مجلس عزای حسینی انسان‌ساز باشد/قیام عاشورا تفسیر عملی «أنا من حسین» است
گروه اجتماعی - رئیس دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام نور چهارمحال و بختیاری گفت: مجالس عزای حسینی باید انسان‌ساز باشند تا راه را برای ساخته شدن جامعه اسلامی و حرکت به سمت شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی مدنظر رهبری هموار کنند.
در قرآن کریم از ارسال رُسل به واژه «بعثت» تعبیر می‌شود و پیامبر تعلیم کتاب و حکمت و تزکیه مردم را در قالب حرکت بعثت انجام می‌دهد که آیات الهی در این خصوص فراوانند. اما پرسش اینجاست که هدفِ بعثت چیست؟
با استناد به آیه شریفه ۳۶ سوره مبارکه نحل، می‌توان گفت هدف از بعثت «عبودیت پروردگار و تسلیم محض در برابر او» و نیز «اجتناب از طواغیت» است. بعثت انبیا برای بنا نهادن جامعه فاضله و متمدنانه بوده است چرا که در جامعه متمدن علم و اخلاق در کنار جنگ و قتال و مبارزه قرار دارد اما جنگ طواغیت برای قدرت‌طلبی و در مقابل، جنگ عابدان برای اهداف الهی است.
به بیان دیگر، می‌توان نتیجه گرفت که قرآن دو هدف را برای بعثت انبیا در نظر دارد نخست آزادی فردی انسان‌ها و دوم آزادی اجتماعی آن‌ها که تا آزادی فردی نباشد، آزادی اجتماعی هم اتفاق نمی‌افتد. آزادی فردی در سایه توحید و عبودیت و آزادی اجتماعی به دنبال اجتناب از طواغیت بیرونی و اسارت نفس حاصل می‌شوند. با نگاهی به تاریخ اسلام می‌توان دریافت که نیم‌قرن پس از بعثت پیامبر اسلام(ص) و بنا نهادن حکومت اسلامی، زیرساخت‌های حکومت ایشان از بین رفت و امامی از جان و جهان گذشته چون حضرت سیدالشهدا(ع) قیام کرد تا این ساختار رنگ‌باخته را جانی دوباره بخشد.
حال جای این پرسش است که «عبودیت» به عنوان یکی از دو هدف شاخص انبیای الهی در کجای قیام سیدالشهدا(ع)، این آفتاب عالمتاب، قرار دارد و اینکه آیا سبک زندگی و رفتار و اخلاق ما که در شیوه زندگی فردی و اجتماعی و از جمله در عزاداری نمود و ظهور دارد، با عبودیت مدنظر آن حضرت سازگاری دارد؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها، گفت‌و‌گویی با رئیس دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام نور چهارمحال و بختیاری انجام شده که در ادامه می‌خوانید.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین اسماعیل رئیسی، رئیس دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام نور چهارمحال و بختیاری، در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال و بختیاری، با اشاره به اینکه هدف مقدس بعثت انبیا «عبودیت» است، اظهار کرد: عبودیت از ریشه «عبد» است و عبد به بنده‌ای گفته می‌شود که سراسر وجود او متعلق به مولا و صاحبش باشد.
وی ادامه داد: عبودیت اظهار آخرین درجه خضوع در برابر خداوند و اوج قُرب انسان به اوست و نیز، روح عبادت و عبودیت، تسلیم شدن بی‌چون و چرا در برابر ذات پاک خداست.
حجت‌الاسلام رئیسی با استناد به مضمون حدیثی از امام صادق(ع)، گفت: ایشان عبودیت را گوهری دانسته‌اند که «ربوبیت» در درون آن نهفته است و هر انسان باید تلاش کند پرتوی از جمال و جلال ملکوتی را در خود منعکس کند و در اصطلاحِ عوام، رنگ خدایی بگیرد.
این مدرس حوزه و دانشگاه در استان تأکید کرد: انسان در پرتو عبودیت می‌تواند به اذن پروردگار صاحب ولایت تکوینیه شود و قدرت تصرف در عالم ملکوت را کسب کند.
