ضرورت آشنایی انسان مدرن با ساحت‌های ملکوت و آثار آن
عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد گفت: ساحت‌های ملکوت و آثار آن در عالم موجود هستند و باید انسان‌ها به‌ویژه انسان مدرن را با این حقیقت ارزشمند آشنا کرد چرا که آشنایی انسان مدرن با محتوای غنی دینی منبعث از قرآن کریم نه‌تنها منافاتی با جهش علمی ندارد بلکه در راستای جهت‌دهی کلان و به‌سامان شدن علم و پرهیز از انحطاط آن کمک خواهد کرد.
به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، نخستین همایش ملی «قرآن و انسان مدرن» ۲۲ تیرماه با حضور دانشگاهیان و قرآن‌پژوهان از سراسر کشور در بستر فضای مجازی و با میزبانی دانشگاه شهرکرد برگزار شد.
مجتبی جلالی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد در این همایش در مقاله خود با عنوان بررسی «وجوه تفسیری ملکوت و تأثیر آن در باور و تربیت انسان از منظر صدرالمتألهین و علامه طباطبایی با نگاهی بر انسان مدرن»، با اشاره به اینکه قرآن کریم ما را با وجود ساحت‌های ملکوتی ورای حس و ماده آشنا کرده است، اظهار کرد: از این ساحت‌ها با عنوان عالم غیب یا ملکوت در قرآن یاد شده است و برای هر موجودی ملکوتی قائل شده است.
وی ادامه داد: قرآن در جایی با لحن پرسش‌‌گرانه در آیه ۱۸۵ سوره مبارکه اعراف می‌فرماید «أَوَلَمْ يَنْظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ» یعنی آیا فکر و نظر در ملکوت آسمانها و زمین و در هر چه خدا آفریده نکردند و در این که اجل و مرگ آنها بسا باشد؟ و یا در آیه «وَكَذَٰلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ» (انعام/۷۵) می‌فرماید که و این چنین ما به ابراهیم ملکوت و باطن آسمانها و زمین را ارائه دادیم (تا یکتایی پروردگارش را دریابد) و تا به مقام اهل یقین رسد. در آیه ۸۸ سوره مبارکه مومنون و آیه ۸۳ سوره مبارکه یاسین نیز بر این نکته تأکید شده است که جهان در ذیل قدرت الهی و ملکوتی قرار دارد.
جلالی با ذکر اینکه ملکوت در لغت از کلمه مُلک مشتق شده و به معنی استیلای حاکی از قدرت است، افزود: این واژه را می‌توان به معنای باطن، غیب و حقیقت عالم دانست به‌گونه‌ای که اشراف خداوند بر آن حاکی از انتصاب اشیا به او و ربوبیت و قدرت بر هستی دارد. قرآن و تفسیر و کتاب مقدس از یک سو و فلسفه و عرفان از دیگرسو در تعبیر ملکوت به عالم باطن و غیب دارای اشتراک عقیده هستند.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: علامه طباطبایی و ملاصدرا ملکوت حقیقی را مالکیت حقیقی اشیا از جهت انتصاب به ذات خداوند متعال می‌دانند، با جستجو در آرای تفسیری این دو مفسر در حوزه آیات مرتبط با ملکوت می‌توان به وجه مشترک دو دیدگاه رسید که هر دو رویکرد باطنی به مقوله ملکوت دارند و در جای‌جای سخنانشان به‌صورت مستقیم و غیر مستقیم این موضوع را مطرح می‌کنند.
جلالی با تصریح اینکه ملاصدرا به تبیین اقسام و مصادیق این عالم پرداخته است، افزود: در کلام و تقسیم‌بندی وی، غلبه با موجودات غیرمادی است که از سهم بیشتری در استقرار در عالم نسبت به سایر مقوله‌ها برخوردارند؛ در دیدگاه علامه به‌صورت مشخص جنبه باطنی و غیبی این حیطه از عالم مورد توجه قرار گرفته است. درواقع، ملکوت به معنی چهره باطنی عالم است که در سیطره خداوند قرار دارد.
اعتقاد به عالم ملکوت و تأثیر آن در نحوه نگرش رفتاری
این مدرس دانشگاه با ذکر اینکه ایمان و اعتقاد به عالم ملکوت در نحوه نگرش رفتاری و اخلاقی انسان‌ها دارای نقشی بسزا است، تصریح کرد: شناخت این عالم و توسعه آگاهی انسان در این خصوص دارای لوازم و آثاری در حوزه اندیشه و عملکرد خواهد بود. ملاصدرا و علامه طباطبایی در آثار خود به تبیین این لوازم پرداخته‌اند که از لوازم اعتقادی دیدگاه ملکوت ملاصدرا می‌توان به مواردی نظیر تنزیه خدا از صفات نفس، تربیت جسم و روح در سایه ترک صفات شیطانی و تفکر در آثار قدرت خداوند و ادراک عالم ملکوت، رهایی از عالم ملک، اطاعت ملکوتیان تحت قدرت و سیطره الهی و تابع امر و اراده الهی و وساطت انبیا و تسبیح عمومی موجودات اشاره داشت.
جلالی لوازم اعتقادی ملکوت از دیدگاه علامه طباطبایی را شامل سه محور دانست و ادامه داد: تسبیح عمومی بر اساس مرتبه علم که بر این اساس شعور و تسبیح موجودات نسبت به ملکوت را می‌توان از دل برخی آیات قرآن کریم استخراج کرد، ربوبیت و وابستگی تام به رب‌العالمین و یقین به اسما و صفات اولیای الهی سه ابزار اعتقادی ملکوت از دیدگاه این فیلسوف است.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد در تشریح محورهای ساحت ملکوتی با انسان مدرن، گفت: چالش موجود این است که انسان‌ها در گذر زمان و رویدادها و تطور علمی نسبت به داده‌ها، متن و محتوای اصیل و قدیمی از جمله محتواهای دینی موضع گریز، تضاد، ابهام و یا جهل پیدا کرده‌اند و گویی جهان مدرن به دلایل متعدد از جمله دور بودن از محتوای غنی و سالم، مقصدی مبهم را جستجو می‌کند که سرنوشتی نامعلوم دارد.
جلالی بیان کرد: راهکاری که به‌عنوان پیشنهاد مطرح می‌شود، پاسخگویی به نیازهای اساسی انسان نظیر شناخت مبدا، شناخت مسیر زندگی و شناخت معاد بر اساس متن دین و قرآن کریم است؛ امروزه غافل ماندن بشریت از این اصول سبب وارد آمدن ضربات مهلک بر پیکره انسان مدرن و جهان شده است. متن دین از این حیث که برخاسته از منبع کامل و آگاه بر مصالح و مفاسد انسان است، می‌تواند در پاسخگویی به نیاز انسان مدرن راهگشای باشد.
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: ساحت‌های ملکوت و آثار آن در عالم موجود هستند و باید انسان‌ها به‌ویژه انسان مدرن را با این حقیقت ارزشمند آشنا کرد چرا که آشنایی انسان مدرن با محتوای غنی دینی منبعث از قرآن کریم نه‌تنها منافاتی با جهش علمی ندارد بلکه در راستای جهت‌دهی کلان و به‌سامان شدن علم و پرهیز از انحطاط آن کمک خواهد کرد.
انتهای پیام
