میدان‌داری بسیجیان قرآنی؛ از مطالبه‌گری تا جهاد خدمت‌رسانی

مرحله استانی سی‌اُمین دوره مسابقات قرآن و عترت(ع) بسیج چهارمحال‌وبختیاری در بخش آقایان چهارم آبان‌ماه با حضور ۵۵ متسابق برگزیده مرحله شهرستانی در رده‌های مختلف سنی و در رشته‌های گوناگون آوایی و معارفی برگزار شد تا آقایان برگزيده استان تعیین و به مرحله مقدماتی یا پیش‌آزمون معرفی شوند.

حضور پرشور نوجوانان و استعدادهای قرآنی در این رویداد یکی از نکات امیدآفرین در فضای قرآنی استان بود که به همراه پدر یا مادر به مسابقات آمده بودند که این موضوع اولاً از اقبال خانواده‌ها به قرآنی شدن فرزندان حکایت دارد و دیگر آنکه استعدادهای قرآنی فراوانی در استان هستند که در صورت توجه به پرورش آنها در آینده نزدیک نسلی قوی و مؤثر از قاریان و حافظان را در استان شاهد خواهیم بود. 

این استعدادها اما اگر مورد توجه قرار نگیرند و نخبه‌پروری اتفاق نیفتد، در آینده نزدیک با پا به سن گذاشتن و احیاناً کنار رفتن متسابقان جوان و میانسال که هر ساله نمی‌گذارند تنور مسابقات قرآن خاموش شود، با بحران کمبود قاری و مرتل و حافظ به‌ویژه در مسابقات سراسری اوقاف مواجه خواهیم شد. 

فضای مسابقات قرآن بسیج با حضور نوجوانان قرآنی با شور و نشاط خوبی همراه بود به‌ویژه اینکه تمامی حاضران در سالن گویی بر اهمیت تشویق و انگیزه‌بخشی به نوجوان به‌عنوان یک مؤلفه روانی مهم واقف بودند و از تشویق این نوجوانان در هنگام تلاوت کم نگذاشتند که از نکات مثبت این برنامه بود.

عدم اطلاع‌رسانی به‌موقع از نکاتی بود که برخی متسابقان مناطق مختلف استان از جمله اردل و کیار نسبت به آن معترض بودند و مادر یکی از نوجوانان نیز در خصوص بی‌نظمی در اعلام قرعه‌های تلاوت تقلیدی گلایه خود را با خبرنگار ایکنا در میان گذاشت. برای آشنایی بیشتر با فضای این رویداد قرآنی، گفت‌وگوی ایکنا با برخی مسئولان، داوران و متسابقان از نظر خوانندگان گرامی می‌گذرد.

بیشتر بخوانید:

• تلاوت‌هایی که به شهدای غزه اهدا شد

۲ خبر خوش قرآنی

حجت‌الاسلام والمسلمین مسلم رئیسی، معاون تعلیم و تربیت سپاه حضرت قمر بنی‌هاشم(ع) به خبرنگار ایکنا گفت: همانطور که هفته قبل نیز اشاره شد، بانک اطلاعاتی مدرسان و مربیان قرآن بسیج برای ما موضوعیت دارد و با جدیت پیگیری و تکمیل می‌شود و این مدرسان در یک دوره توانمندسازی در شهر مقدس قم تحت آموزش قرار خواهند گرفت. 

وی با ذکر اینکه یکی از کارکردهای مدرسان قرآن فعال بسیج سرپرستی گروه‌های جهادی قرآنی خواهد بود، ادامه داد: این افراد در دوره قم یک کارگاه ویژه راه‌اندازی گروه جهادی قرآنی را پشت سر می‌گذارند تا به‌صورت اصولی و علمی دست به این کار بزنند و گروه‌های جهادی مؤثر تشکیل دهند و در مناطق محروم خدمت‌رسانی کنند.

رئیسی تشویق و تجلیل متسابقان برگزيده بسیجی در جشن چلچراغ آیه‌ها در دهه فجر امسال را یادآور شد و افزود: این جشن با دعوت از خانواده‌های متسابقان برگزیده برگزار خواهد شد که در همین برنامه خبر خوش فعال شدن گروه‌های جهادی قرآنی نیز اعلام خواهد شد. 