وی هدف تمام انبیا و اولیای الهی و در صدر همه آن‌ها پیامبر اسلام(ص) را «خدایی کردن» انسان دانست و ادامه داد: تمام جنگ‌ها میان حق و باطل، از ابتدا تا کنون در راستای رهایی انسان از اسارت طواغیت درون و برون و رساندن او به عبودیت است.
حجت‌الاسلام رئیسی در تشریح ساختار حکومت پیامبر(ص) در صدر اسلام، بیان کرد: زیرساخت‌های این حکومت بر چهار محور «معرفت شفاف نسبت به دین و احکام الهی»، «عدالت مطلق و بی‌اغماض»، «عبودیت کامل در برابر پروردگار» و «عشق و عاطفه مؤمنان در حق یکدیگر» استوار بوده است.
وی در ادامه تأکید کرد: زیرساخت‌های حکومت نبوی پس از ۵۰ سال رنگ و شکل خود را از دست داد و معرفت جای خود را به نادانی داد، ضمن اینکه ظلم و جور جای عدالت و دنیاپرستی جای عبودیت را گرفت.
قیام امام حسین(ع) در راستای احیای حکومت نبوی بود
حجت‌الاسلام رئیسی به ضرورت ظهور شخصیتی با پشتوانه شخصیتیِ معرفت، معنویت و عزت، برای اصلاح ساختار حکومتی در آن برهه زمانی اشاره کرد و افزود: این شخصیت همانا امام حسین(ع) است که در عالی‌ترین درجه معرفت الهی و عبودیت جان خودشان را فدا کردند تا زیرساخت‌های نابود شده حکومت نبوی از نو احیا شود.
این کارشناس مذهبی با نقل حدیث معروف نبوی «حسین منّی و أنا من حسین»، بیان کرد: این کلام مهم را امام حسین(ع) در قیام و عمل خودشان تفسیر کردند و از آن زمان، به برکت قیام حسینی، «نبوی‌الحدوث و حسینی البقا» بودن اسلام را به عینه شاهدیم.
وی با بیان اینکه مؤلفه‌هایی چون عزت، عشق، عبودیت، معرفت و جهاد در قیام سیدالشهدا(ع) در عالی‌ترین سطح متبلور است، تأکید کرد: یک روی حماسه عاشورا خیانت و خباثت و پلیدی و جنایت و روی دیگرش وفا، صبر، تعظیم در برابر قضای الهی و عبودیت حق است.
حجت‌الاسلام رئیسی افزود: زیباترین صحنه‌های عبودیت را در جای جای حادثه کربلا می‌توان دید و اوج آن‌را در نمازظهر عاشورا می‌بینیم که مظهر اهتمام بی‌حد و حصر اولیای الهی برای بندگی خداوند تا واپسین لحظات عمر است.
زیباترین صحنه‌های عبودیت را در جای جای حادثه کربلا می‌توان دید و اوج آن‌را در نمازظهر عاشورا می‌بینیم که مظهر اهتمام بی‌حد و حصر اولیای الهی برای بندگی خداوند تا واپسین لحظات عمر است.
وی با تأکید بر نماز ظهر عاشورا، بیان کرد: اهتمام امام(ع) به اقامه نماز جماعت در آن شرایط اثبات می‌کند که عبودیت پروردگار پیوند ناگسستنی با نماز دارد و به بیان دیگر، نماز عالی‌ترین وسیله تحقق عبودیت و بندگی در پیشگاه خداوند است.
کارشناس مذهبی در استان با اشاره به ضرورت توجه به پیام‌ها و درس‌های عاشورا، تصریح کرد: این درس‌ها باید ره‌توشه راه کمال شیعه باشد و اثر عمیقی بر تار و پود فکری مؤمنان اعمال کند.
لزوم تبلور پیام‌های عاشورا در مجالس عزای حسینی
وی تبلور و تحقق پیام‌های عاشورا در مجالس عزای حسینی را ضروری خواند و اضافه کرد: شایسته است که ما پیروان مکتب عاشورا این حادثه عظیم را با معرفت به درس‌ها و پیام‌های آن برگزار کرده با تحریف و بدعت خرافه آلوده‌اش نکنیم.
