انفاق گوشت قربانی در جامعه مبنی بر کمک مؤمنانه باشد

حجت‌الاسلام والمسلمین غلام‌عباس مولوی‌، استاد حوزه علمیه ثقلین شهر کيان در گفت‌وگو با ایکنا‌ از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه قربانی یکی از مناسک مهم دین اسلام و ادیان گذشته است، اظهار کرد: اگرچه قربانی با مصداق و قالبی که در اسلام وارد شده در دیگر ادیان وجود ندارد اما پیروان سایر ادیان نیز ذبح حیوانات برای دفع بلا و گرفتاری معمول بوده که معنای قربانی کردن را دارد.

وی با ذکر اینکه پیشینه قربانی به تصریح قرآن کریم در سوره مبارکه مائده به زمان حضرت آدم و پسرانش باز می‌گردد، ادامه داد: امام صادق(ع) در خصوص علت قربانی فرزندان آدم می‌فرمایند: خداوند به آدم وحى فرمود که اختصاصات نبوت را به هابیل تسلیم کند او را وصى خود قرار بدهد اما قابیل چون از حیث سنی بزرگ­تر از هابیل بود و خود را شایسته‌تر از برادرش می­ دانست، به هابیل حسادت کرد. حضرت آدم بنا به­ فرمان خداوند به آن دو برادر دستور داد که در راه خدا قربانى کنند تا قربانی هرکدام مورد قبول واقع شد وصى و جانشین پدر شود، نتیجه­ آزمایش الهی به نفع هابیل شد و حسادت قابیل شعله‌ور شد. 

مولوی بیان کرد: وقتی به آنان گفته شد که باید قربانی کنید، هابیل چون چوپان بود از بین گله خود یک گوسفند فربه را انتخاب کرد و به قربانگاه آورد اما قابیل کشاورز از زمینی که بایر بوده و خوب عمل نیامده بود گوسفند لاغری انتخاب کرد و لذا این انتخاب‌ها باعث شد که قربانی هابیل در درگاه خداوند پذیرفته شود زیرا به تصریح آیه «لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّىٰ تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ» (آل عمران/92)، بهترین مال خود را برای انفاق در راه خدا برگزیده بود اما قابیل به درگاه الهی مقرب نشده و لذا عملش پذیرفته نشد.

این مدرس حوزه علمیه استان تصریح کرد: قربانی از واجبات مناسک حج تمتع است و حاجی بعد از انجام این مناسک در روز دهم ذی‌الحجه باید در صحرای منا قربانی کند که تنها در اینصورت تمام مواردی که با احرام برایش حرام شده بود، حلال می‌شود.

مولوی تأکید کرد: قربانی در زمان جاهلیت نیز وجود داشت اما افراد اعتقاد داشتند خون این قربانی را باید به بت‌ها و در و دیوار کعبه بزنند تا بلا و گرفتاری از آنان دور شود که خداوند در قرآن آنان را از این کار منع کرده است. منشأ این اعمالِ اشتباه به این نکته بر می‌گردد که برخی افراد حتی در عصر حاضر گمان می‌کنند خون قربانی دارای اثر است و لذا مشاهده می‌کنیم در جریان قربانی در محرم یا دیگر مناسبت‌ها خون قربانی را دارای اثر می‌دانند اما قرآن می‌خواهد این اعتقاد شرک‌آلود را از بین ببرد و می‌فرماید «لَن یَنَالَ اللّهَ لحُومُهَا وَ لا دِمَاؤُهَا وَ لکِن یَنَالُهُ التَّقْوَی‏ مِنکُم» (سوره حج، آیه ۳۷) یعنی هرگز گوشت‌ها و خون‌های آن‌ها به خداوند نمی‌رسد، بلکه تقوای شما به او می‌رسد.

قربانی؛ نماد شکرگزاری 

این کارشناس مسائل دینی در استان تصریح کرد: قربانی که هم در حج و هم کفارات، نذر و اعمال مستحب وارد شده شامل سه حیوان حلال‌گوشت یعنی شتر، گاو و گوسفند است که در قرآن با واژه «نحر» برای شتر و «ذبح» برای گاو و گوسفند اطلاق شده است. این سه حیوان ثمرات فراوانی برای انسان دارند که تمامی اعضا و احشاء و حتی فضولات آنها برای انسان سودمند و دارای کاربرد بوده و در خدمت انسانند لذا جا دارد که انسان از گوشت آنها نیز استفاده کند و نگذارد لاشه آنان از بین برود. 