وی با تأکید بر اینکه کیفیت گروه‌های جهادی قرآنی موضوعیت دارد، تصریح کرد: پیش‌بینی ما این است که هر ناحیه دو گروه یعنی در مجموع، ۲۰ گروه جهادی قرآنی در سراسر استان تشکیل می‌شود. 

معاون تعلیم و تربیت سپاه حضرت قمر بنی‌هاشم(ع) در پایان گفت: تشکیل قرارگاه یا ستاد عالی قرآنی با مشارکت دستگاه‌های قرآنی استان در دستور کار ما قرار دارد تا شاهد هم‌افزایی بسیج و این نهادهای قرآنی در جهت پیشبرد فعالیت‌های قرآنی استان باشیم. 

«قرآنی» و «بسیجی» مفهومی واحد هستند

سیدعبدالله میراحمدی، دبیر جامعه فرهنگی قرآنی عصر چهارمحال‌وبختیاری و داور صوت و لحن در مرحله استانی مسابقات قرآن و عترت(ع) بسیج در پاسخ به پرسشی در خصوص بایسته‌ها و ویژگی‌های یک بسیجی قرآنی، اظهار کرد: شاخص‌های قرآنی که در منظومه فکری امامین انقلاب معروفیت بیشتری دارد «قرآنی، جهادی و مؤمنانه» بودن است لذا یک فرد قرآنی خودساخته نسبت به اجتماع یا محله خود بی‌تفاوت نیست و خود را در پیوند با مسائل اجتماع می‌داند.

وی با ذکر اینکه یک فرد قرآنی علاوه بر شناخت کافی از پیرامون خود هم در میدان حضور دارد و هم میدان‌دار است، ادامه داد: بسیار مهم است که بسیجیان و قرآنیان میدان‌دار و ایفاکننده نقش در اجتماع باشند. با چنین نگاهی، فرد بسیجی قرآنی در بزنگاه‌هایی همچون مسابقات یا دیگر عرصه‌ها و ظرفیت‌ها فعال و کنش‌گر خواهد بود.

میراحمدی با تأکید بر اینکه «قرآنی» و «بسیجی» بودن دو مقوله جدا از هم نیستند، گفت: قرآنی بودن فقط به قاری و حافظ شدن محدود و محصور نیست بلکه هر فردی که رفتار و کردار قرآنی دارد و عامل است را باید قرآنی بدانیم. همانطور که شهید سردار سلیمانی، قهرمان ملی ما درواقع یک شهید قرآنی است و حضرت سیدالشهدا(ع) در رأس تمامی شهدای قرآنی قرار دارند که آیات فراوانی بیان کننده شأن و منزلت آن حضرت است. 

این مدرس دانشگاه مهم‌ترین شاخصه یک بسیجی قرآنی را حضور مؤثر و سودمند برای اجتماع دانست و توضیح داد: چنین انسانی حتی به سود خود نیز نگاه نمی‌کند بلکه خدمت به اجتماع برایش موضوعیت دارد؛ بر این مبنا، ممکن است تکالیف متعددی برای یک بسیجی قرآنی رقم بخورد که از جمله می‌توان به امر به معروف و نهی از منکر اشاره داشت. 

میراحمدی با اشاره به اینکه کار منفصل و جزیره‌ای یکی از آسیب‌های حضور میدانی یک بسیجی قرآنی می‌تواند باشد، افزود: چند روز قبل کار زیبایی از اوقاف استان مشاهده کردیم که محفل انس با قرآن کریم برای یادبود شهدای غزه برگزار کرد اما جمعیت اندکی از این برنامه معنوی استقبال کردند و جای جامعه قرآنی در این برنامه حقیقتاً خالی بود و جای افسوس دارد. 

