پژوهشی شدن فضای آموزشی حوزه علمیه موضوعیت دارد

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری حجت‌الاسلام والمسلمین اسحاق سعیدی، امروز 11 تیرماه در آیین افتتاحیه دوره تربیت مدرس سطح عمومی مهارت‌های پژوهشی که با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصالح مازنی، مدیر ترویج پژوهش معاونت پژوهش حوزه‌های علمیه در مدرسه علمیه امام صادق(ع) فارسان برگزار شد با اشاره به برگزاری این دوره در این برهه خاص سیاسی و در آستانه دومین مرحله چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جهوری، اظهار کرد: مرحوم آیت‌الله مشکینی انتخابات را به صحنه کربلا توصیف می‌کرد و قائل بود کسی که دارد رأی می‌دهد گویی برای امام حسین(ع) شمشیر می‌زند، همچنین کسی که می‌گردد تا اصلح را پیدا کند، گویی از حضرت دفاع می‌کند.

وی با ذکر اینکه «پژوهش» یک عرصه گسترده، موثق، عمیق، دقیق و ظریفی است که این معنا در عملکرد علمای سلف ما به خوبی به منصه ظهور رسیده است، ادامه داد: امروزه میدان‌ها و ساحت‌های پژوهشی تغییر یافته و ما به عنوان یک طلبه و استاد حوزه علمیه قاعدتاً باید نگاهمان به پژوهش تغییر یابد و چه بسا به جایگاه متعالی و تراز که در چشم‌انداز پژوهش باید دیده شود، دست نیافته‌ایم؛ در نسبت‌سنجی میان آموزش و پژوهش، باید به این مهم رسیده باشیم که پژوهش جایگاهی متعالی دارد.

سعیدی با تأکید بر اینکه آموزش بدون پژوهش نمی‌تواند دقت و تعمق لازم را در جهت درک مطالب و حل مسائل مبتلابه روز داشته باشد، افزد: اگر ما تعریف کردیم که نظام آموزشی حوزه علمیه در راستای حل مسائل معرفتی و فرهنگی باید تعریف شود، این مهم تنها با پژوهش امکان‌پذیر است. اگر آموزش باشد و پژوهش نباشد، چیزی با نام تفکر شکل نخواهد گرفت لذا اگر بخواهیم جایگاه تفکر یک جایگاه متعالی باشد و نیازهای جامعه دیده شود، ناچاریم آموزش را با پژوهش همراه کنیم یعنی پژوهش در دل آموزش قرار بگیرد.

این مدرس حوزه علمیه استان با تصریح اینکه پژوهش فرآیندی برای تولید دانش است، توضیح داد: در این عرصه گاه باید نظریه‌ای اصلاح یا تکمیل و حتی نقد شود، گاه نیز باید یک نظریه جدید تولید شود. همچنین در عرصه پژوهش گاهی سؤالی مطرح و یک زمینه پژوهشی تشکیل می‌شود که این مصداق تولید علم است.

بایسته‌های پژوهش

سعیدی با تأکید بر اینکه پژوهش دارای روش، فن و ابزار است، بیان کرد: اگر پژوهشگر به فن یا ابزار کار خود آشنا نباشد، قاعدتاً فرایند پژوهش اتفاق نخواهد افتاد. دستیابی به مهارت پژوهشی، دیگر بایسته پژوهش است که انسان برای ورود به این عرصه باید بر این مهارت‌ها اعم از کتاب‌شناسی، مأخذشناسی، نرم‌افزارشناسی، ویراستی، توان تنظیم پرسش‌نامه، اقناع‌سازی علمی، مهارت ارائه سمینار و ... مسلط باشد.

وی تصریح کرد: اخلاق پژوهشی از دیگر موضوعات این عرصه است که در قالب عناوینی همچون تهذیب و تربیت موضوعیت می‌یابد که متأسفانه گاه شاهد سرقت‌های آثار و جزوات هستیم؛ ما باید بر سر خرمن علوم عالمان بنشینیم و استفاده کنیم اما حق سرقت حاصل تلاش‌های دیگران را نداریم. 

مدیر حوزه علمیه چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه نگاه ویژه به پژوهش در سطح مدارس و حوزه‌های علمیه وجود دارد، تصریح کرد: البته به نظر می‌رسد تا نقطه مطلوب فاصله داریم و طلبه بعد از 10 سال تحصیل در حوزه ممکن است به مهارت لازم برای تدوین و ارائه مقاله نرسد. با اینکه حوزه علمیه از غنای بالایی برخوردار است و عالمان بزرگ و قوی و غنی را در دل خود دارد اما باز هم جای کار دارد.

سعیدی در پایان ضرورت پژوهشی شدن فضای آموزشی حوزه علمیه را مهم ارزیابی کرد و افزود: این حقیقتاً یک دغدغه است که بتوان فضایی را فراهم ساخت که طلبه و استاد حوزه به صورت ناخودآگاه در فضای آموزشی حوزه احساس کند با یک عده پژوهشگر نیز مواجهه دارد. اگر استاد نگاه پژوهشی داشته باشد به صورت ناخودآگاه با کادر مدرسه نیز همراهی می‌کند تا یک فضای پژوهشی را فراهم کند. لذا اساتید وظیفه دارند متربی خود را پژوهشگر بار بیاورند که مهارت حل و درک مسئله و نیز توان تولید علم را متناسب با نیازهای جامعه داشته باشند.

خدیجه نادری