وی با تأکید بر اینکه بر طبق قرآن در داستان حضرت آدم، قربانی نماد شکرگزاری است، گفت: قربانی همچنين نماد همبستگی در جامعه است که توصیه شده فرد از گوشتی که قربانی کرده نخورد بلکه به دیگران عطا کند چرا که خداوند اطعام خلق را دوست می‌دارد. قربانی جزو عبادات واجب و در برخی موارد مستحب است و از هر منظر که به این آیین الهی بنگریم، وسیله‌ای برای تقرب‌جویی به درگاه خداوند است، باعث تزکیه روح می‌شود و انسان را از آلودگی‌ها مبرا کرده و آمرزش گناهان را در پی دارد. 

مولوی در پاسخ به این شبهه که قربانی کردن مصداق حیوان‌آزاری بی‌رحمی و خشونت نسبت به حیوانات است، بیان کرد: پاسخ این پرسش در آیه ۳۲ از سوره مبارکه اعراف ذکر شده است که خداوند متعال می‌فرماید خداوند نعمت‌ها را زینت انسان قرار داده زیرا انسان اشرف مخلوقات است و کمال این حیوانات در آن است که یک مؤمن از آنها به بهترین وجه استفاده کند و لذا حیوان وقتی قربانی می‌شود و انسان مؤمن از گوشت آن استفاده می‌کند گویی آن حیوان نیز در مسیر کمال قرار گرفته است.

استاد حوزه علمیه ثقلین کیان با اشاره به برکات انفاق گوشت قربانی در جامعه با توجه به تأکيدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر مواسات و همدلی و کمک مؤمنانه، توضیح داد: این کار خیر سبب تقویت اتحاد و همبستگی در جامعه ایمانی خواهد شد. همچنين در طب اسلامی توصیه‌هایی مبنی بر مصرف متعادل و اصولی از گوشت وجود دارد که این ماده غذایی و پروتئینی از نیازهای بدن انسان است.

مولوی تأکید کرد: خداوند متعال وقتی امری را واجب می‌کند فلسفه وجوب آن فقط بُعد تعبد نیست بلکه حتماً با انجام آن عمل، خیرهای کثیر مادی و معنوی به انسان می‌رسد لذا در مقوله قربانی، نیز شاهد تأثیرات مثبت فردی و اجتماعی و حتی طبی این عمل عبادی در جامعه هستیم.

وی با بیان اینکه اعمال عبادی واجب و مستحب از جمله قربانی تأثیری مستقیم بر پالودگی نفس انسان دارد، ادامه داد: انسان‌ها دائماً در معرض آزمایش و ابتلا قرار دارند و هر چه درجات معنوی فرد بالاتر باشد با امتحانات سخت‌تری آزمایش می‌شود همچنان که وسیله ابتلای حضرت ابراهیم و فرزندش حضرت اسماعیل ماجرایی است که در قرآن ذکر شده و آزمایشی استثنایی در طول تاریخ حیات بشر به شمار می‌رود. 

مولوی افزود: قربانی فرزند توسط حضرت ابراهیم، نمادی از قربانی هواهای نفسانی است زیرا انسان بر حسب فطرت تعلق خاطر بسیاری به فرزند دارد. پدر و مادر محبت به فرزند را نسبت به هیچ فرد دیگری در این عالم ندارند و این محبت از سرچشمه ایمان نشأت می‌گیرد که هر چه رشته تعلق فرد به خداوند محکم‌تر باشد محبتش نسبت به فرزند نیز قوی‌تر خواهد بود لذا حضرت ابراهیم در این آزمایش باید این محبت مستحکم را سر می‌برید و از این وابستگی و تعلق خارج می‌شد. حضرت می‌بایست با این کار یک پیامبر آزاده شود که از رنگ تعلقات مبرا باشد و این کار از هر کسی بر نمی‌آید. 

این مدرس حوزه علمیه استان تصریح کرد: حضرت ابراهیم هم نبی خدا و هم امام بود و لذا با سربلندی در این ابتلای سخت باید نبی بودن و امام بودن خود را اثبات می‌کرد. حضرت سیدالشهدا(ع) نیز امامی است که نه یک فرزند بلکه تمام فرزندانش را در راه دین فدا کرد و اینجاست که عرفا قائلند برای نائل شدن به درجات متعالی عرفان و به خدا رسیدن باید از مسیر نماز شب و گریه بر سیدالشهدا(ع) عبور کنیم. 

مولوی در پایان گفت: آیت‌الله بهاءالدینی تأکید دارد که در زمان گرفتاری و بلا یکی از کارها قربانی کردن است و در مورد این موضوع تقریباً از تمامی ائمه(ع) روایت‌هایی وجود دارد.