بازگشت بخش نوجوانان به مسابقات قرآن اوقاف با تعریف چشم‌انداز همراه باشد

با تصمیم ستاد عالی مسابقات قرآن کشور مستقر در سازمان اوقاف و امور خیریه در سال ۹۴، رده سنی ۱۲ تا ۱۸ سال از مسابقات سراسری قرآن کریم حذف و از صفر تا صد به آموزش‌وپرورش واگذار شد تا هم سطح کیفی مسابقات سراسری قرآن اوقاف در مسیر حرفه‌ای و تخصصی‌شدن، ارتقا یابد و هم امکان مشارکت تعداد بیشتری از دانش‌آموزان در عرصه مسابقات قرآن با برپایی این رقابت‌ها در سطح مدارس، فراهم شود.

امسال اما در چهل‌وهفتمین دوره مسابقات سراسری قرآن شاهد بازگشت دوباره نوجوانان به مسابقات بودیم که در دو رشته قرائت تحقیق و حفظ کل امکان شرکت وجود دارد. اگرچه تعداد قاریان نوجوان راه‌یافته به مرحله استانی در چهارمحال‌وبختیاری در بخش پسران از تعداد انگشتان یک دست هم فراتر نرفت و در رشته حفظ و بخش دختران نیز شرکت‌کننده‌ای نداشتیم اما امید است این اتفاق مبارک که پای خانواده‌ها و پدر و مادرهای دغدغه‌مند را نیز به مسابقات قرآن کشید باعث رونق و شکوه هر چه بیشتر فضای قرآنی استان شود. 

برای بررسی ابعاد و بایسته‌های حضور نوجوانان در مهم‌ترین و اصلی‌ترین مسابقات قرآن جمهوری اسلامی، گفت‌وگوهایی با برخی چهره‌های قرآنی و نیز نوجوانان حاضر در مرحله استانی چهل‌وهفتمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم چهارمحال‌وبختیاری انجام شده است که با هم می‌خوانیم.

بیشتر بخوانید:

• بایسته‌های شکوفایی دانش‌آموزان در مسابقات قرآن

توجه به ابعاد کمی و کیفی حضور نوجوانان 

سیدعبدالله میراحمدی، داور راهنما در مرحله استانی چهل‌وهفتمین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم استان چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا با ابراز خرسندی از حضور دوباره نوجوانان در مسابقات سراسری قرآن، اظهار کرد: قاریان نوجوانی که امروز تلاوت داشتند در مقایسه با قاریان نسل‌های قبلی جرئت بیشتری در اجرا داشتند و با اعتماد به نفس به تلاوت پرداختند که این استعدادها نیازمند هدایت و پرورش هستند تا نسل جدیدی از قاریان موفق به فضای قرآنی استان معرفی شود. 

وی با ذکر اینکه با کمک اساتید و کارشناسانی که در استان در حوزه نوجوانان کار می‌کنند باید به این کار سرعت بیشتری داد، افزود: برای این مهم نیازمند یک برنامه‌ریزی فوری و قوی هستیم و متولیان امر نیز جا دارد به میدان بیایند. 

این مدرس دانشگاه با تأکید بر اینکه بازگشت نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ سال به مسابقات سراسری قرآن کریم اوقاف با تعریف چشم‌انداز و مأموریت همراه باشد، توضیح داد: در این راستا ضرورت دارد که نهادهای متولی به میدان بیایند و برنامه‌ها و اهداف هم در ساحت کمی و هم کیفی مشخص شوند یعنی تعیین شود که با توجه به ظرفیت‌ها، چه تعداد نوجوان و در چه سطحی در سال یا سال‌های آینده باید در مسابقات قرآن اوقاف حضور داشته باشند. 

دبیر جامعه قرآنی عصر چهارمحال‌وبختیاری با تأکید بر اینکه رشد سطح نوجوانان در مقایسه با بزرگسالان در این مسابقات بهتر بود، بیان کرد: امروز از نوجوانانی تلاوت دیدیم که با جرئت و اعتماد به نفس خوبی به اجرا پرداختند و این نویدبخش است. نسل‌های قبلی قاریان به‌نظرم محتاط بوده و پیشرفت کندتری داشتند اما این نوجوانان امروز عملکرد خیلی خوبی نشان دادند.

