نهادهای فرهنگی و نیاز به «ید واحد» تبلیغی

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حسین‌پور، عضو شورای حوزه علمیه چهارمحال‌وبختیاری در یادداشتی که در اختیار ایکنای چهارمحال‌و‌بختیاری قرار داده؛ آورده است:

رهبری عزیز حضرت آیت‌‌الله خامنه‌ای در دیدار جمعی از مبلغان و طلاب فرمودند: «نسبت به تبلیغ نگرانم. تبلیغ در نگاه حوزه علمیه باید در مرتبه اول باشد. با اطلاعاتی که به من می‌رسد از جهات مختلف، نسبت به تبلیغ نگرانم. این قدر ظرفیت تبلیغ در این کشور انبوه و متراکم و گسترده است که ما اگر چندین برابر آن مقداری که کار می‌کنیم هم کار کنیم، به نظرم این ظرفیت پر نمی‌شود». (۲۱ تیرماه ۱۴۰۲)

یکی از عوامل مؤثری که باعث شد تبلیغ در مرتبه اول نباشد، جزیره‌ای عمل کردن نهادهای متعدد تبلیغی اعم از حوزه علمیه‌، سازمان تبلیغات و نهادهای فرهنگی و دولتی در مقوله تبلیغ بوده و امروز نهادهای فرهنگی نیازمند فکر واحد و تصمیم‌گیری منسجم در این مبحث هستند. 

انبوه قوانین و ساختارهای با سلایق مختلف و اهداف و انگیزه‌های متفاوت در نهادهای فرهنگی علت اصلی اولویت‌دار نبودن مقوله تبلیغ بوده است.به وضوح روش است که تبلیغ در نهادهای فرهنگی و تصمیم‌گیری‌های کلان در جایگاه واقعی خود قرار ندارد.

امروز در زمانی قرار داریم که ظرفیت و استعدادهای هزاران نفر از طلاب حوزه علمیه شناسایی نشده و این نیروهای آماده به خدمت و نقش‌آفرینی در ساحت تبلیغی، فرهنگی و دینی کشور به‌درستی ساماندهی نشده‌اند و لذا این ظرفیت عظیم در نظام فرهنگی سال‌ها معطل مانده است. این خطری بزرگ برای حوزه علمیه است و ممکن است جبران آن‌را بر طبق فرمایش رهبری عزیز بسیار دشوار کند.

به نظر می‌رسد از دیگر عوامل مؤثر در ابراز نگرانی رهبر معظم انقلاب برای تبلیغ این است که در امور فرهنگی، تبلیغی و به معنای واقعی کلمه مسائل تربیتی و دینی ید واحد و یک تصمیم کلان ملی وجود ندارد بلکه بیشتر تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها در این زمینه به‌صورت سازمانی و سلیقه‌ای است. 

در سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه قم، اوقاف و امور خیریه و ده‌ها مرکز فرهنگی دیگر تصميمات به‌صورت جزيره‌ای اتخاذ می‌شود که گاه موازای هم قرار دارند. باید تصمیماتی جدی در این خصوص گرفته شود تا امیدی برای اصلاح و تلاشی برای رفع دغدغه ولی امر جامعه وجود داشته باشد.

با عریض و طویل کردن دستگاه‌های متنوع فرهنگی نه تنها کار پیش نمی‌رود بلکه چه بسا مانعی برای برنامه‌ریزی منسجم و یکپارچه ایجاد خواهد شد. به نظر می‌رسد تجمیع و یکی شدن نهادهایی نظیر سازمان تبلیغات اسلامی، اوقاف و امور خیریه و حوزه علمیه و ... در امر تبلیغ و قرارگیری آن در زیر چتر حوزه علمیه باید برنامه‌ریزی و اجرا شود تا در مسائل فرهنگی و تبلیغی یک تصمیم ملی، کلان و قابل اجرا به‌ویژه با اعتبارات متمرکز در یک نهاد مشخص صورت گیرد.

در مرحله اول این موضوع باید به مطالبه عمومیِ روحانیون، طلاب، علما و دغدغه‌مندان عرصه فرهنگی و دینی تبدیل شود و سپس، اصلاح ساختار و اتخاذ تصمیمی جدی در سطح کلان حوزه علمیه در دستور کار قرار بگیرد و دنبال شود. در این صورت است که دغدغه و نگرانی رهبری عزیز با تکیه بر برنامه‌ریزی نخبگان حوزوی رفع خواهد شد.