزادگان و بقاع متبرکه را به جا می‌آورند.

مدیرکل اوقاف استان با ذکر اینکه طرح آرامش بهاری از ۲۸ اسفندماه آغاز شده و در تعطیلات نوروز ادامه می‌یابد، بیان کرد: برگزاری مراسم سال تحویل، برپایی خیمه‌های معرفت در بقاع شاخص با هدف معرفت‌افزایی به زائران و ایجاد فضای شاد برای کودکان، نصب سلسله پوسترهای نمایشگاهی، اجرای مسابقات فرهنگی روزانه، اقامه نماز جماعت، برپایی دفاتر مشاوره و پاسخگویی به مسائل شرعی و برپایی نمایشگاه‌های عرضه محصولات فرهنگی در بقاع متبرکه نیز از جمله برنامه‌های در حال اجرا در ایام نوروز امسال است.

امیری از اعزام بیش از ۲۰ روحانی و مبلغ بومی و غیربومی به بقاع متبرکه مجری طرح آرامش بهاری جهت اجرای برنامه‌های فرهنگی خبر داد و گفت: مراسم ویژه روز جمهوری اسلامی در روز ۱۲ فروردین و برنامه‌های فرهنگی در ۱۳ فروردین همزمان با روز طبیعت در بقاع متبرکه مجری طرح آرامش بهاری اجرا می‌شود.

وی با اشاره به آمادگی زائرسراها جهت پذیرایی از زائران و مسافران، ادامه داد: پیش‌بینی این است که در سال جدید کیفیت و تعداد زائرسراها را افزایش داده و زائرسراها را به سوییت تبدیل کنیم که این رویکرد در امامزاده سید محمد(ع) بارده تا حدودی انجام شده و هر سوییت دارای سرویس بهداشتی و آشپزخانه است.

امیری با بیان اینکه امامزاده حمزه علی(ع) بلداجی امکان اسکان برای ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر را دارد، گفت: بنا بر آمار سال‌های گذشته در ایام عید نوروز، روزانه به ۷۰۰ تا ۸۰۰ نفر در بقاع متبرکه استان خدمت‌رسانی می‌شوند.

اجرای طرح قرار دوازدهم در بقاع متبرکه استان 

وی بیان کرد: توزیع بسته‌های معیشتی ویژه نیازمندان استان در قالب طرح قرار دوازدهم در ایام نوروز از دیگر برنامه‌های بقاع متبرکه مجری طرح در حوزه اجتماعی است که در روزهای گذشته ۱۰۰۰ بسته معیشتی تهیه و توزیع شد.

امیری با ذکر اینکه در دو سال گذشته به دلیل شرایط کرونایی و دستور ستاد کرونا این برنامه‌های نوروزی در بقاع متبرکه استان اجرا نشد، گفت: امسال با بهبود شرایط برنامه‌ریزی‌ها و جلسات برای اجرای طرح‌های نوروزی از دو ماه پیش از عید آغاز شد که ایجاد اقامتگاه‌های موقت، بهبودبخشی به وضعیت زائرسراها، پیش‌بینی تمهیدات برای بارش‌های احتمالی و اقامت زائران در دستور کار قرار گرفت و در ایام نوروز بازرسی از بقاع متبرکه در حال انجام است.

مدیرکل اوقاف استان بیان کرد: حضور زائران در بقاع متبرکه استان قطعا‌ً تأثیرات ملموسی در اقتصاد مردم منطقه دارد و سبب ایجاد اشتغال می‌شود، در این راستا بازارچه‌های تولیدات مشاغل خانگی و صنایع دستی در برخی بقاع متبرکه برپا شده است و اگر کرونا مشکلی ایجاد نکند برپایی چنین غرفه‌هایی بسیار بیش از این باید در دستور کار قرار گیرد. همچنین زیرساخت‌های توریسم مذهبی باید بیش از پیش تقویت شود تا زمینه اشتغال جوانان، زنان سرپرست خانوار و افراد جویای کار در جوار بقاع متبرکه و اماکن مذهبی فراهم شود.

امیری در پایان گفت: در امتداد برنامه‌های نوروزی و با توجه به قرار داشتن در آستانه ماه مبارک رمضان، حلقه‌های قرآنی، معرفت‌ و عترت(ع) و خدمت سه حلقه اصلی هستند که در بقاع متبرکه به صورت جدی تقویت و پیگیری خواهد شد و از سرمایه‌گذاران و خیران دعوت می‌شود که در راستای تقویت زیرساخت‌های جذب گردشگر، احداث زائرسرا و ایجاد بازارچه‌ها و فرصت‌های اشتغال در جوار بقاع متبرکه یاریگر اوقاف باشند.