رمضان در الجزایر/ از میلیون‌ها ختم قرآن تا موائدالرحمن
مردم الجزایر از دیرباز رمضان را با نام «سیدنا» یعنی مولا و سرور ما نامگذاری کرده‌اند و آن را یک مهمان مقدس می‌دانند، مهمانی عزیز که پیش از آمدنش در ماه شعبان خانه‌تکانی می‌کنند، ظروف نو می‌خرند و برای ورود به این ماه مبارک خود را آماده می‌کنند.
به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، الجزایر دومین کشور بزرگ آفریقا پس از سودان و دهمین کشور پهناور جهان محسوب می‌شود. زبان رسمی این کشور عربی است، اما مردم آن به زبان‌های بِربِری و فرانسوی نیز صحبت می‌کنند.
در ژوئیه ۱۹۶۲ الجزایر پس از ۱۳۲ سال از استعمار فرانسه رها شد و استقلال خود را اعلام کرد. از شهرهای بزرگ کشور الجزایر، الجزیره پایتخت این کشور، وهران، قسنطینه، عنابه و باتنه هستند. همچنین، ۹۹% جمعیت الجزایر عربِ مسلمان و کمتر از یک درصد اروپایی یعنی مسیحی و یهودی هستند و دین رسمی مردم آن اسلام و مذهبشان سنی است.
ایکنا گفت‌وگویی را با یک بانوی الجزایری انجام داده و از حال و هوای ماه مبارک رمضان در این کشور مسلمان‌نشین جویا شده است. این گفت‌وگو را با هم می‌خوانیم.
ایکنا - لطفا خودتان را معرفی کنید.
بوجنانة وئام، سی ساله و در دانشگاه ابوالقاسم سعدالله (الجزایر 2) در مقطع دکترای علوم کتابداری مشغول به تحصیل هستم.
ایکنا - قدری در خصوص تاریخ ورود اسلام به الجزایر بگویید.
اسلام در زمان حکومت بنی‌امیه در سال ۶۷۰ میلادی و توسط یک ژنرال عرب به نام عقبة ابن نافع كه فرماندهى سپاهیان عرب را بر عهده داشت، وارد الجزایر شد. در آن زمان، الجزایری‌ها اغلب از نژاد بربرها (Berbères) بودند اما با ورود اسلام به این کشور، کم‌کم شاهد شکل‌گیری و اشاعه جمعیت غرب در این سرزمین هستیم تا جایی که امروزه غالب جمعیت الجزایر را عرب‌ها تشکیل می‌دهند. می‌توان گفت که ۹۹ درصد جمعیت الجزایر را مسلمانان تشکیل می‌دهند.
ایکنا - الجزایری‌ها را در اجرای دستورات دینی و پرداختن به قرآن کریم توصیف کنید.
در خصوص اعمال دینی، بستگی دارد. مثلا اگر از نماز صحبت کنیم می‌توان گفت که حدود ۲۰ درصد در انجام این عمل دینی کاهلی به خرج دهند. اما جایگاه روزه در میان مسلمانان الجزایر بسیار مقدس است. در ایام ماه مبارک رمضان، هیچگاه نمی‌توانید فردی را که روزه‌خواری می‌کند در جامعه ببینید، چرا که این عمل گناهی بزرگ شمرده می‌شود. لذا می‌توان افرادی را یافت که در نماز کاهلی کنند یا مشروب بخورند اما در مورد روزه، حتی افراد معذور از روزه از دیدگاه شرع، مانند بیماران یا مسافران، به ندرت روزه خود را در ملأ عام و آشکارا افطار می‌کنند.
ایکنا - صحبت از روزه و روزه‌داری شد، مردم مسلمان الجزایر چه تمهیداتی را برای شروع ماه مبارک انجام می‌دهند؟
نخست بگویم که مردم الجزایر از دیرباز، رمضان را با نام «سيدنا» يعنى مولا و سرور ما نامگذارى كرده و آن‌را یک مهمان مقدس می‌دانند، یک مهمان عزیز که برای آمدنش خود را آماده می‌کنند و تمهیدات خاصی را از ماه شعبان برای ورود مبارکش پیش‌بینی می‌کنند. خانه‌تکانی تمام خانه یکی از این کارهاست، بسیاری از مردم خانه‌شان را رنگ‌آمیزی می‌کنند تا برای ورود به ماه مبارک نو و زیبا باشند. همچنین ظروف جدیدی را تهیه می‌کنند تا سفره افطار با ظروف نو آراسته شود.
ایکنا - آیا نذری دادن در ماه مبارک در کشور شما معمول است؟
برای این کار انجمن‌هایی وجود دارد که مردم در طول این ماه مبالغ نذری خود را به این مراکز می‌دهند و مبالغ جمع‌آوری شده بین افراد نیازمند جامعه تقسیم می‌شود.
یک رسم دیرین با عنوان «موائد الرحمن» در اینجا وجود دارد به این ترتیب که خانواده‌هایی که نذر دارند در بیرون از خانه، در کنار جاده‌ها یا درون شهر و در محله‌ها، سفره‌های افطارى پهن می‌کنند تا فقرا و نیازمندان روزه‌دار و نیز مسافران، در زمان افطار دور این سفره کریمانه بنشینند و از آن استفاده کنند. در واقع، خانواده‌های الجزایری در طی این اقدام، سفره افطار خود را در خارج ازخانه پهن می‌کنند و در کنار نیازمندان روزه‌شان را افطار می‌کنند.
