خطبه فدکیه؛ منشوری دقیق برای زندگی شیعیان

سـخن‌ گفتن از شخصیتی که دارای عظمتی ویژه و پرورشی نمونه و حضوری همه‌جانبه در‌ تمام‌ جهات‌ انسانیت است، عـشق و عجز را به همراه خود‌ می‌آورد، زنان مطرح در قرآن، هریک شاخص‌های ویژه‌ای‌ داشته‌اند و فاطمه(س)، به تنهایی همه آن شاخص‌ها را با خود به همراه‌ دارد.

فاطمه(س) بانویی است‌ چون‌ مریم پاک و مطهر دارای ارتقای روحی و معنوی، چون بلقیس، با علم و درایت، چون زنان معاصر با حضرت موسی حاضر در تمام لحظات حساس و سرنوشت‌ساز، چون هاجر صبور و با استقامت، فاطمه نه‌ تنها تمامی این ویژگی‌ها را در خود داشت، بلکه خود حقیقت حُسن و تجسم عینی آن بود و از این بالاتر او بهترین اهل زمین و از این فراتر او محور هستی‌ و انگیزه‌ خلقت عالم، اعم از آسمان و زمین بود.

سخن گفتن از فاطمه(س)، فراتر از اندیشه بشری‌ است‌، لذا باید شناخت او را در کلمات خدا و رسولش یافت، اگر معانی در قالب آن الفاظ بیان می‌شود، به منزله تنزیل حقیقت بلند پایه اوست.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمدمهدی معنوی، استاد حوزه‌های علمیه چهارمحال و بختیاری، در گفت‌و‌گو با ایکنا از چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: دو توصیف مناسب را می‌توان برای حضرت فاطمه‌ زهرا(س) بیان کرد، یکی اینکه آن حضرت علت وجود خلقت بود و دیگری آنچه که پیامبر اکرم(ص) در شان ایشان فرمودند: کسی که فاطمه را بیازارد، مرا آزرده است.

وی با اشاره به اینکه هرچه در مقام و منزلت این حضرت بیان شود قطره‌ای از دریاست، افزود: چرا که امام صادق(ع) فرمودند: شأن حضرت فاطمه زهرا(س) به مثال لیله‌القدر است که هرگز کسی آن شأن و مقام را درک نخواهد کرد، آنچه مهم بوده این است که باید به بعد شخصیتی این بانوی گرامی توجه کرد، بنابراین لازم است اسامی حضرت فاطمه زهرا(س) برای فرزندان انتخاب شود، زیرا انتخاب نام نیکو شخصیت فرزند را نشان می‌دهد، گرچه بیان شده در روز قیامت فرزندانی که نام نیکو برایشان انتخاب نشده از والدین خود گلایه می‌کنند.

معنوی با بیان اینکه یکی از القاب حضرت فاطمه(س)، زهرا است، گفت: زمانی که آن حضرت برای عبادت در محراب می‌ایستاد، نور او برای اهل آسمان می‌درخشید، همان‌طور که نور ستارگان برای اهل زمین می درخشد، به همن دلیل زهرا به معنای روشن و درخشان است.

وی در ادامه با اشاره به آیه «قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ»، تصریح کرد: مودت با محبت متفاوت است، اما مقدمه مودت، محبت و مقدمه محبت، معرفت است، به این معنا که مودت به معنای محبت در عمل است، از طرفی برای رسیدن به مودت اهل بیت، معرفت لازم است که در این میان شناخت مقام حضرت فاطمه زهرا(س) اهمیت دارد که بخشی از آن از طریق انتخاب اسامی این حضرت برای فرزندان و بخشی از طریق روایات شناخته می‌شود.

این کارشناس مذهبی به روایتی از پیامبر اکرم(ص) «اگر کسی فاطمه را به خشم آورد مرا به خشم آورده و اگر کسی او را خشنود سازد مرا راضی کرده است» اشاره و بیان کرد: مضمون روایت این است که خداوند به آنچه حضرت فاطمه(س) راضی باشد، راضی است که این روایت نشان از این دارد که محور و معیار رضایت خدا هم، حضرت فاطمه زهرا(س) است.

وی با اشاره به محبت اهل عالم نسبت به فاطمه زهرا(س)، ادامه داد: تمام عالم، دوست‌دار این حضرت هستند، به‌طوری که برای ایام شهادت ایشان پیراهن مشکی بر تن می‌کنند، مجالس روضه برپا و از طرفی نام فرزندان خود را از اسامی این حضرت انتخاب می‌کنند که تمام این عوامل، نشانه‌های محبت است.

فاطمه(س)؛ الگوی وارسته زنان عالم و تمامی بشریت

معنوی با بیان اینکه فاطمه(س) به عنوان الگوی وارسته زنان عالم و تمامی بشریت است، گفت: لازم است در فرصت سوگواری شهادت دخت پیامبر، ابعاد فکری و منش زندگی ایشان تبیین شود، از طرفی حضرت فاطمه(س) الگوی وارسته در سبک زندگی اسلامی است که امروز با وجود تهدیدات و چالش‌ها در سبک زندگی، تمسک به اهل‌بیت(ع) ضرورت ویژه دارد.

وی عنوان کرد: حضرت در پرورش روح و بنیان‌های شخصیتی فرزندانشان به قدری با ظرافت و دقت عمل کردند که هر یک از آن‌ها در زمره بزرگ‌ترین افراد بشر قرار گرفتند و عملا به الگوها و اسوه‌های مقاومت، ایثار، صبر و از خودگذشتگی و شجاعت تبدیل شدند.