حجت‌الاسلام رئیسی با برشمردن اهداف والای قیام عاشورا، گفت: این قیام، قیام سیدالشهداست که در اوج معنویت و عبودیت قرار دارد، در پی بنیان نهادن زیرساخت‌های حکومت نبوی، رساندن مردم به معرفت شفاف و برگرداندن آنان به عشق و عاطفه صدر اسلام و در نهایت برقرار کردن عدالت نبوی و علوی در جامعه است.
مدرس حوزه و دانشگاه در استان تأکید کرد: حیف است که در مراسم عزاداری این انسان عظیم‌القدر، افق فکری وسیع ایشان و درس‌های قیام او نادیده گرفته شود و با مسائلی که با روح قیام آن حضرت منافات دارد، آلوده گردد.
عزاداری ریشه قرآنی دارد
وی با یادآوری اینکه عزاداری ریشه قرآنی دارد و در سیره پیامبر(ص) و معصومین(ع) به وفور سفارش شده، ادامه داد: آیات شریفه ۱۴۸ سوره نساء، ۲۳ سوره حج و ۸۴-۸۵ سوره مبارکه یوسف از جمله آیاتی هستند که به عزاداری اشاره دارند ضمن اینکه از صدر اسلام سنت عزاداری در میان ائمه معصوم(ع) نیز مرسوم بوده که عزاداری برای شهدای اُحد، وفات پیامبر(ص)، شهادت فاطمه زهرا(س)، و عزاداری برای سیدالشهدا(ع) در سیره عملی پیامبر(ص) امامان معصوم(ع) ثبت شده است.
حجت‌الاسلام رئیسی عزاداری را مصداق مودت اهل بیت(ع) خواند و تأکید کرد: این حرکت در جهت پاسداشت دین و تعظیم شعائر و نیز فریاد علیه ظالم است پس باید آن‌را از آلودگی‌ها دور داشت.
ضرورت دوری از آسیب‌های عزاداری
وی با اشاره به برخی مصادیق آسیب‌های عزاداری در حیطه شکلی و محتوایی، تصریح کرد: دروغ‌پردازی، بیان سست و موهِن، اشعار غنایی، مبتذل و تقلیدی نوحه‌ها، واژگان و عبارات بی‌محتوای سخنران، برخورد کاسبکارانه با عزای سیدالشهدا، شیوه‌های نامتعارف سینه‌زنی و زنجیرزنی، اقامه مراسم با صرف هزینه‌های هنگفت، قربانی کردن احشام در مسیر تردد مردم، ایجاد مزاحمت صوتی و راهبندان، و در یک کلام، بدعت‌ها و مظاهر غلط عزاداری از جمله برخی آسیب‌ها هستند.
حجت‌الاسلام رئیسی تأکید کرد: امروز مراسم عزای سیدالشهدا(ع) غالباً از روح عاشورایی و شعور و معرفت حسینی تهی است و پرداختن به ظواهر و شکل‌ها عزاداران را از توجه به معارف و پیام‌های عاشورا بازداشته است.
امروز مراسم عزای سیدالشهدا(ع) غالباً از روح عاشورایی و شعور و معرفت حسینی تهی است و پرداختن به ظواهر و شکل‌ها عزاداران را از توجه به معارف و پیام‌های عاشورا بازداشته است.
رئیس دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه پیام نور استان تصریح کرد: عدم توجه به واجبات و تکالیف دینی مانند نماز، خمس و ... در میان برخی عزاداران فعال هیئات نیز یکی از مسائلی است که امروزه به چشم می‌خورد.
وی با انتقاد از برگزاری مراسم با نگاه تک‌بُعدی، بیان کرد: امروزه شاهدیم که اکثر هیئات به جنبه «شور حسینی» یعنی جنبه عاطفی ماجرا اکتفا می‌کنند که زنجیرزنی، سینه‌زنی و مداحی‌های چندساعته و گاه تا آخرشب و قضاشدن نماز صبح، مصادیق این نگاه تک‌محورانه است.