میراحمدی تأکید کرد: به‌نظرم بازگشت نوجوانان به مسابقات قرآن اوقاف ثمربخش خواهد بود به شرط آنکه برنامه‌ریزی دقیقی هم از سوی متولیان دولتی و هم فعالان و کنش‌گران مردمی صورت بگیرد و این سیر را تقویت کنند. یعنی پرورش استعدادهای قرآنی هم از حیث کمی و هم کیفی شدت و سرعت بیشتری پیدا کند و در این صورت می‌توان انتظار داشت که هم تعداد نوجوانان شرکت‌کننده افزایش یابد و هم نمایندگان قوی به مرحله کشوری اعزام کنیم.

وی اظهار کرد: اینکه از بین قرائت تحقیق و قرائت ترتیلی کدامیک برای متسابقان ۱۲ تا ۱۸ سال مناسبت‌تر است باید بگویم با دیدن تلاوت‌هایی که امروز نوجوانان اجرا کردند و عملکرد خوبی که داشتند، لحاظ نکردن قرائت تقلیدی جای نگرانی ندارد که البته این موضوع باید توسط کارشناسان امر مورد بررسی قرار بگیرد.

میراحمدی در پایان تصریح کرد: جا دارد متولیان امر، دیگر رشته‌ها را نیز برای مسابقات قرآن اوقاف در رده نوجوانان پیش‌بینی کنند و فقط به قرائت تحقیق و حفظ کل بسنده نشود. 

تجربه‌اندوزی نوجوانان قرآنی در یک رقابت حرفه‌ای

محسن مولوی، رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان چهارمحال‌وبختیاریدر گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه افراد حاضر در ستاد برگزاری مسابقات قرآن کریم در سازمان اوقاف و امور خیریه یک تیم حرفه‌ای و تخصصی است، اظهار کرد: حضور نوجوانان در مسابقات سراسری قرآن از حیث شکل و ساختار هیچ تفاوتی با رده سنی بزرگسالان ندارد یعنی در قرائت تحقیق، قاریان نوجوان نیز تقریباً همانند بزرگسالان با فاصله تلاوت یک قاری قرعه در اختیارشان قرار می‌گیرد و سپس روی صحنه می‌روند و تلاوت می‌کنند. 

وی ادامه داد: یک نکته دیگر این است که حتماً قاریان و حافظان قوی باید به مراحل بالاتر بروند یعنی مانند گذشته نیست که نوجوانان با هر سطحی به مرحله استانی بیایند بلکه باید نمره لازم را کسب کنند بنابراین از این حیث نیز تفاوتی با رده بزرگسالان ندارند.

مولوی بیان کرد: نخستین جشنواره تلاوت‌های تقلیدی که اواخر سال گذشته از سوی سازمان اوقاف و امور خیریه برگزار شد عامل بازگشت نوجوانان به مسابقات سراسری بود زیرا این جشنواره ثابت کرد که کشور چه استعدادهای قرآنی وافری در نقاط دور و نزدیک دارد بنابراین تصمیم بر آن شد که ظرفیت قاریان نوجوان نیز به این رویداد مهم افزوده شود.

وی افزود: ورود نوجوانان به عرصه سخت مسابقات سراسری قرآن که قوانین سخت‌گیرانه و دقیقی نسبت به سایر مسابقات قرآن دارد و در سطح تخصصی و حرفه‌ای برگزار می‌شود باعث می‌شود که قاریان و حافظان نوجوان بهتر خودشان را محک بزنند و بیشتر کار کنند و پیشرفت بهتری هم داشته باشند.

این قاری و مدرس قرآن تأکید کرد: هیئتی که برای بزرگسالان در این رقابت قرآنی داوری می‌کنند برای نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ سال هم داروی می‌کنند البته در فرم‌های این دو رده سنی در برخی آیتم‌ها از جمله لحن تفاوت‌هایی دارند ضمن اینکه نوجوانان آزمون ترجمه و مفاهیم هم ندارند. همچنین قرعه‌های این رده سنی از آیات راحت‌تر انتخاب شده است.

مولوی در پایان گفت: لحاظ کردن رشته قرائت تحقیق به‌جای تقلیدی برای نوجوانان در این مسابقات تصمیم خوبی است زیرا آنها را وادار می‌کند که تمرین و ممارست بیشتری داشته باشند، دنبال فراگیری بروند، کل قرآن را یاد بگیرند و صرفاً به قرائت تقلیدی اکتفا نکنند. 

روح مسابقات قرآن تقویت اخلاق قرآنی است

زهرا اسماعیلی، قاری و مرتل ممتاز استان چهارمحال‌وبختیاری که سال‌هاست در زمینه آموزش قرآن به نوجوانان فعالیت دارد، به خبرنگار ایکنا گفت: در سال‌های نوجوانی که در مسابقات قرآن شرکت می‌کردم، جذابیت و فضای مسابقات برایم جالب بود و آشنایی با افراد جدید یا تازه شدن دیدارها و دیدن دوستان تجربه شیرینی بود.