این کارشناس مذهبی ادامه داد:حضرت فاطمه(س) در عشق‌ورزی و محبت به کودکان بهترین اسوه برای زنان است، آن حضرت در ایفای نقش مادری و عشق و محبت به فرزندان نیز الگو بود، و از انجاییکه یکی از محورهای اساسی تربیت فرزند؛ پرورش روحیه عبادی در کودکان است، حضرت زهرا(س) در تربیت فرزندان‌ خود به آن توجه ویژه داشتند.

وی اضافه کرد: یکی از سوالاتی که شب اول قبر از افراد پرسیده می‌شود این است که با محبت و ولایت اهل‌بیت چه کردید، بنابراین درسی که باید از این حضرت آموخت و به آن عمل کرد این است که اگر حتی در بزنگاه‌ها جان‌مان در خطر باشد باید آن را فدای ولایت ‌کنیم.

الگو گرفتن از حضرت فاطمه(س) تنها مختص دختران و بانوان نیست

معنوی در ادامه با اشاره به اینکه الگو گرفتن از حضرت فاطمه(س) تنها مختص دختران و بانوان جامعه نبوده بلکه مردان هم باید از این حضرت الگوگیری کنند، تصریح کرد: متاسفانه شناختی که جامعه باید نسبت به حضرت فاطمه(س) داشته باشد را ندارد که لازم است شناخت دقیق، معرفت، تفکر و مطالعه در راستای شناخت این حضرت انجام شود، به طوری که در روایات بیان شده اگر مردم کلام اهل‌بیت را بدانند، از ما تبعیت می‌کنند.

وی با تاکید بر شناخت و مطالعه مردم در خصوص سیره، منش و نوع زندگی حضرت فاطمه(س)، بیان کرد: روزی حضرت علی(ع) به منزل فاطمه زهرا(س) رفت و از او پرسید: چیزی برای خوردن در خانه وجود دارد، حضرت جواب داد، نه سه وعده است که چیزی در خانه نداریم، علی(ع) می‌گوید: چرا از رنج گرسنگی و بی‌غذا ماندن خانه، مرا خبردار نکردی، فاطمه(س) در پاسخ فرمود: ای اباالحسن، من از خدای خود شرم می‌کنم که به تو تکلیفی کنم که قادر به انجام آن نیستی و من از تو که همسرم هستی شرم می کنم، این روایت به معنای آن است که برخی از افراد به دلیل چشم و هم‌‎چشمی چیزی را از همسران خود درخواست می‌کنند که در توان شوهر نیست که در این راستا مطالعه سیره اهل‌بیت و آشنایی با زندگی آن‌ها ضرورت دارد.

فاصله زندگی امروزی با منش حضرت فاطمه(س)

این استاد حوزه ادامه داد: زندگی امروزی ما با منش و نوع زندگی حضرت فاطمه(س) فاصله بسیاری دارد که این امر نیازمندآسیب‌شناسی است، از طرفی با مطالعه سیره و منش زندگی  حضرت فاطمه، می‌توان سیره این حضرت را در زندگی پیاده‌سازی کرد.

معنوی تاکید کرد: امروز باید سبک زندگی فاطمی در جامعه ترویج داده شود و نزدیک شدن به سبک زندگی اسلامی و فاطمی آسایش و راحتی را در پی خواهد داشت، زیرا امروزه دشمنان تلاش می‌کنند سبک زندگی غربی را در جامعه ترویج کنند.

وی با اشاره به لزوم شناخت، معرفت و سیره حضرت زهرا(س) در جامعه، گفت: الگوی فراموش شده جامعه امروزی توجه نکردن به سیره و منش این حضرت است، بنابراین تا زمانی که معرفت پیدا نکنیم الگوپذیری اتفاق نمی‌افتد، در صورتی که سیره این حضرت به طور دقیق مورد مطالعه قرار گیرد، افراد با نکات بسیار جالب و جدیدی آشنا می‌شوند که می‌توانند آن را در زندگی خود پیاده‌سازی کنند، از طرفی مهم‌ترین لازمه مطالعه سیره حضرت زهرا(س) احساس نیاز است.

معنوی گفت: ملاک‌های این حضرت در خصوص سیره همسرداری، نوع رفتار با همسر، فرزندان و مهمان بیان شده است، با وجود اینکه منابع کافی در اختیار داریم استفاده‌ای از آن‌ها نمی‌کنیم، و به دلیل بازگو شدن روایات، مردم تنها از گوشه‌ای از آن‌ها مطلع هستند، در صورتی که کتب بسیاری در وصف حضرت زهرا(س) موجود است که می‌توان از آن‌ها بهره ببریم و با عمل به آن‌ها زندگی فاطمی داشته باشیم.

وی خاطرنشان کرد: لازم است جامعه بستر لازم را برای ترویج و گسترش سیره فاطمی فراهم کند تا در حد مطلوب اجرایی شود، زیرا هر یک از اقشار جامعه به نوعی می‌توانند وظیفه خود را انجام دهند و به آن عمل کنند تا این مهم ترویج شود.

این کارشناس مذهبی در خصوص خطبه فدکیه، بیان کرد: این خطبه ندای هل من ناصر ینصرنی بوده و بهترین تابلوی اعتقادی است، به طوری که می‌توان گفت یک دایرةالمعارف شیعه است و ضرورت فرهنگ‌سازی آن در جامعه احساس می‌شود و وجود دارد، همچنین منشور دقیقی برای زندگی شیعیان بوده که لازم است در سطوح عالی این خطبه تدریس شود، زیرا مباحث مربوط به احکام، اخلاق و سیاست در آن بیان شده است.