غفلت از استعدادهای قرآنی نوجوان

این چهره قرآنی استان ادامه داد: اجرای این محفل قرآنی جای خرسندی دارد و به مسئولان قرآنی استان پیشنهاد می‌شود که فراتر از برنامه‌های رایج تکلیفی و ابلاغی از دغدغه‌مندان و چهره‌های قرآنی و اهل فکر و ایده جویا شوند که چه کارهایی برای افزایش مخاطبان برنامه‌های قرآنی در جامعه می‌توان انجام داد که اکنون جای آن خالی است.

میراحمدی با تأکید بر اینکه بسیجی قرآنی باید دارای مؤلفه «مردمی» نیز باشد، توضیح داد: مردم باید پای کار قرآن باشند یا آورده شوند و شرط این مهم آن است که فرد قرآنی خودش مردمی باشد و خود را جدای از مردم نداند بلکه با مردم یکی است. 

دبیر جامعه قرآنی عصر استان جای خالی طیف نوجوانان‌ در عرصه فعالیت‌های قرآنی را نیز یک آسیب در فضای قرآنی استان عنوان کرد و گفت: جا دارد آموزش و پرورش علاوه بر سرفصل و دروسی که آموزش می‌دهد، دانش‌آموزان را با برنامه‌ها و فضاهای قرآنی فراتر از مدرسه از جمله مؤسسات قرآنی مرتبط کند و این تعامل دوسویه مدارس با فضای قرآنی شکل بگیرد. در جریان همین روابط و حضورها است که اتفاقات مبارکی شکل خواهد گرفت. 

میراحمدی خلأ تربیت قرآنی در مدارس را نیز مورد تأکید قرار داد و بیان کرد: محدود شدن فعالیت قرآنی مدارس به آموزش‌های قرآنی کفایت نمی‌کند.

این مدرس دانشگاه در استان با ابراز تأسف و انزجار از فجایع دردناک اخیر در غزه که در امتداد جنايات رژیم صهیونیستی در چندین دهه در فلسطین قرار دارد، تصریح کرد: جامعه قرآنی عصر به همین منظور تجمع اعتراضی به صورت کشوری برگزار کرد و فعالیت‌ها و تولید محتوا ناظر بر غزه و فلسطین وجود دارد که در فضای مجازی منتشر می‌شود اما این برنامه‌ها عمومی نیست که جا دارد عمومی‌تر شود و همگان استفاده کنند. 

میراحمدی افزود: جامعه قرآنی استان ما در این زمینه برنامه نمادینی نداشت و این یک نیاز است.

۲ پیشنهاد اجرایی به متولیان مسابقات قرآن

محمد شهریاری، هنرمند قرآنی و داور وقف و ابتدا در این دوره از مسابقات در پاسخ به پرسشی مبنی بر چگونگی بهره‌گیری از فرصت این رویداد قرآنی برای کنشگری اجتماعی، به خبرنگار ایکنا گفت: با توجه به فجایع و جنایاتی که در غزه اتفاق می‌افتد، تلاش شد که طی ائتلاف با هیئت داوران، از آیات مرتبط با موضوع جهاد و مبارزه به عنوان قرعه‌های قرائت انتخاب شود که اولاً زیاد دشوار نباشند و از حیث مفهومی نیز به مسئله فلسطین مرتبط باشند که این به‌نظرم خوب بود.

وی ادامه داد: اینکه متسابقان تلاوت‌های خود را به ارواح بلند شهدای غزه تقدیم کنند هم پیشنهاد خوبی بود که جا داشت اتفاق بیفتد اما بخشی از نقص کار نیز مربوط به کم‌تجربه بودن و میدان ندیدن متسابقان است. متأسفانه متسابقان استان ما اغلب کمتر میدان دیده‌ و میکروفن به دست گرفته‌اند لذا وقتی در جایگاه قرار می‌گیرند، استرس و اضطراب بر آنها غالب می‌شود و این اضطراب آنچنان در تلاوت آنها هویداست که قاعدتاً جایی برای این ظرافت‌ها و مثلاً یادکرد شهدای مظلوم یا تقدیم تلاوت باقی نمی‌ماند.