حجت‌الاسلام رئیسی ادامه داد: در مقابل، «شعور حسینی» که در قالب بیان معرفت حسینی و تبیین اهداف و پیام‌های قیام عاشورا تجلی می‌یابد و پایه و اساس شور و احساسات است، مورد غفلت واقع می‌شود.
وی تعدد هیئات را ناشی از این نگاه تک‌بعدی و خودخواهانه دانست و تأکید کرد: گاه ملاحظه می‌شود که در یک محله چند هیئت و مراسم تعزیه برپا می‌شود، حال آنکه قیام امام حسین(ع) در جهت اتحاد مؤمنان و نه تفرقه و رقابت آنان بود.
لزوم برپایی عزاداری با شور و شعور حسینی
حجت‌الاسلام رئیسی بخش عمده تحقق شعور را بر عهده سخنرانان دانست و تأکید کرد: هیئات و مجالس عزاداری محل تربیت جوانان است و سخنران و مداح نقش مهم تربیتی را در این خصوص ایفا می‌کنند پس باید مراقب مطالب موهن، سست، بی‌محتوا، خرافه، تحریف‌شده و شبهه‌زا بود.
وی با بیان اینکه سبک عزاداری باید برای جوانان جذاب باشد، یادآوری کرد: این شور و جذابیت و توجه به نیاز احساسی جوان، به شرطی صحیح است که نیاز علمی و معرفتی او را نیز برآورده کند.
بایدها و نبایدهای مجلس عزاداری
حجت‌الاسلام رئیسی با اشاره به توصیه مقام معظم رهبری، تصریح کرد: مراسم عزاداری باید به شیوه معصومان(ع) باشد که سه خصوصیت داشت، روشنگرانه، هدایتگرانه و افشاگرانه بود.
این مدرس حوزه و دانشگاه ادامه داد: مجلس عزاداری سیدالشهدا(ع) باید محبت اهل بیت(ع) را در عزادار تقویت کند حال آنکه امروز بروز برخی سبک‌ها و برخوردها سبب دوری جستن عزادار از این مجالس می‌شود.
وی با تأکید بر ضرورت شفاف‌سازی در خصوص اصل حادثه کربلا در مجالس عزاداری، گفت: باید در این اجتماعات مردم را از چرایی و چگونگی این واقعه آگاه ساخت، آن‌ها باید بدانند چرا بعد از ۱۳۸۰ سال برای این مصیبت اشک عزا ریخته می‌شود، پس مجلس عزا باید روشنگرانه و هدایتگرانه باشد.
حجت‌الاسلام رئیسی معرفت‌افزایی دینی مردم در جلسات عزاداری را نیز مورد تأکید قرار داد و بیان کرد: تبیین معارف دینی و اخلاق در این اجتماعات عظیم سبب ارتقای دانش دینی و فرهنگی مردم می‌شود.
وی در ادامه تأکید کرد: مراسم عزاداری حسینی باید باعث مودت عمیق‌تر و پیوند محکم‌تر با اهل بیت(ع) شود که این مهم در سایه شفاف‌سازی در خصوص واقعه کربلا و نیز معرفت‌افزایی دینی در این مجالس محقق می‌شود.
مراسم عزاداری حسینی باید باعث مودت عمیق‌تر و پیوند محکم‌تر با اهل بیت(ع) شود که این مهم در سایه شفاف‌سازی در خصوص واقعه کربلا و نیز معرفت‌افزایی دینی در این مجالس محقق می‌شود.
حجت‌الاسلام رئیسی در ادامه، گفت: در صورت توجه به تحقق این پیوند عمیق افراد با اهل بیت(ع) می‌توان ادعا کرد که انسان‌سازی شکل گرفته است.
وی با تأکید بر اینکه عزاداری واقعی برای امام حسین(ع) مسیر رسیدن به تمدن نوین اسلامی مدنظر رهبری را هموار می‌کند، تصریح کرد: در مجالس عزا باید خودسازی، دگرسازی و انسان‌سازی شکل بگیرد تا مسیر ساختن جامعه اسلامی و حرکت به سمت شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی اسلامی هموار شود.
انتهای پیام
