حجتالاسلام والمسلمین علی رجبی، حافظ کل و مدرس تدبر در قرآن در جدیدترین اینفوگرافیک خود با عنوان «گامهای تدریجی شیطان» که در اختیار ایکنا قرار داده است، با اشاره به اینکه شیطان با وسوسههای خود همواره در کمین است به این نکته میپردازد که خدا در قرآن در سه سوره و چهار آیه، همه مردم به ویژه مؤمنان را از تبعیت شیطان برحذر داشته است.
این عدم تبعیت از شیطان در وهله نخست با خطاب قرار دادن انسان با الفاظی چون «يَا أَيُّهَا النَّاسُ» و در مرحلهای متکاملتر با الفاظی چون «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» قابل رؤیت و دقت است. آنچه که به عنوان مصادیق مهم گامهای تدریجی شیطان در اغفال و گمراهی بندگان خدا در این اینفوگرافیک به آنها پرداخته شده است، عبارت از تفرقه و اختلاف، حرامخواری، فحشا و بدعتهای ممنوع و ... است.
در ادامه خلاصهای از آنچه که این محقق در توضیح این اینفوگرافیک به آن پرداخته است، از نظر میگذرد:
همواره در قرآن با خطاب «يَا أَيُّهَا النَّاسُ» و «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» از پیروی گامهای شیطان(جِن و انس) بازداشته است، چرا که دشمنی او نسبت به بشر آشکار بوده، لذا «خداوند از بنیآدم پیمان بر عدم پرستش شیطان گرفته است»(یس/60 و 61)؛ خداونـد دشمنی شیطان را پوشیده نداشته، بارها فرموده: «به یقین او برای شما دشمنی بس بزرگ و آشکار است» (با بیش از 10 بار تکرار) شیطان نیز، از اعلام عداوت با بشر پروایی نداشته، چرا که کار دشمن قسم خورده، آسیبرسانی است.(ص/82)
او به صراحت تهدید و اعلام کرده که همه فرزندان آدم را افسار و لِگام زده و زِمام آنها را به دست میگیرد (اسراء/62) و اگر نتوانست رهبری کسی را به عهده گیرد، او را از پشت سر تعقیب میکند تا به مقصود خود نایل آید، مانند پیروی «بَلعَم باعُورا» که او را به تبعیّت از هـوای نفس فراخواند. (اعراف/ 176و 175).
استعاره «عدم تبعیّت از گامهای شیطان»، به مسئله تربیتی اشاره دارد و آن اینکه انحرافها و تبهکاریها، بیشتر به شکل تدریجی در انسان نفوذ میکند نه به صورت دفعی، مانند آلوده شدن به مواد مخدّر و شراب و ...
وسوسههای شیطان انسان را قَدم به قَدم، به سقوط میکشاند؛ لذا قرآن میفرماید: از همان گام اول باید به هوش بود، چرا که دستور عقل و علم این است «پیشگیری بهتر از درمان است» یعنی «وَلَا تَقرَبُوا»های قرآن (انعام/151، اسراء/32، نساء/43، بقره/35 و) ...
گرچه نسبت به برخی، سیاست شیطان رُبودن سریع است، ولی غالباً نسبت به توده مردم، گام به گام است؛ او آهسته و پیوسته وسوسه میکند، تا گوهر تابناک ایمان انسان را ربوده و او را بیآبرو (اعراف /27) و در نهایت کافر و بیحیثیت کند، مانند «برصیصا»، عابدِ بنیاسرائیل که فریب وعدههای دروغین شیطان را خورد.(حشر/16)
علی (ع) نیز، شیوه تبعیت گام به گام از شیطان را در مثالی زیبا به تصویر کشیده است.(نهجالبلاغه، خطبۀ 7)
قرآن که روشنگر هر چیزی است، گامها و راههای متعدّد شیطان را (جمع آمدنِ خُطوات و ظُلمات)، در آیات مذکور بیان کرده است. (گامهای 1 تا 4)
با توجه به روایات معصومین (ع) هرگونه گناه، از گامهای نفوذی شیطان به شمار میرود؛ مانند تحریک شهوات، القای شبهات و ... که گفت: در فریفتن دل هزار فن دارد.(همام تبریزی)