هنرمند خوشنویس قرآنی در استان با تأکید بر اینکه مسابقات قرآن فقط یک رویداد رقابتی نیست بلکه یک تریبون و رسانه نیز هست که می‌تواند انتقال دهنده نظرات نیز باشد، گفت: متسابقان به علت کم‌تجربگی از این مهم غافلند.

شهریاری جای خالی مجری در اجرای مسابقات قرآن را مورد تأکيد قرار داد و بیان کرد: حقیقتاً جای مجری در مسابقات قرآن استان خالی و نقش آن مغفول است، مجری اهل فن بیان با ایجاد فضای تعاملی با متسابقان، بخش زیادی از استرس و اضطراب آنان را تقلیل می‌دهد و فضای امن و آرامی را برای متسابقان ایجاد می‌کند که با طمأنینه در صحنه حاضر شوند و تلاوت کنند. 

وی افزود: بسیاری از متسابقان این مسابقات از راه‌های دور به شهرکرد آمده‌اند و قرارگیری در این فضای بدون تعامل برایشان دشوار و استرس‌زاست لذا در اینجا جای خالی یک مجری که بتواند فضای صمیمی را در سالن ایجاد کند، حقیقتاً احساس و پیشنهاد می‌شود در برنامه‌های آتی مورد توجه متولیان امر قرار گیرد. 

این مدرس و داور قرآن کریم در استان با بیان اینکه گرافیک مسابقات قرآن یکی دیگر از مشکلات در حوزه برگزاری مسابقات قرآن در استان است، توضیح داد: از طراحی دکور گرفته تا پوسترها و بنرها، تیزر، فضاسازی شهری و... ذیل گرافیک مسابقات قرار می‌گیرد که اثرات تبلیغی بر جای می‌گذارد و بسیار مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد لذا به نظرم، هنرمندان قرآنی باید به مبحث مسابقات ورود داشته باشند.

شهریاری در پایان گفت: ارائه مباحث آموزشی از سوی داوران به متسابقان با مدیریت مجری برنامه از دیگر موضوعاتی است که در جریان مسابقات قرآن مغفول مانده و همین مباحث کوتاه آموزشی می‌تواند برای متسابقان راهگشا باشد. 

گلایه از آیین‌نامه مسابقات قرآن بسیج 

محمد سهرابی، متسابق رشته حفظ نهج‌البلاغه با اشاره به اینکه نباید از وقایعی که در غزه اتفاق می‌افتد غفلت کنیم، اظهار کرد: جا دارد که جامعه بسیجیان قرآنی کنش‌گری داشته باشد و مطالبات خود را از مجامع بین‌المللی قرآنی مطرح کند و البته این پرسش مطرح می‌شود که در سطح بین‌المللی یا در سازمان ملل متحد آیا مجمع قرآنی وجود دارد که مطالبات قرآنیان جهان را بازگو کند یا اینکه از کتاب آسمانی تنها به نصب آیات در این سازمان اکتفا شده است؟ 

وی با پاسداشت یاد شهدای اسلام و به‌ویژه شهدای مظلوم فلسطین و غزه، ادامه داد: ما مدیون لطف این شهدا هستیم به‌ویژه شهدایی که در اغتشاشات سال گذشته بذل جان کردند تا آرمان اسلام حفظ شود و یاد شهید آرمان علی‌وردی را که در سالگرد شهادتش هستیم، گرامی می‌داریم. 

سهرابی با بیان اینکه اطلاع‌رسانی و تبلیغات مسابقات قرآن بسیج به‌عنوان مردمی‌ترین و فراگیرترین رویداد قرآنی با تعداد بالای شرکت‌کنندگان مطلوب نبود، تصریح کرد: بنده هفته قبل از طریق خبرگزاری ایکنا از این مسابقات مطلع شدم و اطلاع‌رسانی متولیان یکی دو روز مانده به مسابقات انجام شد که جا داشت زودتر باشد و بودند متسابقان مناطق دوردست که شب قبل از مسابقات پیامک اطلاع‌رسانی را دريافت کردند و بدون آمادگی لازم، امروز در اینجا حضور دارند.