البته امروزه گستردن «مائدة الرحمن» به رسمی عمومی تبدیل شده است و بسیاری از خانواده‌ها میز شام را بیرون از خانه‌شان می‌چینند و در کنار اعضای خانواده و آشنایان و رهگذران شامگاه خوشی را برای یکدیگر رقم می‌زنند.
گونه دیگر نذری دادن، «قفة الرمضان» نام دارد. در طول ماه روزه‌داری در فروشگاه‌ها سبدهایی پیش‌بینی شده است که افراد توانمند مالی می‌توانند اقلامی را خریداری و در این سبدها قرار دهند و آن‌را به صاحب فروشگاه یا مأموران انجمن‌های خیریه مستقر در فروشگاه تحویل دهند تا به دست افراد نیازمند برسانند. این اقلام، مواد غذایی ضروری خانواده‌ها از جمله روغن، شکر، آرد، برنج، چای، قهوه، پنیر و ... را شامل می‌شود.
ایکنا - میانه مردم الجزایر با قرآن کریم در ماه روزه چگونه است؟
ماه رمضان ماه قرآن است. حتی کسانی که در طول سال کمتر به تلاوت قرآن می‌پردازند، در طول ماه مبارک رمضان تلاش می‌کنند آن‌را تلاوت کنند و حتی در این کار از دیگران پیشی می‌گیرند. در طول این ماه، بسیاری از روزه‌داران یکبار قرآن را ختم می‌کنند اما افراد زیادی هم هستند که دو بار و یا چندین بار به ختم قرآن توفیق می‌یابند. لذا پرداختن به تلاوت قرآن در ماه رمضان بسیار حائز اهمیت است و میلیون‌ها ختم قرآن به برکت ماه قرآن انجام می‌شود.
مساجد در این ماه مسابقات قرآن را در رشته‌های قرائت تحقیق، ترتیل، تفسیر و حفظ قرآن کریم برگزار می‌کنند و در شب بیست‌و هفتم ماه مبارک که ليلة‌القدر است، از افراد برگزیده تجلیل به عمل می‌آید.
ایکنا - جمع‌خوانی قرآن چطور؟
اگر منظورتان از جمع‌خوانی گرد آمدن روزانه افراد دور هم و تلاوت مشترک جزء يا حزبى از قرآن است، خیر در الجزایر چنین کاری معمول نیست. جمع‌خوانی قرآن کریم را در لبنان دیده بودم و برایم جالب و عجیب بود. کار خوبی است که افراد به صورت جمعی از تلاوت قرآن کریم بهره‌مند شوند. در الجزایر مردم به چنین جمع‌هایی عادت ندارند و برایشان عجیب است، افراد همواره به صورت فردی قرآن را تلاوت و ختم می‌کنند.
ایکنا - حال و هوای مساجد را در این ماه توصیف کنید.
در طول ماه مبارک، فضای بسیار خوبی بر مساجد حاکم است. روزه‌داران هر شب پس از نماز مغرب و عشاء، به همراه خانواده و در مساجد، تراویح و در ده شب پایانی ماه مبارک، نماز تهجد را به جا می‌آورند، یعنی تمام این ده شب را تا صبح در مسجد می‌مانند و به خواندن نماز مشغول هستند.
شب بیست‌وهفتم اهمیت ویژه‌ای نزد روزه‌داران دارد و بسیار مبارک است. در این شب افراد برگزیده قرآنی در رشته‌های گوناگون در مساجد تشویق و تجلیل می‌شوند. در دیگر شب‌های ماه مبارک، مردم پس از اقامه نماز، از مساجد خارج و روانه بازار می‌شوند و به خرید لباس‌های عید، خوراکی و گشت و گذار می‌پردازند. بسیاری از آنان صله ارحام و خبر گرفتن از احوال اقوام و آشنایان را به جا می‌آورند و دورهمی‌های خانوادگی و دوستانه تشکیل می‌دهند که این گشت و گذار و شب‌نشینی‌ها تا وقت سحر ادامه دارد. همچنین در این شب‌ها مردم علاقه فراوانی به شیرینی‌های مخصوص ماه رمضان به ویژه «قلب اللوز» و «زلابیة» دارند.
ماه رمضان امسال به دلیل شرایط ویژه‌ای که ویروس کرونا به وجود آورده است، تمام برنامه‌های جمعی در الجزایر تعطیل هستند و مردم برای پیشگیری از خطرات این بیماری در خانه می‌مانند و نماز و عبادات را به صورت خانوادگی در خانه انجام می‌دهند. مساجد نیز در این ایام به پخش تلاوت قرآن کریم می‌پردازند و إن‌شاءالله به برکت قرآن و عبادت در این ماه خدا به زودی شاهد از بین رفتن این گرفتاری در دنیا و به‌ویژه جوامع اسلامی باشیم.
انتهای پیام
