حقیقت فضای مجازی را تا چه حدی درک کرده‌ایم؟
گروه فضای مجازی: واقعیت فضای مجازی موضوعی مهم است که امروز تأثیر مستقیمی بر فضای حقیقی جامعه دارد و می‌طلبد هم در طیف کوچک خانواده و هم در طیف وسیع جامعه برنامه‌هایی در زمینه آداب ارتباطات مجازی افراد تنظیم شود.
در جوامع امروزی ارتباطات فضای مجازی چنان گسترش پیدا کرده که دیگر نمی‌توان جامعه‌ای را بدون فناوری‌های این حوزه تصور کرد و فراگیری و سهولت دستیابی به ابزارهای ارتباطی این امکان را فراهم ساخته که همه اعضای خانواده حتی کودکان به طور مستقل در این فضا حضور داشته باشند و با دیگران فارغ از محدویت‌های موجود در فضای حقیقی ارتباط برقرار کنند.
یدالله متقی، کارشناس اجتماعی استان ایلام در این باره در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از ایلام، با اشاره به آسیب‌های فضای مجازی، اظهار کرد: با توجه به عصر جهانی‌شدن و دهکده جهانی، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی یک واقعیت اجتماعی محسوب می‌شوند که توانسته است در کلیه جوامع نفوذ کند و جدای از مزیت‌های سهولت ارتباطات می‌تواند یک تهدید باشد.
اهمیت مدیریت صحیح فضای مجازی در جامعه
وی با بیان اینکه اگر نتوانیم به طور صحیح این موضوع را مدیریت کنیم جنبه‌های منفی آن متوجه جامعه شده و می‌تواند اثرات مخرب زیادی در جامعه داشته باشد، گفت: درگذشته تنها راه انحراف جوانان فضای واقعی بود و پدر و مادر می‌توانستند با کنترل رفتار فرزندان خود در رفت‌وآمد با دوستان ناباب، هم‌کلاسی‌ها و هم سن و سالان خود بر رفتار فرزندانشان نظارت لازم را انجام دهند اما امروزه شکل‌گیری فضای مجازی از قبیل ماهواره، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، موبایل و غیر سبب شده که والدین نتوانند نظارت لازم بر رفتار و کردار فرزندانشان داشته باشند.
متقی با اشاره به اینکه در عصر کنونی در واقع رفتار جوانان تحت تأثیر فضای مجازی شکل می‌گیرد، افزود: در گذشته نهاد خانواده به عنوان اولین نهاد تربیتی و سپس آموزش و پرورش، نقش مؤثر و اساسی در تربیت و شکل‌دهی شخصیت افراد بر عهده داشت اما امروزه با توجه به نقش پررنگ رسانه‌های مختلف در فضای مجازی تا حدودی زیادی نقش خانواده‌ها و آموزش و پرورش کم‌رنگ شده است و همین مسئله سبب شده به جهت جنبه‌های منفی برخی از این رسانه‌ها رفتار جوانان و نوجوانان تحت تأثیر این ابزارها تغییر کند.
این کارشناس اجتماعی، گفت: امروزه در جامعه ما خانواده‌ها در سبد فرهنگی خود با شبکه‌های ماهواره‌ای، فضای مجازی، رسانه‌های مدرن روبرو هستند که هرکدام در جای خود بخشی از فرایند تأثیرگذاری در خانواده را هدف قرار داده‌اند و بعضی از شبکه‌های ماهواره‌ای که به طور تخصصی تمام تمرکز خود را بر مقوله خانواده نهاده‌اند که پیام مشترک برنامه‌های آنها ترویج خانواده‌های بی‌سامان و لجام‌گسیخته، عادی‌سازی خیانت همسران به یکدیگر، عادی جلوه دادن روابط دختر و پسر پیش از ازدواج است.
نقش فضای مجازی در تغییر سبک زندگی
وی بیان کرد: گسترش فضای مجازی در حوزه درون خانواده‌ها تغییرات اساسی ایجاد کرده که از جمله آن می‌توان به کاهش ارتباط والدین با فرزندان، از بین رفتن حریم بین فرزندان و والدین و شکاف نسلی اشاره کرد.
متقی تغییر الگوی همسرگزینی، نداشتن مهارت‌هایی برای ازدواج، ناتوانی والدین برای آموزش به فرزندان، بالا رفتن سن ازدواج و افزایش نرخ مجردی در جامعه، افزایش روابط دختر و پسر در زمان نامزدی بدون عقد، ناپایداری ازدواج‌ها، تمایل به دریافت مهریه‌های سنگین، تنوع‌طلبی جنسی را از آسیب‌های فضای مجازی در بحث ازدواج و روابط زناشویی عنوان کرد.
این کارشناس اجتماعی با بیان اینکه مقوله‌ای که بسیار مهم است تغییرات در دسترسی به فضای مجازی بوده که قبلاً دسترسی به شکل امروزی آسان نبود، ولی امروز به جهت تنوع فناوری‌های جدید، موبایل‌ها و تبلت‌ها دسترسی به فضای مجازی چنان گسترش یافته که حتی بچه‌ها در سنین پایین به این ابزار دسترسی دارند، تصریح کرد: این روزها استفاده از برنامه‌های تلفن همراه همچون فضای مجازی به‌شدت در جامعه رایج شده و می‌توان ادعا کرد که به یکی از اصلی‌ترین راه ارتباطی بدل شده و اگر چه می‌توان از آنها استفاده مفید و مؤثر کرد اما پیامدهای منفی و آسیب‌های آنها نیز اجتناب‌ناپذیر است.
وی با اشاره به اینکه شاید در سال‌های گذشته برای استفاده و عضو شدن در این شبکه‌های اجتماعی نیاز به داشتن سیستم رایانه و اینترنت پرسرعت بود، اما در حال حاضر با پیشرفت فناوری‌های نوین این کار با سهولت و آسانی بیشتری صورت می‌گیرد، افزود: در فضای مجازی با پخش کلیپ‌ها و تصاویر فسادانگیز بنیان انسانی جامعه به خطر می‌افتد، چراکه پخش گسترده و رایگان مصادیق فساد، انحرافات جنسی و بی‌بندوباری برای جامعه به بار می‌آورد که درنهایت به انحطاط جوامع محیط‌های اجتماعی منجر می‌شود.
لزوم افزایش آگاهی افراد از نحوه استفاده از ابزارهای ارتباطی
متقی با اشاره به اینکه عدم آگاهی خانواده و افراد در استفاده از این ابزارها گاهی منجر به لو رفتن تصاویر و فیلم‌های خصوصی خانوادگی افراد در جامعه می‌شود، خاطرنشان کرد: این مسئله عاملی در جهت خدشه‌دار شدن آبرو و شخصیت افراد در جامعه است که گاهی اوقات شاهد وقوع نزاع‌ها درگیری‌های فردی، دسته‌جمعی، قتل‌های ناموسی، خودکشی زنان و دختران و نیز افزایش آسیب‌های آمار طلاق و سایر آسیب‌های اجتماعی در سطح جامعه هستیم.
بر اساس این گزارش، واقعیت فضای مجازی موضوعی مهم است که امروز تأثیر مستقیمی بر فضای حقیقی جامعه دارد و می‌طلبد هم در طیف کوچک خانواده و هم در طیف وسیع جامعه برنامه‌هایی در زمینه آداب ارتباطات مجازی و همچنین آموزش نکات فنی برای حفظ حریم خصوصی افراد تنظیم شود تا استفاده از جنبه‌های مثبت این فناوری به حداکثر و جنبه‌های منفی آن به حداقل خود برسد.