وی ادامه داد: این فضای جذاب و خاطره‌انگیز باعث می‌شد که هر سال شوق شرکت در مسابقات داشته و از فضای قرآنی و انس با قرآن دور نشوم و ماندگار باشم. به‌تدریج که بزرگ‌تر شدم اما کارکرد این مسابقات نیز برایم تغییر کرد و متوجه شدم که شرکت در مسابقات باعث رشد و ایجاد انگیزه می‌شود و به قاری یا مرتل یا حافظ کمک می‌کند که آماده‌سازی بهتری در تمام بخش‌ها داشته باشد. 

اسماعیلی با تأکید بر دغدغه‌اش برای تربیت قرآنی نسل نوجوان، تصریح کرد: امروز نوجوانان در معرض انواع آسیب‌ها به‌ویژه در فضای مجازی مواجه هستند و نقش معلمان در مراقبت از نسل نوجوان بسیار تأثیرگذار است.

وی با تأکید بر اینکه شرکت در مسابقات قرآن به‌ویژه برای نوجوانان نباید فقط با نگاه به مسائل فنی و رقابت باشد، توضیح داد: مسابقات قرآن بستر و فضایی برای ترویج اخلاق و رفتار قرآنی است و این بعد باید بیشتر پررنگ شود یعنی باید فضایی فراهم کنیم که خلق و خوی قرآنی در روح مسابقات قرآن جاری و ساری باشد. 

این مدرس قرآن یادآور شد: معلمان قرآن نیز با کمک همین ابزار مهم یعنی اخلاق و رفتار قرآنی باید بتوانند قرآن‌آموزان خود را به این مسیر جذب کنند و نوجوانان را در این راه ثابت‌قدم نگه دارند. 

اسماعیلی مسابقات قرآن را عاملی انگیزه‌بخش برای نوجوانان علاقه‌مند به فعالیت‌های قرآنی برشمرد و افزود: اضافه شدن رده سنی ۱۲ تا ۱۸ سال اتفاق مبارکی است زیرا مسابقات فضایی را فراهم می‌کند که نوجوانان مستعد فرصتی بیابند که خودشان را نشان دهند و مورد تشویق و ترغیب قرار گیرند.

وی در پایان گفت: از همه مربیان و مدرسان قرآن استدعا دارم که بر حساسیت و اهمیت دوره نوجوانی واقف باشند و با دقت و ظرافت با قرآن‌آموزان نوجوان خود رفتار کنند تا جذب و ماندگاری حداکثری نوجوانان در عرصه فعالیت‌های قرآنی و مسابقات قرآن اتفاق بیفتد.

شناسایی استعدادهای قرآنی در مسابقات قرآن 

محمدهادی طادی، قاری ممتاز استان چهارمحال‌وبختیاری که حدود سه سال قبل در مسابقات قرآن دانش‌آموزان توانست رتبه اول رشته قرائت را در کشور کسب کند اما در این مسابقات در رده سنی بالای ۱۸ سال شرکت دارد با اشاره به اینکه این استان استعدادها و ظرفیت‌های قرآنی خوبی دارد که قدر آن را نمی‌دانیم، اظهار کرد: حمایت‌های لازم از قرآنیان و اساتید قرآن وجود ندارد و فضای قرآنی استان نیاز به تقویت دارد.

وی با ذکر اینکه مسابقات قرآن محل شناسایی استعدادهای ناشناخته است، ادامه داد: امسال که رده سنی ۱۲ تا ۱۸ سال یعنی نوجوانان قرآنی نیز امکان شرکت در مسابقات قرآن اوقاف را دارند، این مسابقات بهترین فرصت برای کشف و شناسایی نوجوانان مستعد خواهد بود.

طادی تأکید کرد: استعدادهای درخشان قرآنی اگر از سنین پایین شناسایی شوند و تحت تعلیم و هدایت قرار گیرند، در آینده یک سرمایه بزرگ برای استان در حوزه فعالیت‌های قرآنی خواهند شد. بنابراین مسابقات قرآن فرصتی است تا قاریان و حافظان توانا به فضای قرآنی استان اضافه و فعال شوند.