وی افزود: می‌طلبد که بنرها و پوسترهایی از این رویداد بزرگ قرآنی در نقاط پر تردد شهرها نصب و تبلیغات انجام شود چه بسا هستند کسانی که علاقه‌مند به تماشای مسابقات باشند؛ پخش تیزر اطلاع‌رسانی در صدا و سیمای استان نیز مورد انتظار بود که ما ندیدیم. 

سهرابی با تأکید بر اینکه مسابقات قرآن تجلی‌گاه استعدادهای قرآنی است اما اصل نیست، افزود: اصل را باید پیش از مسابقات با برپایی آموزش‌ها و دوره‌های آموزشی تدارک ببینیم و استعدادهای قرآنی در پایگاه‌های مساجد که مقام معظم رهبری نیز تأکید دارند، پرورش یابند تا در میدان مسابقات شاهد سطح مطلوب متسابقان باشیم. 

این متسابق رشته مفاهیم نهج‌البلاغه بیان کرد: با توجه به تجربه شرکت در بخش معارفی مسابقات قرآن اوقاف یا دانشجویی، برخی رشته‌ها نظیر نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه به سبک و سیاقی متفاوت در مسابقات قرآن بسیج برگزار می‌شود که اولاً شفاهی بوده و دیگر آنکه، حُسن حفظ این کتاب‌های ارزشمند دینی از متسابق خواسته می‌شود اما در آیین‌نامه اشاره‌ای به رعایت صوت و لحن و تجوید عربی وجود ندارد و متسابق از این حیث سردرگم است که جا دارد آیین‌نامه دقیق و شفاف باشد.

سهرابی گفت: عنوان رشته «حفظ چهل حکمت نهج‌البلاغه» است و اشاره‌ای به مفاهیم ندارد و این نیز متسابق را دچار سردرگمی می‌کند که آیا باید بر مفاهیم و توضیحات مسلط باشد یا ضرورتی ندارد. 

تجربه‌های رهبر گروه سرود نسیم صبای لردگان 

مهدی نظری، سرپرست و آهنگساز گروه سرود نسیم صبای لردگان و متسابق رشته اذان نیز در پاسخ به پرسشی مبنی بر بایسته‌های تشکیل گروه تواشیح نوجوانان با توجه به تجارب تشکیل این گروه سرود درخشان در سطح ملی که می‌توان در تشکیل گروه‌های تواشیح و مدیحه‌سرایی نیز مورد توجه قرار داد، اظهار کرد: گام نخست آن است که هر یک از اعضای گروه دارای استعداد قرآنی و صدای خوب باشند و سپس، از حیث تجوید عربی تحت آموزش قرار گیرند و تقویت شوند و به سطح مطلوب برسند.

وی با ذکر اینکه سرپرست یا رهبر گروه تواشیح قاعدتاً باید علم و تجربه تواشیح و کار قرآنی و معارف اسلامی را داشته باشد، ادامه داد: چنین فردی می‌تواند گروه را به صورت صحیح و اصولی رهبری کند و به نتیجه برساند.

سرپرست گروه نسیم صبای لردگان بیان کرد: بنده در رشته موسیقی تحصیل داشته‌ام و از کودکی نیز در گروه‌های سرود مدرسه و مسجد محله حضور فعال داشتم و قرآن و اذان را نیز در مسجد یاد گرفتم. 

نظری با ابراز خرسندی از درخشش گروه سرود نسیم صبا در عرصه ملی، توضیح داد: خوشبختانه توانستیم گروهی تشکیل بدهیم که به جرئت می‌گویم نسیم صبا جزو پرافتخارترین گروه‌های سرود کشور است که مقام‌های متعددی را در رویدادهای مختلف به خود اختصاص داده است. 

وی در پایان گفت: مشکلات فراوانی در راه تشکیل و پیشبرد گروه وجود داشت که با تلاش و پشتکار و بهره‌گیری از علم و تجربه بر این موانع فائق آمدیم و به نظرم برای تشکیل گروه‌های تواشیح نیز اهل فن باید همین مسیر را طی کنند، این افراد باید استعدادهای قرآنی را احصا و جذب کنند و تحت آموزش قرار دهند تا به موفقیت برسند.