این قاری ممتاز استان چهارمحال‌وبختیاری با بیان اینکه رتبه گرفتن در مسابقات قرآن برای نوجوانان نباید مهم تلقی شود، توضیح داد: همه کسانی که توفیق دوستی و همراهی با قرآن را دارند برنده هستند و هدف اصلی از انس با قرآن، درک و فهم و تدبر در پیام‌ها و درس‌های این کتاب آسمانی و تلاش برای عمل به قرآن است. 

طادی با تأکید بر ضرورت حمایت از فعالان و اساتید قرآن، افزود: امسال معدود شرکت‌کنندگان نوجوان در مسابقات قرآن اوقاف از شاگردان استاد داوری هستند و اگر این چهره قرآنی و اساتید نظیر او در استان حمایت شوند حتماً نوجوانان بیشتری شناسایی و معرفی خواهند شد. 

وی در خصوص تفاوت مسابقات قرآن اوقاف و مسابقات دانش‌آموزان، تصریح کرد: تغییری که در مسابقات قرآن دانش‌آموزان شاهد بودیم، تقلیدی شدن رشته قرائت برای دانش‌آموزان متوسطه اول بود که به نظرم بسیار کار خوبی است زیرا تعیین قرعه برای تلاوت در سنین پایین‌تر کار را برای دانش‌آموز بسیار دشوار می‌کند. قاری در سنین پایین باید تا می‌تواند تلاوت گوش کند و قرائت تقلیدی انجام دهد تا قوی‌تر شود.

طادی در پایان با یادآوری اینکه هدف همه مسابقات قرآن یکسان بوده و پرورش استعدادهای قرآنی را دنبال می‌کنند، ادامه داد: طبیعی است که سطح مسابقات قرآن اوقاف بالاتر است و با قوانین و مقررات دقیق‌تر و سخت‌گیرانه‌تر و داوری‌های تخصصی همراه است. بنده هم با هدف ارتقای سطح قرائتم در این مسابقات شرکت کردم.

آماده‌سازی برای مسابقات قرآن 

احسان منصوری، قاری نوجوان چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه در این سال‌ها تحت تعلیم استاد داوری در مؤسسه قرآنی نسیم وحی شهرکرد آمادگی و مهارت اجرای تلاوت غیرتقلیدی را پیدا کرده است، اظهار کرد: امسال خوشحالیم که رده سنی شکوفه‌ها به مسابقات سراسری قرآن اوقاف بازگشت و این فرصت را یافتم که با آمادگی کامل به اینجا بیایم و با کمک خدا، اجرای خوبی هم داشتم.

وی ادامه داد: در این مسابقات این فرصت را داشتیم که با قضاوت داوران تراز اول کشور مورد ارزیابی قرار بگیریم و از راهنمایی‌های اساتید بهره‌مند شویم که به‌نظرم تجربه خوبی بود. مسابقات قرآن فرصتی است تا استعدادهای قرائت که از نقاط مختلف به اینجا می‌آیند دیده شوند و تلاوت کنند و تشویق شوند.

این قاری نوجوان استان در پاسخ به این پرسش که مسابقات قرآن اوقاف با مسابقات قرآن دانش‌آموزی چه تفاوتی دارد، تصریح کرد: مسابقات قرآن دانش‌آموزان در رشته قرائت تقلیدی برگزار می‌شود بنابراین عیار واقعی قاری به منصه ظهور نمی‌رسد. به‌نظرم مسابقات اوقاف بهتر می‌تواند توانایی قاری را مشخص کند زیرا قرعه‌ها مشخص نیست و قاری فقط چند دقیقه فرصت تمرین قرعه را دارد و باید در این فرصت محدود بهترین چینش لحنی را اتخاذ و اعراب‌ها، وقف و ابتدا، تجوید و ... را مرور کند و آماده قرائت شود. 

آشنایی با مفاهیم و معانی آیات 

یاسین رحیمی، دیگر قاری نوجوان استان چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه دوست دارم در این مسابقات رتبه کسب کنم تا رضایت پدر و مادرم را جلب کرده باشم، اظهار کرد: همچنین یک هدف مهم از شرکت در این مسابقات این است که با معنای آیات قرآن کریم آشنا شویم.

وی ادامه داد: تلاش می‌کنم علاوه بر فنون قرائت، با مفاهیم و معانی آیات نیز آشنا شوم تا دستوراتی را که خداوند در قرآن به انسان‌ها داده است، در زندگی به‌کار ببندم و دیگران را نیز به این دستورات توجه دهم.

رحیمی گفت: بیشتر با گوش دادن، تلاوت قرآن را یاد گرفتم و بعدها با شرکت در کلاس‌های استاد داوری این تلاشم را ادامه دادم.